Hanna Zalewska (ur. 1945, Warszawa) opowiada o życiu swoich rodziców podczas II wojny św. Przywołuje historię swojego ojca, który uratował się z niemieckiej egzekucji w sierpniu 1944 na warszawskim Wolumenie, a także śmierć wuja zamordowanego przez jedną z band grasujących w okolicy. Pani Hanna ukończyła Wydział Biologii UW, obecnie jest na emeryturze.
[00:00:08] Bohaterka urodziła się w Warszawie w 1945 r., ma o rok starszą siostrę. Ukończyła wydział biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Na emeryturę przeszła w 67 roku życia, dużo podróżowała, nie ma najbliżej rodziny.
[00:02:00] Rodzice urodzili się w Warszawie: ojciec Wacław Zalewski (1912), matka Janina (1913). Pobrali się w 1938 r. Pierwsza urodzona w okresie okupacji córka umarła. W czasie wojny rodzina została „wyrajzowana” i mieszkała k. Rawy Mazowieckiej, do Warszawy wrócili po wyzwoleniu. Skomplikowany poród i narodziny boh.
[00:04:00] Po ślubie rodzice wynajęli pokoik na Wawrzyszewie. W 1939 r. przez Wawrzyszew przechodził front i rodzice razem z całą rodziną uciekali. Drugi raz uciekali 3 sierpnia 1944, gdy Niemcy wyrzucali ludzi z domów, które potem niszczyli.
[00:05:50] Ojciec ukrył się z mieszkańcami w schronie-ziemiance, matka z córką Marysią schowała się z dala od wszystkich. Niemcy odkryli ziemiankę, a mężczyzn przyprowadzili w okolicy Wolumenu i ustawili do rozstrzelenia.
[00:08:10] Nie było chętnych do wykonania egzekucji, dopiero z załogi przejeżdżającego czołgu zgłosił się ochotnik. Jeden z mężczyzn błagał o życie i został zabity jako pierwszy. Ojcu boh. kula przeszła nad sercem. Kiedy się ocknął, słyszał jęki i strzały. [++]
[00:13:00] Gdy Niemcy odjechali, ojciec wyczołgał się w stronę kościoła. Kościelny zabrał go, krwawiącego, wozem do Lasek. Tam ojciec został zoperowany i spędził w Laskach kilka tygodni. Był tam też oddział Węgrów dezerterujących z armii niemieckiej.
[00:15:35] Niemcy wkroczyli na teren Lasek i zaczęli rozwozić lokalnych rannych po sąsiednich osadach. Ojciec trafił do Dąbrowy Leśnej.
[00:17:20] Mama z siostrą boh. wróciła z ukrycia i dowiedziała się, że doszło do egzekucji. Poszła zobaczyć miejsce egzekucji ale nie znalazła tam męża. Niebawem dowiedziała się, że jakiś ranny jest w kościele i okazało się, że to jej mąż.
[00:18:00] W Dąbrowie Leśnej ojcem opiekował się dr Rajewski. W październiku 1944 ojciec wyjechał z całą rodziną matki (27 osób) do wsi Kaleń k. Ożarowa. Podróżowali nocami, w dzień ukrywali się.
[00:20:40] Rany ojca, stan zapalny.
[00:22:45] „Zamach” na ojca, gdy po śmierci matki poszedł na jej grób. Na cmentarzu został otoczony przez kilku mężczyzn, którzy chcieli go zabić, ale jeden z nich zorientował się, że to nie on jest ich celem. Dwa tygodnie późn[00:00:08] Bohaterka urodziła się w Warszawie w 1945 r., ma o rok starszą siostrę. Ukończyła wydział biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Na emeryturę przeszła w 67 roku życia, dużo podróżowała, nie ma najbliżej rodziny.
[00:22:45] „Zamach” na ojca, gdy po śmierci matki poszedł na jej grób. Na cmentarzu został otoczony przez kilku mężczyzn, którzy chcieli go zabić, ale jeden z nich zorientował się, że to nie on jest ich celem. Dwa tygodnie później zabili brata ojca. [+]
[00:23:50] Po okolicy grasowały bandy podszywające się pod AK i podziemie, napadały na ludzi i ich ręki zginął brat ojca boh.
[00:25:15] W czasie okupacji ojciec zajmował się szmuglem. Zdobył ausweis (dowód osobisty) z symbolem niemieckiej wrony. Zdarzenie z radzieckim żołnierzem po wyzwoleniu. [+]
[00:27:10] Ojciec boh. dożył 83 lat. Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie nie przyznała ojcu odszkodowania.
[00:31:00] Po wojnie rodzice boh. mieszkali na Wawrzyszewie przy ul. Wolumen. Musieli wynająć mieszkanie, niebawem urodziła się boh. Potem dostali mieszkanie w Al. Zjednoczenia.
[00:32:40] Kiedy w 1938 r. rodzice boh. pobrali się, wynajęli pokoik przy ul. Żeromskiego, niedaleko obecnej ul. Wolumen. Krzyż i tablica pamięci rozstrzelanej na Wolumenie ludności.
[00:35:10] Miejsce egzekucji i groby zamordowanych mężczyzn. Grób prapradziadka boh., który umarł w 1902 r. i podział opieki nad grobami rodzinnymi. Z czasem grób ofiar egzekucji został zlikwidowany pod nowy grób. Świeczki zapalane przez ojca na grobie powstańców.
[00:39:43] Chodzenie ojca „za szmuglem” w czasie okupacji, zdarzenie z Niemcami, którzy zarekwirowali mięso, a zatrzymanych wypuścili w zamian za odmalowanie ścian domu. Odprowadzenie przez Niemców do domu, by nie zostali zatrzymani przez inny patrol. [+]
[00:44:20] „Dobry Niemiec”, który przychodził do domu kuzynki, pokazywał fotografie swojej rodziny i płakał. Dzieciom polskim przynosił czekoladę z przydziału.
[00:45:50] Boh. nie wie, za co zabito brata ojca ok. 1941 r. Bracia ojca to Henryk i Mieczysław, boh. nie wie, który zginął. Członków bandy, która otoczyła ojca na cmentarzu, ojciec spotykał po wojnie, udawali, że go nie znają. [+]
[00:48:15] Niemiec, który dokonał egzekucji na ochotnika.
[00:50:00] Matka boh. w czasie wojny miała małe dziecko. Kiedy uciekali na początku wojny, matka miała tylko 1-2 pieluszki dla starszej siostry boh. Radzenie sobie matki w czasie wojny i ostrzałów.
[00:51:30] Podczas jednego z ostrzałów w Dąbrowie, członkowie jednej z ukrywających się w piwnicy rodzin, zostali poranieni. Lekarz, zmieniający opatrunki ojcu boh., wydał mu zaświadczenie, że został ranny odłamkiem.
[00:53:50] Matka wspominała, że w domu, w którym zamieszkali z mężem po ślubie w 1938 r., była pani, która miała przez pewien czas dziecko żydowskie, chłopca. Potem pani z dzieckiem wyjechała. iej zabili brata ojca. [+]
[00:53:50] Matka wspominała, że w domu, w którym zamieszkali z mężem po ślubie w 1938 r., była pani, która miała przez pewien czas dziecko żydowskie, chłopca. Potem pani z dzieckiem wyjechała.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.