Kusiński Jacek

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1791

5 października 2022, Łódź

1:56

Jacek Kusiński (ur. 1954, Łódź) główne zainteresowania skupia na historii swego miasta. Studiował socjologię. Jest wydawcą i autorem wielu książek i albumów fotograficznych poświęconych Łodzi. Posiada własne wydawnictwo. Jest również powieściopisarzem.

[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1959 r. w Łodzi.
[00:00:16] Boh. pochodzi z rodziny osiadłej od kilku pokoleń w Łodzi. Ojciec był technikiem budowlanym, matka ekspedientką, rodzina mieszkała przy ul. Głównej 39. Dziadek Kusiński był majstrem u Geyera, potem fabryka nosiła imię Dzierżyńskiego – pieczątki w książeczce zdrowia. Babcia była pielęgniarką w tym samym zakładzie. Babcia ze strony matki była trzy razy zamężna, pierwszy mąż Michałowicz był kupcem, gdy matka boh. i jej siostra bliźniaczka miały 3 lata ich ojciec odebrał sobie życie. Dzieci wychowywał „dziadek” Głuchowski, działacz Stronnictwa Narodowego. Gdy Niemcy wywozili rzeczy przed wyburzeniem synagogi przy ul. Kościuszki, przywieziono do tej pracy grupę więźniów z Radogoszcza, w tym Głuchowskiego. Dziadek trafił potem do Mauthausen i tam zginął. Odnalezienie metryk prapradziadków.
[00:06:13] Starszy przyrodni brat Marek Ciecierski miał duży wpływ na boh. Obydwaj studiowali socjologię, brat skończył także Szkołę Filmową. Brat studiował w Warszawie na przełomie lat 60.-70. – poznanie jego kolegów, m.in. Pawła Śpiewaka. W 1980 boh. poznał Annę Walentynowicz, o której brat i Sławomir Grünberg robili etiudę absolutoryjną pt. „Anna proletariuszka”. Powody, dla których Anna Walentynowicz nie lubiła tego filmu. Boh. i kilku kolegów pomagali przy pracach na planie w Szkole Filmowej, gdzie nakręcono zwiedzanie przez Annę Walentynowicz wystawy zdjęć z Grudnia 1970. Potem boh. miał te zdjęcia w swoim pokoju. Brat i Sławomir Grünberg zostali zaproszeni do Nowego Jorku na festiwal etiud studenckich. Grünberg dostał wizę, a Marek Ciecierski nie. Po interwencji prof. Marii Kornatowskiej przyznano wizę, ale brat miał ją odebrać po 13 grudnia. Sławomir Grünberg wyjechał przed wprowadzeniem stanu wojennego. [+]
[00:14:50] Boh. przyjaźnił się z Filipem Zylberem, pasierbem Henryka Kluby, rektora Szkoły Filmowej – wspólne wyjazdy na wakacje. Henryk Kluba, członek partii, obronił etiudę „Anna proletariuszka”. Ocena twórczości filmowej Henryka Kluby. Wspomnienie sceny erotycznej z filmu „Chudy i inni”.
[00:20:15] Boh. poznawał ciekawych ludzi, którzy wywierali wpływ na jego życie. W czasie studiów socjologicznych imponowali mu starsi koledzy, w tym Paweł Spodenkiewicz, Adam Więckowski, Paweł Jędras. Boh. był uczniem liceum sportowego, trafił do klasy zapaśników i ciężarowców, a przy okazji łobuzów i bandytów – równanie do większości. Po tym jak do następnej klasy zdał tylko jeden uczeń klasę rozwiązano. Boh wyrzucono ze szkoły, ale przy zmianie placówek jego papiery zaginęły. Po interwencji brata pozwolono boh. zostać w liceum sportowym – przejście do klasy matematyczno-fizycznej.
0[00:24:25] W roku 1975 brat studiował socjologię – wyjazd do Chaty Socjologów koło Lutowisk, poznanie ludzi ze środowiska. Molestowanie przez homoseksualistę Andrzeja Góralczyka. Po skończeniu liceum boh. dostał się na socjologię.
