Piętak Mieczysław

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1703

25 lipca 2022, Olkusz

1:33

Mieczysław Piętak (ur. 1933, Dworzec) urodził się i wychował we wsi na Kresach Wschodnich, jego ojciec był przedwojennym policjantem. We wrześniu 1939 r. rodzina uciekła do wsi Rybcza. W grudniu 1942 ojciec pana Mieczysława został zamordowany. Pół roku później Ukraińcy podpalili Rybczę. Rodzina uciekła przez Krzemieniec, Brody i Lwów do Skarżyska-Kamiennej i Wąchocka. W 1956 roku Mieczysław Piętak ukończył elektrotechnikę na Akademii Górniczo-Hutniczej i z nakazem pracy zatrudnił się w Olkuskiej Fabryce Naczyń Emaliowanych. Od 1976 roku pracował jako elektryk w Hucie Katowice.

[00:00:07] W sierpniu 1938 r. wizytacja kościelna diecezji łuckiej, ojciec policjant pilnował porządku, „mianowanie” boh. na żołnierza przez prymasa Hlonda: „Rośnij, polski żołnierzu”. Fotografia wykonana w Krzemieńcu. Dom w Kateburgu.
[00:02:25] Odwiedziny Kresów po wojnie, spotkanie z p. Sasecką z Krzemieńca. Boh. ur. 16 maja 1933 r. w miejscowości Dworzec, ojciec Józef, matka Bronisława dd. Dobrocka. Ojciec policjant, mama prowadziła dom. Po wybuchu wojny rozkaz ucieczki do Rumunii, granica zamknięta przez Rosjan, znalezienie schronienia u kolegi ojca, Dobrowolskiego, w Rybczy. Brak środków do życia.
[00:05:36] Pierwsze wywózki, schronienie w Rybczy. Szkoła w Rybczy, nauczyciel Kamocki. Sąsiad Niewiński deportowany z Rybczy jako pierwszy. Po ataku Niemców na ZSRR zamieszkanie w oborze, brak środków do życia. Ojciec chodził po prośbie, w grudniu 1942 r. został śmiertelnie pobity, zmarł w szpitalu w Krzemieńcu.
[00:09:05] Ataki na Polaków. Spotkania Polaków w Rybczy w szkole lub w mieszkaniu Niewińskich. Pomoc i opieka rodziny Niewińskich. Ucieczka Niewińskiego z Syberii, powrót do domu. Msze odprawiane na podwórku pp. Niewińskich przez ks. Wyrzykowskiego z Katerburga.
[00:10:45] Na przełomie lipca i sierpnia 1943 r. napad nacjonalistów ukraińskich na Rybczę, spalenie wszystkich zabudowań z wyjątkiem obory, gdzie ukrywała się rodzina boh., i murowanego domu Niewińskich. Ucieczka pod ostrzałem karabinów („pamiętam jak dzisiaj”), schronienie w Krzemieńcu. Dzięki pomocy polskich kolejarzy ucieczka pociągiem towarowym przez Równe do miejscowości Brody k. Lwowa, opieka Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, zaświadczenie dla rodziny „uciekającej z Kresów”.
[00:13:13] Dalsza droga pociągiem do Skarżyska Kamiennej, a następnie do Wąchocka. Duży ośrodek Armii Krajowej w Wąchocku, otoczenie miasta przez armię niemiecką, wyłapywanie działających w okolicy partyzantów, m.in. kuzyn Tadeusz Twardowski, zginął w hitlerowskim obozie.
[00:15:30] Klasztor cystersów w Wąchocku służył jako szkoła. Marian Sowa - zabity strzałem w tył głowy w 1948 r. Liceum w Starachowicach – indoktrynacja polityczna, matura w 1952 r., rozpoczęcie studiów elektrotechnicznych na AGH w Krakowie, prof. Kurzawa z Politechniki Lwowskiej.
[00:20:13] Nakaz pracy w Olkuskiej Fabryce Naczyń Emaliowanych w Olkuszu, od 1976 r. w Hucie Katowice. Muzeum Martyrologii Wsi Polskiej w Michniowie. Pomoc niesiona przez mieszkańców Michniowa partyzantom AK (m.in. „Ponurego”). Za karę zabicie wszystkich mieszkańców Michniowa przez Niemców. Zasadzka na Niemców przygotowana przez partyzantów „Ponurego”, krwawa zemsta Niemców.
[00:23:50] Przejście „Ponurego” do Obwodu Wileńskiego AK, zginął zastrzelony przez Niemca. Odbycie przez boh. 25 pielgrzymek do Częstochowy, uczestnictwo w spotkaniach z papieżem.
[00:25:07] Najprawdopodobniejsza przyczyna śmierci ojca: morderstwo. Pochowany na nieistniejącym dziś cmentarzu w Katerburgu. Przekazywane sobie opisy wydarzeń rzezi wołyńskiej, widoczne w okolicznych wsiach łuny pożarów wzniecanych przez Ukraińców, relacje ludzi o bestialskich mordach Polaków, „baliśmy się wszyscy”. Bezpieczny murowany dom Niewińskiego.
