Roman Homoncik (ur. 1928, Kamionka Wielka) pochodzi z rodziny rolniczej. Podczas okupacji niemieckiej był świadkiem m.in. zagłady Żydów, zabierania mieszkańców okolicy, w tym starszego brata, na roboty przymusowe do Niemiec i wkroczenia Rosjan. Po wojnie pracował w gospodarstwie, jednocześnie angażując się na rzecz lokalnej społeczności, m.in. pomagał przy budowie nowego kościoła. Pracował też jako furman w kamieniołomie i w kaflarni w Nowym Sączu, a po ukończeniu kursu jako palacz w kotłowni. Mieszka w Kamionce Wielkiej.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. w Kamionce Wielkiej.
[00:00:28] Prezentacja rodziców: Ewy i Jana Homoncików. Rodzina prowadziła gospodarstwo rolne. Pola orano radłem ciągniętym przez woły.
[00:03:43] Najstarszy brat boh. urodził się w 1913 r. W czasie I wojny ojca zabrano do wojska i nie było go w domu przez 7 lat. Przez cztery lata walczył na froncie, potem został ranny i przebywał trzy lata w Rosji. Odwszawianie przez żołnierzy ubrań nad ogniskiem. Matka poszukiwała ojca przez Czerwony Krzyż. Starszy brat służył w jednostce w Nowym Sączu, potem był rezerwistą, w czasie aneksji Zaolzia zabrano go do wojska, obiecując, że po powrocie dostanie pracę. Bezrobocie przed wojną.
[00:09:00] W 1939 r. brat pełnił służbę w taborach i znalazł się we Lwowie – sytuacja po wkroczeniu Armii Czerwonej. Okoliczności śmierci sąsiada z Kamionki. Ojciec dostał się do sowieckiej niewoli, ale wypuszczono go i wrócił na piechotę do domu. [+]
[00:12:19] Bieda w czasie okupacji – ludzie z miasta przychodzili na wieś po żywność. Niemcy utworzyli getto w Nowym Sączu. Żydzi, którzy pracowali w lesie nocowali w stodole – boh. z kolegami podglądali modlących się Żydów. Oddawanie kontyngentów przez chłopów.
[00:14:15] Jeden z braci został zabrany przez Niemców na roboty, po wojnie mieszkał w Anglii i Kanadzie. Drugi z braci pracował w lesie i Niemcy go nie zabrali, po wojnie gospodarzył w Kamionce. Ludzi na roboty wyznaczał sołtys. Brat ukrywał się, ale zrobiono obławę w nocy i zabrano go oraz sąsiada Michalika. Przy okazji ojca uderzono kolbą karabinu. Na roboty wywieziono też miejscowego fryzjera.
[00:20:18] Rodzina mieszkała w drewnianym domu, budynki w gospodarstwie były kryte dachówką. Do kościoła chodzono boso i dopiero przed wejściem zakładano buty. Rozwój Kamionki – budowa szkoły i kościoła, elektryfikacja wsi. W szkole były dwie sale lekcyjne ogrzewane zimą piecami, zdarzało się, że nauczyciele bili po rękach. Budowa nowej szkoły.
[00:25:22] W Kamionce była stacja kolejowa i kamieniołom – praca dla miejscowych. Do Nowego Sącza wożono drewno opałowe na handel – system sprzedaży. Wozy ciągnęły woły albo konie.
[00:29:38] Boh. poszedł z bratem do lasu i wybrali kawałki drewna, z których można było zrobić sztachety do płotu. Ojciec zawiózł to do miasta, a po sprzedaży kupił ubrania dla synów i dla siebie. Po pierwszej komunii dzieci dostały od proboszcza Jana Łętka kawę i bułkę. Potem wieloletnim proboszczem był ksiądz Stabrawa.
[00:31:55] Przed wojną we wsi był sklep, był też tartak należący do Żyda Rosenbacha. Rusini mieli lasy i sprzedawali drewno Żydowi. Inny Żyd zajmował się skupem i ubojem cieląt. W okolicznych wsiach mieszkało wielu Rusinów, po wojnie ich wysiedlono, a opustoszałe wsie zostały zasiedlone przez Polaków. Przed wojną Żydzi i Rusini mieli swoje świątynie.
