Sławomir Snopek (ur. 1965, Wąwolnica) z wykształcenia jest specjalistą ds. ochrony środowiska. Pracuje w zakładach przemysłu spożywczego. Z zamiłowania regionalista, pasjonat historii Polski, w szczególności lotnictwa polskiego i Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej. Zgłębia też historię swojej Małej Ojczyzny - Wąwolnicy, we wszystkich jej aspektach. Podejmuje inicjatywy i realizuje upamiętnienia postaci i wydarzeń historycznych na terenie Lubelszczyzny i nie tylko. Swoją wiedzą dzieli się z zainteresowanymi poprzez publikacje, prezentacje multimedialne udział w realizacji radiowych i telewizyjnych reportaży historycznych. Drugą jego pasją jest ornitologia, w tym aktywna ochrona ptaków i ich siedlisk. Jako wolontariusz współpracuje z różnymi organizacjami pozarządowymi realizującymi zadania zbieżne z jego z jego zainteresowaniami. [Biogram za https://teatrnn.pl/ar-oplakiwanie/wawolnica-slawomir-snopek/]
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1965 r. w Wąwolnicy.
[00:00:32] Przedstawienie rodziców: Anny i Eugeniusza. Matka pochodziła z Wąwolnicy, ojciec z Zamojszczyzny, obydwoje byli nauczycielami. Matka ukończyła Liceum Pedagogiczne w Lublinie, ojciec w Szczebrzeszynie. W 1952 r. matka podjęła pracę w szkole w Wąwolnicy. Ojciec przez kilka lat pracował w Juliopolu, po służbie wojskowej w szkole w Izbicy. Rodzice poznali się w 1959 r. na kursie letnim w Zamościu, niedługo potem wzięli ślub i zamieszkali w Wąwolnicy. Matka była nauczycielką nauczania początkowego, a ojciec rusycystą, potem dyrektorem szkoły.
[00:03:25] Ojciec należał do partii, ale aktywnie uczestniczył w życiu religijnym. Rodzice wstąpili do Solidarności, jesienią 1981 ojciec wystąpił z partii. W szkole powieszono krzyże, ojciec ich nie usunął. W czasie stanu wojennego utworzono Wojskowe Terenowe Grupy Operacyjne, jesienią 1982 ojca powiadomiono o kontroli szkół – rządowa propaganda, artykuł na temat laicyzacji szkół wymieniający Wąwolnicę. Atmosfera w domu. 26 listopada [1982] boh. jadący do szkoły w Nałęczowie szedł z ojcem, który zmierzał do pracy – ostatnie słowa ojca. Jego sprzeciw wobec zdejmowania krzyży, które powiesili uczniowie i ich rodzice – znalezienie ciała ojca w jego gabinecie. [+]
[00:14:48] Sytuacja po śmierci ojca – poszukiwanie braci, którzy studiowali w Krakowie. Pogrzeb ojca jako manifestacja patriotyczna. Krzyże w szkole pozostawiono. Pomoc ze strony Solidarności. Nazwisko ojca znalazło się na liście ofiar stanu wojennego sporządzonej przez Radio Wolna Europa. Opinia na temat partii politycznych. W 2011 r. ukazała się książka, której autor napisał, że ojciec, zastraszony przez SB, zdjął krzyże, a potem się powiesił – taką wersję, krążącą w Lublinie, mogła rozpowszechniać Służba Bezpieczeństwa. [+]
[00:21:21] Sprawa ojca a postawa życiowa boh. Przykłady innych represjonowanych osób w rodzinie. W 1985 r. boh. był studentem historii na KUL, kolega Wojtek Janek zaproponował mu udział w akcji ulotkowej przed zbliżającymi się wyborami – nawoływanie do ich bojkotu. Przebieg i skutki akcji w Wąwolnicy, przeprowadzonej nocą z wtorku na środę – reakcja mieszkańców oraz milicji. W sobotę rano do domu przyszli funkcjonariusze SB szukający boh., ale matka nie wpuściła ich do domu. Podobne naloty urządzono na mieszkania innych studentów KUL-u. U jednego z kolegów znaleziono bibułę, którą skonfiskowano. Boh. zakopał w ogrodzie ulotki i swoją kolekcję militariów [+]. Po kilku latach wykopał ulotki i ma je do dziś. Kolega, który rozrzucał ulotki razem z boh. niedługo potem zmarł.
