Por. Radosław Kleszczewski ps. „Sęp” (ur. 1928, Sompolno) w trakcie okupacji niemieckiej należał do Armii Krajowej na terenie Sompolna. Od grudnia 1945 roku był żołnierzem Konspi-racyjnego Wojska Polskiego - członkiem oddziału Gabriela Feycho „Burego”, „Ognia”. Brał udział w akcjach na posterunki MO w Sompolnie i Ślesinie. Od lutego 1946 ukrywał się na Śląsku. Ujawnił się w kwietniu 1947 roku przed Urzędem Bezpieczeństwa w Kole. Przez trzy tygodnie był więziony przez funkcjonariuszy UB. Po wyjściu na wolność został inżynierem. Pracował w państwowych przedsiębiorstwach budowlanych zajmując się projektowaniem i budową mostów. Członek Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w Sompolnie, matka była nauczycielką, ojciec prowadził biuro podań.
[00:00:52] Przed wojną boh. ukończył pięć klas szkoły powszechnej. Po wojnie skończył liceum w Głogówku, ze względu na zainteresowania techniczne zapisał się do Technikum Budowlanego. Praca zawodowa – odznaka Zasłużonego Racjonalizatora. Boh. budował Most Długi w Szczecinie – zastosowana technika. Zastępowanie starych mostów nowymi – wykorzystanie starych konstrukcji. Boh. budował także most w Dziwnowie.
[00:05:36] Boh. był szefem Przedsiębiorstwa Budowy Dróg i Mostów, w którym szkolili się inżynierowie, m.in. inż. Kołacz. Technika montażu elementów mostu – szczegółowy opis. Zaufanie do oceny materiałów przez boh. Jego stosunek do pracy. Boh. budował łuk w szczecińskim Parku Kasprowicza. Docenienie pracy przez kolegów. Zaproszenie na budowę mostu w Czechosłowacji, którą prowadził jeden z kolegów.
[00:13:45] Córki nie interesowały się pracą boh.
[koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[00:15:00] Boh. urodził się w 1928 r. Przedstawienie rodziców: Sabiny i Bolesława. Matka była nauczycielką, a ojciec prowadził biuro podań, przyjeżdżali do niego rolnicy, którzy czasem przywozili żywność, co przydawało się w okresie okupacji. Boh. miał trójkę rodzeństwa. Jego stan zdrowia obecnie – udział w wycieczkach Klubu Seniora, pasja fotograficzna i pisanie wierszy.
[00:18:32] Pogrzeb Marszałka Piłsudskiego boh. obejrzał w telewizji [sic!]. Boh. chodził do siedmioklasowej szkoły, matka była polonistką. Twórczość pisarska współcześnie.
[00:21:22] W Sompolnie mieszkali Żydzi – zachowanie żydowskich sprzedawców. Boh. nie czuł sympatii do Żydów, uważał, że zabierają Polakom miejsca pracy. Miał tresowanego psa, który zdzierał Żydom czapki z głów i przynosił je. Zmiana nastawienia do Żydów w czasie okupacji – szarpanina z Niemcem, który bił Żyda batem. [+]
[00:24:52] Boh. był drużynowym drużyny harcerskiej im. Kościuszki – ogniska, na które przychodzili także mieszkańcy miasta. Po przyjeździe na Ziemie Zachodnie boh. utworzył drużynę im. Korfantego.
[00:27:05] W mieście było kino – w czasie seansu po wyzwoleniu ktoś krzyknął, że przyjechali Niemcy i na sali wybuchła panika. Straż Pożarna organizowała pikniki, podczas których sprzedawano lody – rywalizacja lodziarzy. Wspomnienie pałacu i parku, w stawie kąpano się. Boh. jest ostatnim żyjącym harcerzem z drużyny im. Kościuszki.
[00:31:52] 1 września 1939 boh. wyszedł przed dom i zobaczył lecące samoloty niemieckie, wieczorem widać było łuny od strony Łodzi. W czasie walki powietrznej zestrzelono niemiecki samolot i lotnika prowadzono przez miasto – reakcja ludzi. Podpalenie miasta przez Niemców w 1945 – wejście Armii Czerwonej.
[00:35:13] W 1944 r. boh. działał w harcerstwie, drużyna biwakowała w lesie, harcerzom pomagali okoliczni rolnicy. Niemcy zastrzelili jednego z kolegów. Rosjanie kradli cukier z cukrowni w Gosławicach, harcerz Wojtek Brodziński złapał zwiadowcę, ale go nie zrewidował i żołnierz go zastrzelił. Pogrzeb odbył się w nocy w tajemnicy przed władzami.
[00:40:30] Wspomnienie obrony bitego Żyda – niemiecki żołnierz nie zastrzelił boh. i powiedział, że pochodzi z Gdańska. Boh. nie wiedział o zbrodni w Katyniu. W mieście nie było getta, Żydów wywieziono z miasta.
[00:42:57] W czasie okupacji matka zajmowała się ogrodem, sprzedawała kwiaty na różne uroczystości. Ojca wywieziono i wrócił dopiero po wojnie.
[00:44:00] W AK boh. miał pseudonim „Sęp”, nie składał przysięgi po przyjęciu do oddziału. Nie odbył przeszkolenia wojskowego, ale miał pistolet Mauser. Partyzanci nie byli jednolicie umundurowani. Oddział był „zbieraniną chłopców”, z których wielu było wcześniej harcerzami.