[00:27:08] W czasie studiów autorytetem byli Andrzej Piotrowski, Anna Kubiak i Anna Sztaudynger-Kaliszewiczowa. Gdy powstała „Solidarność”, boh. był na studentem drugiego roku. Boh. interesował się fotografią – znajomość z Jadwigą i Pawłem Tryzno, możliwość korzystania z ich pracowni fotograficznej. W czasie strajku studenckiego w początkach 1981 r. prowadził ciemnię w Zakładzie Socjologii. Wystawa zdjęć ze strajku zaginęła.
[00:31:27] Po latach boh. drukował „Małą Apokalipsę” w pracowni Pawła Tryzno przy ul. Pojezierskiej, piętro niżej mieszkał szef łódzkiej SB mjr Tabaczkiewicz. W budynku, w którym mieszkali funkcjonariusze różnych służb, na górze były pracownie artystów. Blok miał niezależne zasilanie.
[00:32:55] Powstawanie NZS – boh. był w mieszkaniu Adama Więckowskiego podczas spisywania postulatów studenckich, w czym brali także udział Paweł Spodenkiewicz i Paweł Gniazdowski. Sylwetka Adama Więckowskiego. Atmosfera w czasie strajku. Rozważania na temat roli wydawnictw drugiego obiegu – księgarnia w siedzibie Solidarności przy ul. Piotrkowskiej, poczucie wolności.
[00:41:00] Wydawnictwa niezależne były tematem rozmowy toczonej w areszcie z robotnikiem. Boh. zatrzymano, gdy 3 maja 1982 chciał fotografować demonstrację na ul. Piotrkowskiej. Został wypuszczony po 48 godzinach, oddano mu także aparat fotograficzny. Boh. zatrzymano razem z kolegą Pawłem Marią Kamionką – reakcja milicjanta na imiona chłopaka.
[00:43:50] Boh. został wyrzucony ze studiów – podejmowane prace, problemy z alkoholem. Boh. zajmował się kolportażem bibuły, a przy okazji dużo czytał – zaangażowanie w wydanie „Małej Apokalipsy”, której niepocięty nakład trafił do jego mieszkania. W tym czasie boh. był z Pawłem Kamionką w Szczyrku i rano dowiedział się o wprowadzeniu stanu wojennego. Matka próbowała zniszczyć książki i początkowo rozgotowywała kartki, a potem ukryła „Małą Apokalipsę” w piwnicy, zamieniając się numerami piwnic z sąsiadką. Potem książki złożono, ale brakowało w nich kilku stron zniszczonych przez matkę.
[00:48:20] Boh. lubił czytać i rozmawiać o książkach. Współpracował w różnymi wydawcami, ale głównie z wydawnictwem NOWA. Wpływ brata oraz lektur na kształtowanie poglądów boh. Nabieranie świadomości bycia łodzianinem, przeszłość miasta. Znajomość z Filipem Zylberem, jego sylwetka – rozważania na temat żydowskiego pochodzenia. Dziadek Michałowicz, który popełnił samobójstwo, prawdopodobnie był Żydem, choć boh. nie chciał badać tego wątku. Jan Zylber, ojciec Filipa, był impresario Marka i Wacka, Ewy Demarczyk.
[00:56:50] Paweł Tryzno był świadkiem na ślubie boh. – prezent ślubny. Wpływ Jadwigi i Pawła Tryznów na boh. Sytuacja pod koniec lat 80. – powody rozpadu małżeństwa. W latach 90. boh. był współwłaścicielem sieci sklepów z firankami – upadek biznesu.
[01:00:17] Kolega po ASP Sławomir Krajewski namówił boh. na wydanie albumu „Ulica Piotrkowska” i boh. zrobił fotografie do książki. Zdjęcie lotnicze miasta – wrażenia z oglądania Łodzi z samolotu. Boh. wydał książkę „Księga fabryk” – współpraca z Maciejem Janikiem i Ryszardem Bonisławski. Pomysł na cykl książek o Łodzi – ich tematyka. Materiały do książki „Mapy Łodzi” – dynamika rozwoju miasta.