[00:37:30] Cygani nie mieszkali w Kamionce, ale pracowali przy tłuczeniu kamieni. Do domów przychodzili żebracy, którym dawano zboże. Cmentarz, tory i mosty kolejowe – groźba zastrzelenia księdza, który nie mógł dostarczyć robotników na budowę. W szpitalu boh. spotkał ludzi, którzy wspominali pracę przy budowie torów w Kamionce – noszenie ziemi w nosiłkach.
[00:41:05] Brat był w wojsku w czasie aneksji Zaolzia, we wrześniu 1939 służył w taborach i trafił do Lwowa. Niemcy zrobili obławę i wiele osób zabrali do kopania okopów. Boh. i brata nie zabrano, ponieważ pracowali w lesie. W okolicy była partyzantka, ale też banda, z którą rozprawili się Niemcy. Ludzie zabrani w czasie obławy byli przetrzymywani w obozie. Podczas obławy jeden z Niemców odkopnął i ukrył skórę baranią, która inaczej mogłaby zostać zabrana. Przyszła żona boh. miała 12 lat, gdy zabrano ją do kopania okopów – bułka od Niemca.
[00:48:30] W ramach kontyngentu oddawano zboże, ziemniaki. Mleć w żarnach można było w wyznaczone dni. Młyn był w Nowym Sączu.
[00:50:24] Gajowy zatrudniał w lesie Żydów, którzy czasem przychodzili po jedzenie, potem ich zabrano. Boh. nie widział pociągów z Żydami, ale bywał w Sączu i widział getto.
[00:53:02] Tunel kolejowy został zaminowany – groźba zniszczenia kościoła. Radzieckie transporty na front – przejazdy pociągów przez mosty, prace saperów. Ktoś powiedział, że za mostem jest Niemiec i saperzy pobiegli, żeby go zastrzelić. Jeden z czerwonoarmistów został zabity przez spadającą belkę, ale na jego kolegach nie zrobiło to wrażenia.
[00:57:36] Reakcja na pytanie o walkę z komunistami. Pewnej soboty boh. pracował przy kościele w grupie pilnowanej przez czerwonoarmistę, wyżej pracowała druga grupa. Strażnik obiecał, że zwolni mężczyzn, jeżeli szybciej skończą. Powód konfrontacji żołnierzy.
[01:00:02] Boh. jako nastolatek pracował najpierw dla Niemców, potem dla Rosjan. Brat, który został zabrany na roboty do Niemiec mieszkał potem w Anglii i Kanadzie. Brat nie narzekał na pracę w Niemczech. Z okolicy wyjechało na roboty wiele osób, znajomy pracował przy dojeniu i mógł pić mleko.
[01:02:03] Po wojnie wybudowano szkołę i nowy kościół. Przy budowie kościoła pracowali wierni, także boh. Materiały budowlane wożono furmankami ze stacji kolejowej. Mieszkańcy pracowali także przy budowie szkoły.
[01:05:24] Boh. nie poszedł do wojska, ponieważ gdy był mały, brat obciął mu palec siekierą.
[01:06:20] Po wojnie boh. pracował w rolnictwie – wpływ mikroklimatu na urodzaj. Wielu znajomych wyjechało na Ziemie Odzyskane.
[01:08:35] Boh. nie chce się wypowiadać na temat wyborów fałszowanych przez komunistów. Wiadomości o sytuacji w kraju czerpano z radia, dywagacje na temat polityki. Rozważania na temat zmiany warunków życia na wsi. Kłopoty z opałem. Odejście na rentę, sytuacja w rolnictwie.
[01:14:35] Boh. pracował w kaflarni. Z powodu pracy z ołowiem co trzy miesiące pracownicy przechodzili badania. Specyfika pracy w kaflarni – wyrób, suszenie, szkliwienie i wypał kafli. Boh. nie widzi na prawe oko, ponieważ przepalił źrenicę – badania okulistyczne, symboliczna renta. Wcześniej był furmanem w kamieniołomie i woził kamienie na stację kolejową. [+]
[01:25:13] Boh. ukończył wieczorowy kurs palaczy – podjęcie pracy w kotłowni na Gorzkowie.
[01:27:53] Sytuacja po wprowadzeniu stanu wojennego. Wybór papieża Jana Pawła II.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Foksal 17, 00-372 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Foksal 17 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..