Śledzianowski Jan
Ks. prof. Jan Śledzianowski (ur. 1938, Myślin) w latach 1957-1963 odbył studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach, zakończone przyjęciem święceń z rąk ks. bp. Czesława Kaczmarka. Studiował teologię i pedagogikę rodziny na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1989 roku uzyskał stopień dr. hab. nauk humanistycznych w zakresie socjologii w oparciu o rozprawę „Rodzina w diecezji kieleckiej – studium socjologiczno-pastoralne”. Od 1996 roku wykładał we Wszechnicy Świętokrzyskiej i pracował w Świętokrzyskim Instytucie Teologicznym KUL w Kielcach. Jest autorem kilkudziesięciu książek i rozpraw naukowych dotyczących historii, pedagogiki rodziny, historii społecznej itp. W 1968 roku opublikował książkę o biskupie Kaczmarku, jako jeden z pierwszych pisał nt. pogromu Żydów w Kielcach w 1946 roku. Jest profesorem Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach oraz Uniwersytetu im. Jana Kochanowskiego w Kielcach. W relacji wspomina okres okupacji niemieckiej i powojenne utarczki z UB w diecezji kieleckiej.
więcej...
mniej
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1938 r. w Myślinie koło Bieżunia, prezentacja rodziców: Emilii i Romana. Przed I wojną kilkanaście kilometrów od Myślina biegła granica prusko-rosyjska. [00:01:15] W czasie okupacji północne Mazowsze zostało włączone do Rzeszy. Boh. był najmłodszy z szóstki dzieci, jeden z braci zmarł jako niemowlę. W czasie wojny i okupacji zginęło ponad 50 mieszkańców wsi. W 1968 r. ukazała się książka boh. o wydarzeniach z czasów okupacji.
[00:04:07] Pewnego dnia we wrześniu 1942 usłyszano krzyki i płacz z obejścia sąsiada Józefa Wieluńskiego. Matka pobiegła tam razem z boh., który widział, jak niesiono do domu ciało syna Czesława zastrzelonego przez żandarmów. W 1944 r. na bagnach Wkry ukrywała się radziecka partyzantka. Za kontakty z partyzantami spalono dom Bułków, a uciekający od nich Rosjanin zastrzelił się. Rozważania na temat wojny i sytuacji na granicy polsko-białoruskiej.
[00:08:53] Ucieczka Niemców przed frontem – pierwsze spotkanie z Rosjaninem, zwiadowcą. Ojciec przez dwa lata ukrywał się w stodole sąsiadów, gdy Niemcy uciekli, wrócił do domu. Ojciec, urodzony w 1901 w zaborze rosyjskim, znał język rosyjski i pojechał z czerwonoarmistą do Bieżunia. W lasach między Bieżuniem a Sierpcem byli jeszcze Niemcy i zwiadowcę zastrzelono. Powitanie wkraczającej Armii Czerwonej. W czasie okupacji z Bieżunia wysiedlono wiele polskich rodzin, a na ich miejsce przyszli Niemcy. Spotkanie z czerwonoarmistą, który zostawił w domu syna w wieku boh.
[00:13:00] W pierwszych latach po wojnie boh. chodził z klasą do kościoła w Bieżuniu – nabożeństwa dla uczniów okolicznych szkół. Potem nastąpiła ateizacja i usunięto krzyże ze szkół. Ojciec i dwaj bracia zachorowali na tyfus, boh. izolowano, by się nie zaraził. Rosjanie zabrali trzy konie i w polu po wyzwoleniu pracowano krowami.
[00:15:40] Historia północnego Mazowsza – zabór pruski, potem rosyjski. Efektem zaboru pruskiego były duże gospodarstwa, rodzice mieli 20 hektarów ziemi i po wojnie byli „kułakami” – wysokie dostawy obowiązkowe. Zmiana sytuacji po październiku 1956 r.
[00:17:25] W 1956 r. boh. był w klasie maturalnej, na ścianach wisiały portrety Bieruta, Cyrankiewicza i Rokossowskiego – sytuacja w czasie powstania na Węgrzech, oczekiwania związane z dojściem Gomułki do władzy. Atmosfera po uwolnieniu kardynała Wyszyńskiego. W szkole uczono, że zbrodni w Katyniu dokonali Niemcy. Boh. będąc uczniem szkoły podstawowej w Bieżuniu zimą mieszkał na stancji, gospodarze słuchali Wolnej Europy z kocami na głowach.