[00:29:45] Samoobrona w Rybczy, broń zbierana od poległych żołnierzy. Moment powrotu Niewińskiego z Syberii – w czasie posiłku. Możliwość ucieczki dzięki Armii Andersa. Jan, Stefan – synowie Niewińskiego, znajomi rodziców.
[00:32:30] Bramy powitalne zbudowane [w 1939] dla Rosjan „przez Żydów”. Losy Żydów z okolicy – rozstrzelani przez Niemców w Rybczy.
[00:34:20] Mordowanie Żydów przez Niemców koło Rybczy, mowa rabina: „zasłużyli na karę”.
[00:35:35] Zdobywanie broni od poległych żołnierzy. Masowe poddawanie się Rosjan Niemcom w 1941 r., jeńcy radzieccy. Zatłuczenie kolbą karabinu radzieckiego jeńca przez żołnierza Wehrmachtu na oczach boh. [+]
[00:37:40] Ucieczka dwóch jeńców prowadzonych do Krzemieńca w lipcu [1941] – zastrzeleni leżeli w życie do żniw. Spalenie domostw w Rybczy. Ucieczka furmanką z Rybczy do Krzemieńca. Podróż do Równego wagonem z solą, ciągły strach, ostrzał z karabinów.
[00:42:37] Kuzyn Twardowski – łapanka w Wąchocku. Donosiciel z Wąchocka rozpracowany przez AK, powieszony za karę na szczycie Zarżniętej Góry pod miastem [+]. Twardowski należał do AK, paczki z cebulą wysyłane mu przez rodzinę do Auschwitz.
[00:46:20] Rodzina mamy w Wąchocku, Twardowski był szwagrem mamy. Dorabianie mamy szyciem. Koniec wojny w Wąchocku. Ucieczka Niemców na zachód – ranny Ukrainiec, żołnierz Wehrmachtu, znaleziony w domu sąsiadów i zastrzelony przez Rosjanina.
[00:48:55] Przyjazne zachowania Rosjan, „udawali, że są przyjaciółmi”. Wyzwolenie Wąchocka 17 stycznia [1945]. Konspiracja w Wąchocku po wyzwoleniu, piosenki antykomunistyczne. Mogiły powstańców styczniowych w Wąchocku. Partyzant Sowa pochodził z Wąchocka, napis na tablicy pamiątkowej: „Zamordowany przez UB”, „pochowany z honorami”.
[00:48:05] Obraz zastrzelonego Sowy leżącego z roztrzaskaną twarzą na wozie po gnoju w rynku – zaobserwowany przez boh. w drodze ze szkoły. [+]
[00:53:10] Prześladowanie akowców przez UB. Powtarzane przez ubeków informacje, że „«Igła» morduje polskich żołnierzy”.
[00:55:00] Praca boh. na wydziale tlenowym Huty Katowice, 9-dniowy strajk okupacyjny do Wigilii [1981]. Żywność dostarczana przez rodziny. Huta otoczona czołgami. Represje wobec niektórych strajkujących – wyrzucanie z pracy.
[01:01:40] Organizator strajku w tlenowni Cieślicki. Prowokacja ubecka: uwiedzenie żony Cieślickiego podczas jego internowania, sprawa rozwodowa, nieformalny nacisk sędziego Wiekiery z Olkusza.
[01:05:40] Przystąpienie boh. do NSZZ „Solidarność”. Cieślicki występował w imieniu załogi, „najważniejsze, żeby komuna przestała rządzić”. Zatrzymanie przez SB dyrektora ds. pracowniczych Huty Katowice za popieranie postulatów „S”.
[01:08:40] Napisy w katedrze w Kamieńcu Podolskim.
[01:10:25] Wybuch strajku okupacyjnego w Hucie Katowice w proteście wobec wprowadzeniu stanu wojennego. Informacja o wprowadzeniu stanu wojennego z telewizji, samochody milicyjne na ulicach.
[01:13:35] Nękanie członków „S”, rewizje w pracy i w domu.
[01:16:48] Śmierć i pogrzeb księdza Jerzego Popiełuszki, trzyosobowa delegacja z Olkusza. Sekcja zwłok przeprowadzona przez lekarkę z Białegostoku.
[01:20:06] Najważniejsze wspomnienie z czasu okupacji: patrolowanie polany Wykus przez Niemców z samolotu. Częste uczucie głodu w czasie okupacji.
[01:25:17] Niedojadanie w czasie studiów, pełne stypendium socjalne, akademik przy ul. Reymonta w Krakowie, kibicowanie Wiśle Kraków.
[01:26:40] Opowieści kolegów spod Przemyśla o mordowaniu Polaków przez UPA „jak na Wołyniu”, śmierć Świerczewskiego, akcja „Wisła”. Opuszczone przez Polaków wioski, m.in. Dubiecko. „Całkowicie uzasadniona akcja »Wisła«”.
[01:29:25] I klasa w szkole w Rybczy (nauczyciel Kamocki), dalsza edukacja po wyzwoleniu w Wąchocku, nauka w salach klasztoru. Powrót zakonników do klasztoru w Wąchocku. I Komunia w Katyrburgu.
[01:32:45] Broń znaleziona przy żołnierzach naprawiana w warsztacie u Niewińskiego.
mehr...
weniger

Grygiel Małgorzata

Miziołek Michał

Instytut Pileckiego

Film