Dagny Kosiba (ur. 1935, Toruń) wspomina dzieciństwo i życie przed wybuchem II wojny światowej, wojenne losy, próby nawiązania korespondencji z ojcem, który jako lekarz i kapitan Wojska Polskiego trafił do niewoli sowieckiej i przebywał w obozie specjalnym w Starobielsku.
[00:00:09] Ur. 7 września 1935 w Toruniu. Okupacja z mamą i siostrą w Warszawie przy ul. Mokotowskiej 16 m. 4. Koperta z listami od ojca, lekarza wojskowego, m.in. w Wilnie w szpitalu na Antokolu. Listy 3-letniej Dagny do ojca, rozmowy telefoniczne. Dzieciństwo w czasie wojny, bombardowanie, płonące domy, rozmowy z mamą. Neseser z listami od ojca. Szubienice na ulicach Warszawy, łapanki – kryjówki w sklepie, egzekucje uliczne, zwłoki okryte kwiatami. [+]
[00:04:44] Ul. 6 Sierpnia, służąca Kamilcia. Jałmużna dawana Żydówce, niemowlę wrzucone do kanału przez chłopców z Hitlerjugend. [+]
[00:06:08] Zdenerwowanie matki, komórka AK w mieszkaniu boh., siostra ur. w 1939 r. Przeprowadzka do Pruszkowa do pani Stefańskiej, najście gestapo w poszukiwaniu jej ukrywającego się męża. Sąsiad kapuś, rozstrzelanie Stefańskiego. Ślubne zdjęcie rodziców. [+]
[00:09:00] Podróż do dziadków na Rzeszowszczyznę. Zniemczone nazwy miejscowości, cukierek od Niemca w pociągu. Głód w Warszawie. Ciotka Stanisława Kreczmarowa uratowała Żyda podczas łapanki. Pomoc dozorcy domu, przewiezienie Żyda w stercie futer. Jedzenie dla Żyda. [+]
[00:14:07] Powstanie warszawskie w Pruszkowie, ucieczka rodziny z transportu do Dulagu do domu przy ul. Wproststalowej. Przejście przez zamarzniętą Wisłę z ciocią Kreczmarową do Rembertowa. Ścieżki wydeptane przez gruzy, napisy informacyjne, muzyka z patefonu. Sprzedaż „fildekosów” (pończoch), powrót ludzi. [+]
[00:16:28] Po wojnie pobyt w majątku krewnych. Parcelacja i dewastacja majątku, PGR.
[00:19:33] Trudności z odnalezieniem się w nowej rzeczywistości. Zakazane książki Miniszkówny. Edukacja: 8 klasa w szkole przy ul. Parkowej, szkoła 11-klasowa, matura ok. 1948 r., słabe oceny („przewagarowałam całą szkołę”). Egzamin przed maturą, wypracowanie o człowieku socjalistycznym, ściąganie od koleżanki Dulówny. Doskonały wynik z matury [+]. Egzamin konkursowy na Akademię Medyczną w 1953 r., rezygnacja ze studiów z powodu biedy i głodu. Mama pracowała poniżej swoich możliwości jako księgowa, choroba astmatyczna. Emerytura ciotki – 100 zł na całą rodzinę.
[00:23:33] Bilet tramwajowy kosztował 15 gr. Wykład Bogusława Wieczorka z marksizmu-leninizmu, dziura w spódnicy, wstyd, odmowa stypendium, rezygnacja ze studiów.
[00:26:30] Sublokator, student Tolek. Podziękowanie za wsparcie. [+]
[00:27:51] Kartki pocztowe od ojca: z Szepietówki, ze Starobielska. Dokumenty zagubione przez Bożenę Łojek. Spotkanie ojca z ciotką sanitariuszką w okolicy Włodzimierza Wołyńskiego, jechali razem pociągiem do Zdołbunowa. Ojciec nie chciał uciec (mundur kolejarski). Obóz jeniecki w Charkowie.