[00:35:33] Nagranie ma miejsce w siedzibie Regionalnego Towarzystwa Przyjaciół Wąwolnicy. Budynek aresztu postawili Niemcy w czasie okupacji, potem przez lata mieścił się tu posterunek milicji, po wojnie przetrzymywano tu partyzantów podziemia antykomunistycznego.
[00:37:46] W czasie okupacji w Wąwolnicy i okolicach działała Armia Krajowa i Bataliony Chłopskie – tu działał dziadek żony Jan Gutowski i jego brat Stanisław, przedwojenni członkowie „Wici”. Po wojnie wielu akowców i bechowców było przeciwnych władzy ludowej i zeszli do podziemia. Dziadek wyjechał na Ziemie Odzyskane. Silne wpływy PSL-u Mikołajczykowskiego. W 1946 r. funkcjonariusze UB spalili gospodarstwo Chabrosów w Buchałowicach. Wymuszanie na rolnikach dostaw obowiązkowych – działalność starosty Stefana Lewtaka. Starcia milicjantów z partyzantami. Sytuacja w Wąwolnicy przed pacyfikacją ze strony UB.
[00:42:50] 1 maja 1946 do wsi przyjechali agitatorzy, którzy chcieli zorganizować wiec – reakcja mieszkańców. 2 maja zajechały ciężarówkami z milicjantami i ubekami – ucieczka partyzantów przed funkcjonariuszami. Okoliczności wybuchu pożaru, który z powodu suszy i działań milicjantów, szybko się rozprzestrzenił niszcząc ponad 460 budynków. Niektórzy z mieszkańców, którzy stracili cały dobytek, wyjechali potem na Ziemie Odzyskane. Po wyjeździe milicji Wąwolnica została otoczona przez KBW – ostrzelanie wsi pociskami zapalającymi. W 2014 r. boh. odnalazł w lubelskim archiwum zeznania mieszkańców – lista strat, ofiary pacyfikacji. Kilka dni po pożarze namawiano mieszkańców, by zeznawali, że wieś została podpalona przez „bandę”. Przyjazd komisji PSL, której członkowie sfotografowali zniszczenia. [+]
[00:50:50] W czasie pacyfikacji we wsi znalazł się przypadkowo amerykański reporter John Vachon, dopiero w 2009 r. dowiedziano się, kto był autorem zdjęć – kontakt z córką fotografa Ann Vachon. Okoliczności znalezienia się Vachona w Wąwolnicy. Wspomnienie wystawy zdjęć Johna Vachona w Domu Spotkań z Historią. Odnalezienie w Instytucie Hoovera zdjęć zrobionych kilka dni po pożarze przez członków komisji PSL. Wydanie albumu. [+]
[00:58:06] 4 maja 1946 Jonh Vachon przyjechał do Wąwolnicy i rozdał mieszkańcom odbitki swoich zdjęć, które potem odbierali ubecy. W latach 80. boh. odnalazł 6 fotografii. Świadkowie wydarzeń nie chcieli o tym rozmawiać. Postawa Stefana Lewtaka, jednego ze sprawców. Symboliczna pomoc władz dla pogorzelców. Historia poszukiwania autora zdjęć z Wąwolnicy zakończona odnalezieniem spuścizny Johna Vachona. W 1987 r. Ann Vachon była w Wąwolnicy z tłumaczką ojca Anną Dąbrowską i rozdawała zdjęcia mieszkańcom wsi.
[01:03:26] Stefan Lewtak był członkiem PPR, po wojnie robił karierę w Polsce Ludowej – wymuszanie kontyngentów. Działalność sądów doraźnych, które skazywały żołnierzy podziemia na kary śmierci. Stosunek Lewtaka do pogorzelców z Wąwolnicy – lista zatwierdzona przez władze. Sposoby skłócania mieszkańców.