[01:08:30] Boh. przygotowując książki poznawał na nowo Łódź. Przez pięć lat zbierał materiały do książki „Szalone miasto” sięgając do prasy z przełomu XIX i XX w.
[01:11:48] W antykwariacie boh. kupił dziennik Mieczysława Hertza „Łódź w czasie wielkiej wojny”, opisujący sytuację w mieście podczas I wojny, działalność Komitetu Obywatelskiego – powstanie książki „Bezbronne miasto”. Zainteresowanie postacią Mieczysława Hertza – wystawienie jego dramatu „Ananke”. Hertz zginął w getcie warszawskim, choć proponowano mu wydostanie z getta.
[01:20:06] Postrzeganie Łodzi przez boh., nawiązanie do książki Josepha Rotha „Hotel Savoy” – rozważania na temat granic Azji i Europy.
[01:23:36] Dywagacje na temat duszy Łodzi – miasto jako ziemia obiecana. Boh. i Piotr Jarmołowicz napisali osadzoną w Łodzi i opartą na faktach powieść „Dwa lwy i teatr”, która opowiada o fabrykanckiej rodzinie Eitingonów – jej treść, postać czekisty Leonida Eitingona. Nie zakończony proces Kestenbergów i Eitingonów.
[01:30:50] Historia Oskara Kohna i jego biografia autorstwa Bolesława Lesmana. Boh. spędzał dzieciństwo u babci mieszkającej przy ul. Targowej 41, przed wojną naprzeciwko mieszkał Lesman, niedaleko był pałac Kohna. W domu Henryka Dużyńskiego, kapitana SB, boh. zobaczył wydanie „Recepty na miliony” Lesmana z dedykacją autora, napisaną niedługo przed wyrzuceniem Żydów z Polski w 1968 – połączenie wątków w powieści „Dwa lwy i teatr”.
[01:33:10] „Recepta na miliony” – proces Lesmana z Jerzym Urbanem o plagiat. Lesman przegrał sprawę, ale książkę wydano w 1967 r. Rok później Lesman musiał wyjechać z Polski. Boh. wydał „Receptę na miliony” uzupełnioną o fotografie i materiały procesowe.
[01:34:35] Mitologia Łodzi, rozważania na temat miasta. Poszukiwanie tożsamości przez boh., historia a współczesność. Pod koniec epoki Gierka Łódź była zamożnym miastem – rozkwit prywatnej inicjatywy: krawiectwa, pończosznictwa. Matka prowadziła sklep ajencyjny – duch przedsiębiorczości w realiach PRL-u.
[01:40:00] Skutki stanu wojennego i zapaści gospodarczej w latach 80. – przedsiębiorczość po roku 1989. Boh. nauczył się sitodruku, kupował bluzy, robił na nich nadruki i korzystnie je sprzedawał. Podczas rewizji w mieszkaniu boh. znaleziono dużą kliszę sitodrukową z banknotem stumarkowym, która była potrzebna do druku na obrusach.
[01:42:50] Znajomości z Grzegorzem Grzelakiem i Andrzejem Walczakiem – ich pomoc, działalność charytatywna. Okoliczności spotkania w „Nowej Gdyni” prof. Tomasza Bocheńskiego – rozmowa na temat twórczości Herberta. W „Nowej Gdyni” boh. miał wystawę fotografii zrobionych wspólnie z Andrzejem Walczakiem na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim. Działalność kulturalno-sportowa „Nowej Gdyni”, położenie ośrodka. Boh. jako dziecko jeździł do pobliskiej knajpy po pijanego ojca.
[01:50:10] Walka z nałogiem, powstanie ruchu AA w latach 90. Boh. będąc na życiowym zakręcie przeczytał esej prof. Jerzego Mellibrudy o życiowym lenistwie – odnalezienie drogi życiowej. Prof. Mellibruda a terapia DDA. Alkoholizm różnych grup zawodowych.
mehr...
weniger

Śreniowski Józef

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film