[00:31:10] Polscy oficerowie jechali w przedziałach, niżsi rangą w bydlęcych wagonach. Uratowanie przez ciotkę kpt Sommera, przeżył wojnę. Przebieg aresztowania we wspomnieniach ciotki. W 1996 r. spotkanie w Charkowie, apel poległych przy grobie nr 17. Uroczystości erekcyjne, pociąg z Olkusza. Ks. Peszkowski, msza na peronie. Znicze palone na grobach polskich i rosyjskich, msza ekumeniczna. [+]
[00:35:19] Zatrzymanie broni polskiej kompanii honorowej przez Rosjan, pomoc prezydenta Kwaśniewskiego. Mężczyzna z Grudziądza z wahadełkiem wskazał miejsce pochówku ojca. Marek Krystyniak z Rodziny Katyńskiej. Czaszki między korzeniami drzew. [++]. Kwiaty i znicze kupowane za dolary.
[00:39:39] Zdjęcie Syromiatnikowa, odwiedziny w jego domu w mieście Czugajew. [++] Zeznania Syromiatnikowa i Tokariewa w Kalininie. Wynagrodzenie za zamordowanie polskich oficerów.
[00:42:04] Miejscowość Czuhujiw/Czugajew – jednakowe domy, reklama Lenina. Treść kartek od ojca, spotkanie z siostrą Marylą. Kartka z Szepietówki. Siostra Kurc, instrumentariuszka ojca z Szepietówki. Telegram do mamy i do rodziców w Rawiczu.
[00:45:32] Kolega siostrzeńca ze Słupska. Odkrycie grobów w Katyniu w 1943 r. – pierwsza lista katyńska. Wystawa w ratuszu we Wrocławiu, wpis do księgi pamiątkowej żołnierza Berlinga, który był przy odkryciu grobów w Katyniu. [++]
[00:49:10] Gazeta w domu z listą katyńską, obawy rodziny, że tam mógł być stracony ojciec. W 1990 r. Rosjanie przyznali się do zbrodni katyńskiej – nigdzie nie było nazwiska ojca. Poszukiwanie w Starobielsku. Jaruzelski przywiózł listy ze Starobielska, pierwszy szef rodziny katyńskiej Kamiński, przeszukiwanie list: ojciec miał nr 1513: „Marian Michajłowicz Kosiba”. [++] Brak dokumentów wywozowych ze Starobielska. Data telegramu od ojca z obozu.
[00:54:47] Korespondencja mamy z Międzynarodowym Czerwonym Krzyżem z drugiej połowy lat 50. Mama wierzyła do końca, że ojciec żyje.
[00:56:02] Lekarz Bartoszewski, uczestnik delegacji katyńskiej w czasie prac komisji Burdenki. Prof. Popielski, specjalista medycyny sądowej, zbadał trzy czaszki z Katynia ukradzione przez prof. Buhtza. Rozmowa z siostrą/córką Bartoszewskiego – rodzina była dręczona przez UB. Spotkanie z p. [Janiną] Pospiszel, córką Waleriana Pospiszela – bała się mówić. Homo sovieticus.
[00:59:51] W czasie powstania warszawskiego na dom przy ul. Mokotowskiej spadła bomba, kawałek balkonu. Ordery w kielichu, sztandary. „Hania przechodziła kanałami”.
[01:01:51] [Po wojnie] Praca w urzędzie wojewódzkim w wydziale rolnictwa, rozpoczęcie zaocznych studiów rolniczych. Wpis w życiorysie dotyczący ojca: „z działań wojennych nie wrócił”. Namawianie do PZPR. Bieda i głód w dzieciństwie. Nauka w domu zamożnej koleżanki Ali, wyjadanie zboża kurom [+].
[01:04:52] Wspomnienia, kultywowanie pamięci o ojcu przez mamę. Wygrany przez ojca pojedynek. Poszukiwania nazwiska ojca na listach z obozów w ZSRR. Wiadomość o ojcu z Londynu od p. Wielogorskiego.
[01:07:08] Wstąpienie do Rodziny Katyńskiej, dziennikarka Zofia Frąckiewicz-Kukla.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.