Maria Gucwa z d. Koszyk (ur. 1932, Grybów) urodziła się w rodzinie chłopskiej. Wojnę i okupację niemiecką spędziła w rodzinnej miejscowości. Po wojnie dokończyła edukację na poziomie siódmej klasy szkoły podstawowej i przez 22 lata pracowała w piekarni w Grybowie, potem odeszła na rentę z powodów zdrowotnych. Oprócz tego razem z rodziną prowadziła gospodarstwo rolne.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1939 r. w Grybowie [przejęzyczenie boh., urodzonej w 1932 r.]. Prezentacja rodziców: Wiktorii i Stanisława Koszyków.
[00:01:20] Rodzice mieli 5 hektarów ziemi, dwie krowy i konia, którego zabrano po wybuchu wojny. Skutki oddawania kontyngentów. Okoliczni chłopi, w tym ojciec, byli zabierani do budowy okopów i bunkrów.
[00:04:06] Boh. nie poszła do piątej klasy, ponieważ zlikwidowano szkołę. Na wieży kościoła było stanowisko strzeleckie, z którego strzelano. Matka uciekła z trójką dzieci do Ropy, a ojciec został w domu, który zajęli żołnierze Armii Czerwonej. Zbombardowano okoliczne mosty i spalono drewniany kościół. Wspomnienie zabrania kleryków z Grybowa i Żydów do Nowego Sącza. Zniszczenia w Grybowie.
[00:09:25] Rosjanie w Grybowie. Lokalizacja tartaku. Wspomnienie drogi do szkoły po deskach leżących na ulicy. Konfiskowanie żywności, którą chłopi nosili do miasta. Działalność donosicieli i folksdojczów. Młodych ludzi zabierano na roboty do Niemiec, niektórzy ukrywali się domu boh. przed wywózką.
[00:12:30] Dziadkowie ze strony ojca i matki byli rolnikami. Boh. pamięta obie babcie. Zmiany na wsi.
[00:14:50] Boh. miała siedmioro rodzeństwa, dwóch braci i pięć sióstr. Przed wojną Żydzi mieli sklepy. Do gospodarstwa przyszli Niemcy szukający partyzantów – wbijanie bagnetów w wiązki słomy. W czasie okupacji obowiązywało zaciemnienie.
[00:18:48] Rodzina mieszkała w drewnianym domu krytym strzechą – rozkład pomieszczeń, wyposażenie. Wykorzystanie zimnego pokoju. Boh. chodziła z matką na targi do miasta. Do sklepów chodzono po materiały na ubrania, czasem kupowano pieczywo. Do miasta i do kościoła chodzono boso. Po wojnie ojciec pracował przez jakiś czas w Caritasie – sytuacja materialna rodziny.
[00:24:24] W Grybowie proboszczem był ksiądz Solak, który chrzcił matkę boh., a po latach dawał jej ślub. W czasie przejścia frontu ksiądz ukrywał się w piwnicy. Do kościoła przychodzili mieszkańcy okolicznych wsi. Odpusty w innych parafiach. Do Sącza jeżdżono pociągiem lub autobusem.
[00:27:20] Cyganów się bano, ponieważ mieli skłonności do kradzieży. Pewnego dnia boh. była sama w domu, gdy przyszły Cyganki – jedna z nich poprosiła o wodę, a druga w tym czasie przeszukała dom, ale nie znalazła pieniędzy. Żebracy przed wojną.
[00:29:40] Żydówka Solcia miała sklep żelazny w Grybowie i czasem ojciec woził tam towary. Boh. zapytała Solcię, dlaczego nosi opaskę z gwiazdą na ramieniu. Ubrania Żydów. W mieście były dwie synagogi – wizyta żydowskiej delegacji. Jedna bożnica została zburzona i obecnie stoją tam domy. Obyczaje i święta żydowskie, stan cmentarza.
[00:33:40] Rusini, którzy mieszkali w okolicy, zostali wysiedleni. Boh. widziała wozy z Łemkami. Wiadomości z radia przed wojną.
[00:35:20] Szkoła była koło kościoła, została zniszczona i boh. przerwała edukację. Potem dokończyła edukację na poziomie siódmej klasy i podjęła pracę w piekarni, po 22 latach odeszła na rentę ze względów zdrowotnych. Z Sącza pochodził nauczyciel historii Biernacki.
[00:38:05] Boh. poszła do pierwszej komunii w pożyczonej sukience. Matka odprowadziła córkę do kościoła, a sama wróciła do pracy w polu. [+]
[00:39:08] Niemcy robili rewizje w gospodarstwach i szukali partyzantów. Mówiono, że przy okazji kogoś zastrzelono. Do domu boh. partyzanci nie przychodzili. Brak żywności w czasie okupacji – głód. Zabieranie zboża w ramach kontyngentu. Specyfika pracy w piekarni. Kolejki po węgiel.