[00:21:10] Porównanie okupacji niemieckiej i czasów stalinowskich – kontrola ilości drobiu w czasach okupacji. Sąsiada aresztowano i zamordowano, gdy znaleziono u niego trochę mięsa. Z tego samego powodu aresztowano ojca, który uciekł z więzienia w Olsztynie i piechotą wrócił do domu. Po aresztowaniu ojca żandarm Kran, pochodzący z rodziny osadników niemieckich, instruował matkę co ma mówić, gdy zostanie wezwana do złożenia zeznań. Łapanie uciekinierów z robót przez komendanta posterunku żandarmerii. W olsztyńskim więzieniu ojciec zamiatał podwórze, pewnego dnia skorzystał z zamieszania i uciekł, do domu wrócił w więziennym pasiaku – reakcja boh. na widok ojca. Ojciec przez dwa lata ukrywał się w stodole sąsiadów Ulanowskich. Razem z nim ukrywali się dwaj Francuzi, dezerterzy z armii niemieckiej, którzy po wojnie wrócili do Francji. [+]
[00:30:30] W czasie okupacji ojciec nie należał do żadnej organizacji. Miejscowych partyzantów Niemcy wyłapali i wywieźli do Płocka, a przed ucieczką przed frontem partyzantów rozstrzelano w Lesie Brwileńskim. Po wojnie dokonano ekshumacji i ciała przywieziono do kościoła w Bieżuniu. Matka była na pogrzebie ofiar.
[00:31:56] Sytuacja po wojnie – usuwanie krzyży ze szkół, religii uczył organista. Nacisk na zakładanie spółdzielni produkcyjnych, dostawy obowiązkowe zniesiono dopiero za Gierka. Jedną z klaczy trzeba było sprzedać, by zapłacić na Fundusz Ochrony Rolnictwa. W gospodarstwie została klacz i dwie krowy, jedną wystawiono na licytację w gminie. Krowę zabrał miejscowy chłopak, ale w sąsiedniej wsi gospodarze obili go batami i krowa wróciła do domu. Uciążliwe dostawy obowiązkowe – mleko, zboże, ziemniaki. W czasie okupacji siostra chodziła do gminy po przydział żywności – porcje chleba.
[00:37:42] Boh. ukończył VII klasę w szkole w Bieżuniu. Nauczyciel Stefan Gołębiowski założył prywatne gimnazjum i liceum w Bieżuniu i chodził tam starszy brat Waldemar Śledzianowski. Jako syn „kułaka” nie mógł dokończyć nauki, ponieważ tuż przed maturą dostał wezwanie do wojska – służba w kopalni. W czasie okupacji w szkole w Myślinie mieściła się niemiecka przychodnia zdrowia. Po ataku Niemiec na Związek Radziecki w szkole trzymano rannych i chorych jeńców rosyjskich – żebranina jeńców.
[00:41:17] Boh. był uczniem katolickiego liceum św. Stanisława Kostki w Płocku. Szkoła nie miała uprawnień państwowych i trzeba było eksternistycznie zdawać wszystkie egzaminy w innej placówce. Boh. przeniósł się do liceum w Staroźrebach, po maturze w 1957 r. poszedł do Seminarium Duchownego w Kielcach.
[00:42:28] Boh. już jako dziecko chciał zostać księdzem. Cztery dzwony kościelne zostały zrabowane przez Niemców, rozebrano kamienne ogrodzenie kościoła i cmentarza. Po wyzwoleniu nowy proboszcz Błażej Pszczółkowski zorganizował tygodniowe misje parafialne, na które zaprosił misjonarza z Brodnicy – wpływ na dzieci młodzież – dwóch starszych kolegów także wybrało stan kapłański. Boh. chciał być misjonarzem. Po maturze poszedł do proboszcza Pszczółkowskiego i poprosił o opinię do seminarium w Olsztynie, ale proboszcz się na to nie zgodził i boh. wybrał Kielce, także przez wzgląd na biskupa Kaczmarka – przyjęcie do seminarium.
[00:50:40] Boh. i biskup Kaczmarek pochodzili z tego samego powiatu. Ks. Czesław Kaczmarek po przyspieszonych święceniach został wysłany na studia do Lille we Francji, napisał tam pracę doktorską, był proboszczem parafii polskich emigrantów-robotników. Po powrocie do Polski był dyrektorem Instytutu Akcji Katolickiej, w 1938 r. został biskupem kieleckim. Aresztowanie biskupa w styczniu 1951 r. – sytuacja po jego powrocie z więzienia w kwietniu 1957.