[00:49:38] Boh. miał też pistolet sześciostrzałowy, który mu się przydał, gdy jesienią 1945 został zatrzymany przez dwóch uzbrojonych mężczyzn. Nocowano w lesie, by nie narażać chłopów, którzy i tak pomagali partyzantom dając im żywność.
[00:51:40] Powitanie wkraczających Rosjan. Boh. ujawnił się i zdał broń w Kole. Po „wyzwoleniu” podjął walkę z nową władzą – aresztowania i wywózki. Uzbrojenie czerwonoarmistów, boh. postrzegał ich jako wrogów. Kobiety obawiając się gwałtów ukrywały się przed żołnierzami Armii Czerwonej.
[00:56:03] Boh. wyjechał z Sompolna i ukrywał się razem z kolegą Janem Lisieckim na zachodzie u małżeństwa Chowańskich. W Głogówku był uczniem szkoły z internatem, tam zdał maturę. Naukę kontynuował w Technikum Budowlanym przy ul. Unisławy w Szczecinie. Późniejsze kontakty z profesorami ze szkoły.
[00:59:25] W czasie okupacji w okolicy działał oddział „Muchy”, który napadał na sklepy. Oddział boh. unikał spotkania z „Muchą” by nie prowadzić bratobójczej walki. Boh. nie brał udziału w starciach z Niemcami. Wspomnienie śmierci kolegi zabitego przez czerwonoarmistę w cukrowni. Dowódca boh. Fejcho ps. „Szary” [wedle licznych źródeł „Ogień” i „Bury”, ale nie „Szary”] był kolegą z harcerstwa, drużynowym. Ci, którzy nie byli w oddziele leśnym, zajmowali się wywiadem, dostarczaniem broni. Baza była w Ignacewie koło Sompolna.
[01:04:45] Boh. brał udział w rozbrojeniu posterunku w Sompolnie. W czasie ataku było tam tylko dwóch milicjantów, których pojmano. Dowódca chciał ich rozstrzelać, ale zrezygnował i oprowadził ich po rynku każąc wołać „Nie będę strzelać do Polaków”. [+]
[01:07:45] Boh. nie brał udziału a rozbrojeniu posterunku w Ślesinie.
[01:08:10] Interwencja w czasie szabrowania przez Rosjan cukrowni w Gosławicach. Partyzanci zabierali cukier, który wymieniali z mieszkańcami wsi na żywność. Kolega Wojtek Brodziński pilnował złapanego czerwonoarmistę, który wykorzystał okazję i go zastrzelił.
[01:10:25] Starano się nie narażać życzliwie nastawionej ludności okolicznych wsi i nocowano w ziemiankach w lesie. W oddziale leśnym było ok. 30 partyzantów, kilkunastu działało poza oddziałem. W czasie starć nikt nie został ranny, ale przypadkowo brat zabił brata. Zwłoki zabrało NKWD.
[01:14:20] Oddział nie wykonywał wyroków, starano się nie zabijać. Boh. ujawnił się na UB i przestał być partyzantem w kwietniu 1945 lub 1946 [wedle źródeł 1947].
[01:16:35] W Ignacewie mieszkali rodzice kolegi z drużyny, którzy dawali żywność do oddziału. Po ujawnieniu boh. nie został aresztowany. Zdał egzamin na uczelnię w Warszawie, ale nie został przyjęty ze względu na przeszłość.
[01:19:35] Boh. siedział przez trzy tygodnie w areszcie w Krośnie nad Odrą razem z „kułakami” i Niemcami. Dowódcą aresztu był Rosjanin. Po rozmowie z porucznikiem Polakiem boh. nie został przekazany NKWD. Po wyjeździe Rosjanina porucznik zorganizował ucieczkę boh. i kolegów – ukrywanie się w Głogówku. Edukacja boh.
[01:27:30] Kolegami z oddziału byli harcerze: Tadeusz Tyblewski, Jan Lisiecki, Włodzimierz Puternicki, Adam Kozłowski, Gerard Zalewski. Po wojnie boh. założył drużynę im. Korfantego – działalność wśród ludności.
[01:29:32] Żałoba po śmierci Stalina. Konieczność brania udziału w pochodach. W Szczecinie boh. zamieszkał w 1956 r.
[01:31:50] Boh. był w tłumie koło Stoczni Gdańskiej, gdy z bramy przemawiał Lech Wałęsa. Był delegatem na kongresie Solidarności w Warszawie. Zastęp „Sów” został wyróżniony i boh. odbierał gratulacje od premiera.
[01:34:30] W czasie pracy zawodowej boh. nie był szykanowany z powodu działalności w podziemiu. Boh. budował m.in. ujęcie wody na jeziorze Miedwie – specyfika prac. W Odrze widać dziób zatopionej barki, która służyła do zbudowania tymczasowego rusztowania przy budowie mostu. Racjonalizatorskie rozwiązania zastosowane przez boh.
[01:39:15] Boh. zbudował łuk w Parku Kasprowicza. Inne realizacje. Budowa Mostu Długiego.
[01:40:38] Boh. ujawnił się w 1956 r. Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. Wspomnienie braci: starszego brata Mariusza i młodszego Tadeusza.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.