[01:07:46] Edward Wargocki, ubek, pochodził z Wąwolnicy. Podziemie wydało na niego wyrok śmierci, a ponieważ był nieuchwytny, zabito jego siostrę i brata. Rola Wargockiego w czasie pacyfikacji. Niedługo potem Wargocki zniknął z Lubelszczyzny, po latach okazało się, że dosłużył się stopnia majora SB w Zielonej Górze. Innym z aktywnych ubeków w czasie podpaleń był Antoni Stefaniak z Końskowoli, wyrzucono go z UB za homoseksualizm. Pozostali funkcjonariusze pochodzili z powiatu puławskiego – wyniki śledztwa przeprowadzonego przez IPN. Pacyfikację Wąwolnicy zakwalifikowano jako zbrodnie przeciwko narodowi polskiemu, sprawa dzięki temu nie uległa przedawnieniu.
[01:13:05] Przed wojną w Wąwolnicy mieszkało wielu Żydów, którzy w większości zajmowali się handlem i rzemiosłem. W czasie okupacji we wsi utworzono getto, w którym zamknięto miejscowych oraz przyjezdnych Żydów. Jego likwidację przeżyło kilkanaście osób, w tym Sara Ryterska – dwie masowe egzekucje w 1942 r. Matka boh. nosiła jedzenie ukrywającemu się w okolicznych wąwozach krawcowi Całowi, który szył w ziemiance dla okolicznych mieszkańców. Cał został zamordowany po wyzwoleniu w 1944 r. Wikary Józef Gorajek uratował żydowską rodzinę Winników i został odznaczony medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Wychowywanie żydowskiej dziewczynki przez Polkowskich – dalsze losy Barbary Wrześniewskiej. Boh. odnalazł metryki i akty zgonu wypisywane przez rabina w getcie. Ostatni zapis pochodzi z 16 marca 1942. Miejsca pamięci w okolicy. [+]
[01:24:15] Podczas egzekucji w 1942 r. zamordowano członków rodziny Sary Ryterskiej. Egzekucję widziała matka boh., dziadek zwoził ciała na kirkut. Ludzi z getta wywieziono do obozu w Bełżcu, Sara Ryterska trafiła do Oświęcimia razem z synem i obydwoje przeżyli. W kwietniu 1993 Sara Ryterska przyjechała do Wąwolnicy, w walizce przywiozła litery odlane z brązu, które chciała umieścić na tablicy na grobie bliskich. Polskość Sary Ryterskiej. Egzekucja Żydów w Rogalowie – zwłoki kazano pochować sołtysowi, jego rodzina do dziś opiekuje się tym miejscem.
[01:31:58] W czasie śledztwa prowadzonego przez IPN w sprawie spalenia Wąwolnicy boh. występował jako świadek z drugiej ręki, ponieważ rozmawiał z osobami, które przeżyły pacyfikację. Zakres zainteresowań boh. – zbieranie materiałów na temat katastrofy lotniczej w latach 50. Po wydarzeniach w Wąwolnicy ludzie przez lata nie chcieli o tym mówić w obawie przed represjami. Stryj był Sybirakiem i też nie chciał o tym opowiadać, także nie chciał się zapisać do Związku Sybiraków obawiając się prowokacji. Boh. badał historię pochodzącego z Wąwolnicy cichociemnego, Stanisława Krzymowskiego, który zmarł w Kanadzie w 1969 r. Boh. znalazł dokumenty z 1978 r. świadczące o tym, że SB cały czas go poszukiwała. Powody rozkopania przez sowietów grobu ppłk. Macieja Kalenkiewicza.
[01:37:35] Stryj Józef Snopek został aresztowany za przynależność do Armii Krajowej i przebywał na Zamku w Lublinie. Dziadek co dwa tygodnie woził paczkę ze wsi Żurawie koło Zamościa do Lublina. W styczniu 1945 paczki nie przyjęto. Podczas wywożenia więźniów kolejarz na stacji w Bełżcu powiedział, że pociąg jedzie „na białe niedźwiedzie”, więc więźniowie wyrzucili talię kart z adresami rodzin. Wiosną do domu przyszedł mężczyzna, który podał gryps od stryja. Po latach dzięki „Memoriałowi” uzyskano dokumenty obozowe stryja, którego skazano na rok łagru – praca w kopalni na Uralu. Brat dziadka, Stanisław Snopek, dowódca miejscowej placówki AK, został zamordowany przez UB i nie wiadomo gdzie go pochowano.
[01:42:00] Lista ofiar stanu wojennego autorstwa Janusza Bugajskiego, na której widnieje nazwisko ojca.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..