[00:53:25] Powody aresztowania biskupa Kaczmarka – jego postawa po pogromie kieleckim, badanie sprawy pogromu. Biskup sporządził raport, który przekazał ambasadorowi USA Arthurowi Bliss Lane’owi, poznanemu przed wojną we Francji. Kontakty z ambasadorem były podstawą do późniejszego oskarżenia biskupa – spotkanie ambasadora z uczennicami Nazaretu, szkoły sióstr urszulanek. Boh. przeprowadzał wywiad z kapelanem biskupa, który był świadkiem wręczania ambasadorowi raportu na temat pogromu. Kapelan w 1947 r. wyjechał z Polski. W raporcie odtworzono wydarzenia z pogromu. Decyzję o procesie pokazowym biskupa podjęto w Moskwie, ale Stalin nie zgodził się na aresztowanie prymasa Wyszyńskiego – zrobiono to po śmierci Stalina. [+]
[01:01:30] Miejsca internowania prymasa Wyszyńskiego, którego wypuszczono wcześniej niż biskupa. We wrześniu 1957 boh. wstąpił do kieleckiego seminarium. W czerwcu 1959 władze zażądały usunięcia biskupa Kaczmarka z diecezji. Papież Jan XXIII napisał do biskupa list wyrażając swojej poparcie. Szykany ze strony władz komunistycznych – powołania kleryków do wojska.
[01:04:04] Boh. służył w 1 Pułku Artylerii Haubic w Bartoszycach, dwóch innych kolegów było w jednostce czołgów. W Bartoszycach służył także ks. Popiełuszko. Odnoszenie się dowódców i kolegów – wpływ służby wojskowej na działania boh. jako księdza. Alkoholizm wśród młodych żołnierzy – boh. wrócił z wojska jako abstynent. Powodem szybszego zwolnienia ze służby była duża niedowaga – roczny urlop, po którym przeniesiono boh. do rezerwy. Lekarz baterii chciał, by boh. wysłano na kurs, po którym mógłby pracować w izbie chorych, ale dowódca się na to nie zgodził. Nadrobienie zaległości po powrocie do seminarium.
[01:09:30] Boh. jako diakon został mianowany ceremoniarzem, posługa zajmowała dużo czasu i odrywała od nauki, ale jednocześnie boh. miał bezpośredni kontakt z biskupem Kaczmarkiem – tłumy na mszach przez niego odprawianych. Boh. został wyświęcony w czerwcu 1963, wcześniej był ceremoniarzem podczas wyświęcania pięciu kolegów w Pilicy.
[01:14:10] Po sześciu latach posługi kapłańskiej, w sierpniu 1969, boh. skierowano do sanatorium w Polanicy Zdroju. Dwa dni później przyjechał tam prałat z Warszawy, który zaproponował, by koledzy księża przedstawili się. Po prezentacji boh. prałat wypowiedział opinię na temat biskupa Kaczmarka zgodną z linią partii – dyskusja pozostałych księży, wspomnienie działalności biskupa w czasie okupacji. Podjęcie postanowienia o napisaniu książki o biskupie Kaczmarku – jej wydanie w 1991 r. Refleksje na temat opatrzności bożej w życiu boh.
[01:21:05] Boh. przez cztery lata działał w duszpasterstwie akademickim – msze święte w Tatrach. Przez pięć lat był ojcem duchownym w seminarium i opiekował się ponad setką kleryków – zwolnienie przez biskupa Szymeckiego. Boh. przeniesiono do kurii i mianowano zastępcą biskupa Jana Gurdy w wydziale duszpasterstwa ogólnego – inne funkcje. Boh. chciał, by w diecezji powstał dom samotnej matki – reakcja biskupa. Przed stanem wojennym powstało we Wrocławiu Towarzystwo Pomocy Brata Alberta, boh. założył towarzystwo w Kielcach w grudniu 1985. Wyremontowano starą plebanię w Łukowej i zrobiono tam schronisko dla matek, potem powstało schronisko w Wiernej Rzece, które istnieje do dziś. Działalność społeczna. Boh. jest członkiem Towarzystwa Pomocy Brata Alberta, w 1995 ukazał się książka o bezdomności jego autorstwa – wygłoszenie referatu na międzynarodowej konferencji poświęconej zdrowiu bezdomnych – badania przy udziale studentów.
[01:29:10] Boh. studiował i habilitował się na KUL – tematem prac naukowych była rodzina, do jednej z książek materiały zbierali księża podczas kolędy. Wyniki badań, katolicyzm w diecezji kieleckiej. Kariera akademicka – boh. był wykładowcą etyki w Akademii Świętokrzyskiej, potem prowadził Zakład Resocjalizacji. Jednocześnie pracował w seminarium i kurii – odejście na emeryturę.
[01:37:48] Jako emeryt przez dwa lata wykładał na Akademii im. Frycza Modrzewskiego w Krakowie – powody odejścia, podjęcie wykładów w Radomiu. Boh. był promotorem licznych prac magisterskich, czterech doktoratów. Boh. jest autorem wielu książek, m.in. o AIDS, narkomanii, ojcostwie – uzyskanie profesury. Boh. pisał dzięki pomocy studentów, którzy prowadzili konieczne badania. Wspomnienie książki o św. Stanisławie Kostce.
więcej...
mniej