Julian Winiarski (ur. 1935, Roztoka Brzeziny) – jego ojciec był młynarzem i weterynarzem, a matka krawcową. Podczas okupacji niemieckiej Julian Winiarski był świadkiem pracy Żydów przy budowie sieci energetycznej. Po wojnie ukończył szkołę zawodową w Rożnowie. Pracował m.in. w Krakowie przy budowie stopnia wodnego Przewóz. Po ukończeniu kursu spawacza pracował przy budowie wodociągów. Po ślubie mieszkał w Nowej Hucie i pracował w kombinacie. W latach 80. był zatrudniony w Budostalu i pracował na Węgrzech przy budowie zapory wodnej. Kilka lat temu wrócił do rodzinnego Rożnowa, gdzie z synem odtwarza młyn wodny.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1935 r. w Roztoce-Brzezinach.
[00:00:58] Przedstawienie rodziców: Katarzyny i Józefa. Ojciec był młynarzem, właścicielem młyna wodnego – system mielenia mąki. Młyn, zbudowany przed wojną, działał w czasie okupacji. W początkach lat 50., po elektryfikacji wsi, młyn wodny przerobiono na elektryczny. Koła młyńskie ktoś kupił. Pozycja młynarza na wsi, wiadomości z okolicy dzięki przyjeżdżającym chłopom.
[00:05:45] Boh. nie pamięta dziadka Winiarskiego, ale w domu mieszkała babcia. Po wojnie ojciec zrobił kurs weterynaryjny w Tarnowie, był pomocnikiem weterynarza z Gródka i pomagał okolicznym gospodarzom, także przy trudnych porodach krów. Ojciec miał trochę narzędzi weterynaryjnych, np. trokator [trokar], którego używał przy wzdęciach krów. Czasem pomagał ludziom, którzy przychodzili ze zwichnięciami – trudności z dojazdem do Sącza, gdzie był lekarz. Ojciec badał także mięso z ubojni w Gródku. [+]
[00:14:05] Matka była krawcową, szyła i przerabiała m.in. sukienki ślubne. Matka mieszkała w dworze w Roztoce, który kupili dziadkowie. Ojciec matki był oficerem, zmarł po powrocie z wojny. Boh. jako dziecko odwiedzał babcię w dworze – opis budynku. W dworze była piekarnia, w kuchni duży piec chlebowy. Wspomnienie ładnych schodów.
[00:20:55] Rodzice mieli gospodarstwo rolne i las, hodowano świnie. Gospodarze, którzy nie mieli pieniędzy, odrabiali mielenie zboża. Boh. jako dziecko pomagał w gospodarstwie. Zboża żęto kosami, a dzieciaki robiły powrósła – młocka w młynie.
[00:24:08] W 1934 r. była duża powódź, o której potem opowiadano – jej skutki. Chodzono do kościoła w Rożnowie, proboszczem był ks. Ryba, który uczył boh. religii. W Roztoce była szkoła pięcioklasowa. Po wojnie w Rożnowie był szkoła zawodowa. Po kolędzie przychodził do domu ksiądz, organista, kościelny i dwóch chłopaków.
[00:27:45] Stadniccy mieszkali w dworze w Rożnowie, boh. nie wie, jakie były losy rodziny po wojnie. W Roztoce mieszkały dwie żydowskie rodziny, które zajmowały się handlem. Boh. nie wie, co się z nimi stało. Pewnego dnia przyszła Żydówka z córką, z którą boh. się bawił i zranił dziewczynkę motyką.
[00:32:00] W domu nie było biedy, ale w okolicy mieszkało wiele ubogich rodzin, np. Nideccy, Ankrowie, którzy na przednówku nie mieli co jeść. Jedno z dzieci Nideckich przychodziło na zupę do domu boh.
[00:35:00] W domu rozmawiano o wybuchu wojny, czteroletni boh. zaproponował, żeby kijem zbić wojnę. Ojciec miał radio kryształkowe, do innego radia była antena rozciągnięta na strychu. Ojciec znał sytuację na froncie. [+]
[00:38:35] Ojciec należał do ZWZ, a potem do AK. W wojsku był radiotelegrafistą, dosłużył stopnia plutonowego i był dowódcą miejscowej placówki. Partyzanci mieli radiostację, ojciec szkolił w młynie radiotelegrafistów z alfabetu Morse’a. Dzieciom nie wolno było wtedy wchodzić do młyna. Po wsypie ojca aresztowano, dom i młyn zostały przeszukane. Ojciec trafił na posterunek w Rożnowie, w czasie drogi do Nowego Sącza udało mu się uciec i ukrywał się do końca wojny. Po ucieczce ojca dzieci trafiły do sąsiadów, później zamieszkano u babci w dworze. W młynie została tylko babcia Winiarska. Niemcy zabrali wszystko z gospodarstwa, w tym drewno na opał i zboże. Gospodarstwo chciano spalić, ale tego nie zrobiono. [+]
[00:48:00] Boh. widział wejście Rosjan, jeden z żołnierzy zapytał o kierunek na Berlin. Zachowanie Niemców, którzy uciekali z Rożnowa. Dwóch Niemców zostało na posterunku w Rożnowie i Rosjanie ich zastrzelili. Zabrano im mundury i buty. Boh. widział zwłoki, gdy szedł do kościoła. Niemców pochowano w lesie, potem zwłoki ekshumowano i odesłano do Niemiec.