[00:45:10] W mieście był Arbeitsamt, miał tam biuro „Niemiec” Kubala, z którego córką boh. chodziła do szkoły. Dziewczynka mówiła po polsku. W okolicy zabito wiele osób.
[00:47:30] W czasie wojny z samolotów strzelano do ludzi. Dywagacje na temat obozu w Oświęcimiu i getta tamże. W czasie okupacji boh. nie wiedziała o losie Żydów, nie słyszała też, by ktoś w okolicy im pomagał, ale z Radia Maryja dowiedziała się o rodzinie Ulmów.
[00:50:00] Ojciec brał udział w kopaniu okopów i chodził do pracy pieszo. Po oddaniu kontyngentu rodzinie zostawało niewiele żywności. W czasie przejścia frontu żołnierze radzieccy nie trafili do domu boh., ale widziała ich w Grybowie.
[00:52:30] Konieczność ukończenia siódmej klasy przed pójściem do pracy. W Grybowie nie było dużych zakładów, ale była stolarnia i piekarnia. Początkowo boh. sprzątała w piekarni, potem trafiła na produkcję – system zmianowy, ciężka praca w nocy, droga do piekarni zimą.
[00:55:30] Gdy boh. kończyła szkołę nie mówiono o Stalinie. Wspomnienie lekcji z nauczycielem Biernackim. Postawa życiowa – trzymanie się Dekalogu. Odniesienie do wypadku w Chorwacji, który miał miejsce latem 2022. Dywagacje na temat pielgrzymek do Łagiewnik i bezpieczeństwa pielgrzymów.
[00:59:36] Rozważania na temat religii i komunizmu. Boh. miała religię w szkole. Wspomnienie egzaminu w siódmej klasie – kończyli ją ludzie, którzy chcieli mieć wykształcenie podstawowe. W Grybowie nie było szkoły średniej.
[01:02:12] Z Grybowa pochodził Józef Cyrankiewicz, ale boh. nie wie, kto to jest. Biskup Józef Gucwa był w partyzantce i ukrywał się. Boh. jest spokrewniona z biskupem Mirosławem Gucwą.
[01:04:07] Zmiany w Grybowie po wojnie, rozbudowa miasta. Przyszły mąż był sąsiadem. Zwyczaj dawania posagu – matka boh. dostała kawałek pola. Wesele boh. odbyło się w domu. Orkiestra z Siołkowej.
[01:07:25] Prace przy żniwach – używanie kosy i sierpa. Orano końmi, ale także krowami. Oświetlano domy lampami naftowymi. Stopniowa elektryfikacja. Gdy nie było lodówek, żywność solono lub wędzono.
[01:10:16] Boh. jako dziecko nie miała zabawek, także jej dzieci ich nie miały. Dzieci nie bawiły się tylko pomagały w polu. Boh. nie miała czasu na chodzenie do kina, ale widziała „Kleopatrę” w kinie w Nowym Sączu. Obchody 1 Maja w Grybowie.
[01:12:06] Przed wojną byli lekarze, ale ludzi ze wsi nie było stać na wizyty. Leczono się u znachorów, którzy używali ziół.
[01:13:17] Wybór papieża Polaka – boh. była w pracy, piekarz przyniósł radio i dowiedziano się o wyborze Jana Pawła II. Boh. oglądała papieskie pielgrzymki w telewizji.
[01:14:40] Dywagacje na temat pamięci. Wspomnienie obydwu babek. Pogrzeby dawniej i dziś – obostrzenia na pogrzebach w czasie pandemii. Dawniej zmarłych wyprowadzano z domu. Rozważania na temat zanieczyszczonego powietrza oraz religijności.
[01:19:48] Zwyczaje w Wigilię – stojąca lub wisząca choinka. Pożary od pioruna. Boh. pracowała w piekarni i gospodarstwie. Wspomnienie powodzi w Siołkowej, w czasie której obawiano się, że woda zabierze dom. Powódź w Grybowie.
[01:22:07] Przyszły mąż mieszkał niedaleko. Dawniej nie było rozwodów. W domach były kołchoźniki, przez które nadawano wiadomości. Pierwsze budki telefoniczne. Interwencje Straży Pożarnej. Dawniej nie wszyscy ludzie potrafili czytać i pisać. Rodzice boh. chodzili do szkoły.
[01:26:05] Specyfika pracy w piekarni, gdzie nie było czasu na pogaduszki ani przerwy na jedzenie. Na jednej zmianie przy chlebie pracowały 3-4 osoby, tyle samo w ciastkarni. Jednego roku boh. zapłacono za niewykorzystany urlop, ponieważ nie miał kto pracować w piekarni. Praca w niedziele i święta. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..