[00:53:55] Boh. wiedział, że na zaporze był obóz dla Żydów, którzy pracowali przy budowie linii energetycznej z Rożnowa do Tarnowa. Traktorem przywożono elementy, Żydzi stawiali słupy. Pracujących więźniów pilnowali strażnicy. Gdy pracowano niedaleko młyna, Żydzi przychodzili po chleb. W metalowych pojemnikach mieli marmoladę. [+]
[00:59:35] Żyd Reiff był piekarzem, którego Niemcy sprowadzili z Zakliczyna. Mieszkał z rodziną w dworze u dziadków i korzystając z piekarni piekł chleb dla Niemców. Rodzina Reiffów przeżyła wojnę i mieszkała w Rożnowie. Żydzi z Roztoki nie wrócili po wojnie.
[01:03:42] Robotnicy Organizacji Todta pracowali przy budowie zapory w Czchowie. Ucieczka robotników, do których Niemcy strzelali – pomoc ojca.
[01:06:26] W stodole sypiali partyzanci, dla których matka gotowała. Szyła im furażerki, przerabiała mundury.
[01:07:25] Boh. podjął naukę w szkole w Roztoce, do szóstej i siódmej klasy chodził w Rożnowie. Potem skończył trzyletnią szkołę zawodową. Praktyka dla elektryków miała być na zaporze, ale instruktor zmarł i boh. nie odbył praktyki. Szkołę rozwiązano, jej dyrektor pan Kozicki wyjechał z Rożnowa. Budowa nowej szkoły.
[01:10:11] W szkole w Roztoce uczyli państwo Janasowie, Wojciech Kwaśniewski. Dzieci bito po rękach. Kilku uczniów zostawiono po lekcjach, za ucieczkę dostali baty. System odpytywania.
[01:13:43] Ksiądz Ryba przygotowywał boh. do pierwszej komunii. Matka uszyła białą komżę. Potem przez tydzień trzeba było chodzić do kościoła i boh. chodził z kolegą Julkiem.
[01:15:46] Po przejściu Rosjan ojciec wrócił do domu. Pewnego dnia przyszło do niego dwóch kolegów, w tym czasie enkawudziści chcieli ojca aresztować – interwencja kolegi, który znał rosyjski. Ojca wyprowadzono z domu i padł strzał, potem okazało się, że żołnierze strzelali do psa, który był w stodole, a ojca zostawiono. Ojciec wiedział, że jest inwigilowany.
[01:20:35] Po skończeniu szkoły zawodowej boh. wyjechał do Nowej Huty i pracował przy budowie stopnia wodnego na Wiśle w Kujawach-Przewozie. Wcześniej wyjechał tam do pracy starszy brat. Potem zrobił kurs spawacza i pracował przy budowie wodociągów. Po ślubie mieszkał i pracował w Nowej Hucie. Po śmierci rodziców zbudował dom w Roztoce, razem z synem Michałem zaczął prace przy renowacji młyna.
[01:24:04] Boh. dostał powołanie do jednostki wojskowej w Dęblinie. Stamtąd po dwóch miesiącach trafił do Sandomierza, potem do Ełku. Ochrona przez saperów mostu na Sanie – informacja o śmierci Bieruta. Boh. grał w orkiestrze w Rożnowie, którą prowadził organista i to on powiedział o śmierci Stalina.
[01:29:54] Reakcja po wyborze papieża Jana Pawła II. Powstanie Solidarności. Oczekiwanie na zmiany. Życie w czasach gierkowskich.
[01:33:44] Boh. zwolnił się z huty i podjął pracę w Budostalu jako spawacz – w lata 80. pracował na Węgrzech przy budowie zapory. Tam dowiedział się o wprowadzeniu stanu wojennego. Sytuacja na Węgrzech.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..