Pracka Helena

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0006

5 marca 2018, Warszawa

02:07:00

Helena Pracka z domu Obara (ur. 1933) opowiada o pomocy udzielonej przez jej rodzinę Czesławowi Studnickiemu ze Lwowa, pochodzenia żydowskiego. Czesław Studnicki ukrywał się w ich gospodarstwie 3,5 roku, przetrwał do końca wojny.

[00:01:00] – Przedstawienie się pani Heleny. Dzieciństwo przed wybuchem II wojny św. W wieku 3-6 lat uczęszcza do ochronki prowadzonej przez siostry zakonne. Uczy się pacierza, recytuje wiersze, sypie kwiaty podczas oktawy Bożego Ciała (Władzia Kozikówna), „od dzieciństwa z Bogiem”
[00:04:00] – Pani Helena śpiewa piosenkę dziecięcą, zapamiętaną z dzieciństwa (ksiądz Majka)
[00:08:00] – Wybuch wojny, widok „aeroplanów”. Łuny po zbombardowanych okolicznych wsiach
[00:11:00] – Jesień 1939, patrole niemieckie na motocyklach. „Wtedy zaczęłam się trwożyć”. Zaczyna naukę w szkole podstawowej w Suchorzowie. Kończy dwie klasy. Nauczyciel bije ją po głowie za pomyłkę w pisaniu
[00:13:00] – Zostaje przeniesiona do szkoły w Baranowie Sandomierskim. [fragment prywatnej rozmowy, do usunięcia, do [14:50]] Historia Baranowa. Nauka w szkole podstawowej
[00:17:00] – Czyta wspomnienia dotyczące szkoły podstawowej w Baranowie oraz pomocy udzielanej partyzantom z oddziału „Jędrusie” oraz Czesławowi Studnickiemu z Batalionów Chłopskich. Przeciwdziałanie germanizacji w szkole (nauczycielka Elżbieta Madej)
[00:23:00] – [ciągle czyta wspomnienia] Założenie organizacji zuchowej (koleżanki Stasia Solarska, Stefcia Lis) i późniejsza działalność w harcerstwie. Postać wychowawczyni (Janina Wnękowska). Lektury, chór szkolny. Dyrektor szkoły Wołoszyński. Ksiądz Blacharczyk
[00:27:00] – Powrót do relacji: historia przechowywania Czesława Studnickiego (wuj Ślęzak, państwo Baranowscy). Opis gospodarstwa rodziców pani Heleny. „Chodziłam po drzewach jak diabeł”. Studnicki sypia na strychu. Konie w gospodarstwie. Studnicki jako „wujek ze Lwowa”, udaje krewnego
[00:34:00] – Najścia patroli niemieckich, strach rodziców pani Heleny, ukrywanie się Studnickiego na strychu lub w piwnicy. Głośne i prymitywne zachowanie Niemców. Ukryte wejście do kryjówki Studnickiego. Rewizja w domu. Ojciec okazuje niezadowolenie z powodu obowiązku świadczenia serwitutów na rzecz Niemców, zostaje mu przystawiony pistolet do głowy, pani Helena mdleje, czym być może ratuje ojcu życie [[39:40] - przerwa w relacji, „zmęczyłam się”]
[00:39:00] – Poruszanie się Studnickiego po gospodarstwie (gdzie mógł się pojawić, a gdzie nie). Opis upraw w gospodarstwie. Świniobicie w nocy, żeby Niemcy nie zabrali mięsa. Opis pomieszczeń w domu
[00:44:00] – Czesław Studnicki, jego wiek podczas ukrywania się, kontakty z panią Heleną, odpytywanie z tabliczki mnożenia. Gra w „świnkę”
[00:46:00] – Pochodzenie żydowskie Czesława Studnickiego. Zbliżanie się frontu, bombardowania, cała rodzina śpi w piwnicy
[00:48:00] – Cofnięcie się do czasu okupacji niemieckiej (sąsiad Machlarz). Chodzenie po zupę do żołnierzy niemieckich
[00:49:00] – Wycofywanie się Niemców, rzucanie przez nich cukierków dzieciom. Wkroczenie wojsk radzieckich. Kuchnia rosyjska w ogrodzie. Kradzieże dokonywane przez żołnierzy radzieckich. Matka pani Heleny chce zgłosić do NKWD kradzież kilimu, ale rezygnuje, bo wtedy Rosjanki, które go ukradły, zostałyby rozstrzelane
[00:51:00] – Ponownie o okupacji niemieckiej: zastrzelenie przez Niemca chłopca żydowskiego, który przyszedł żebrać na wesele w Suchorzowie. Wspomnienie widoku jego ciała
[00:54:00] – Chodzenie dzieci żydowskich do szkoły, „niektórzy zupełnie się zlewali, nie mieli charakterystycznego semickiego wyglądu”
[00:55:00] – Cd. wejścia armii radzieckiej: Rosjanki wykradają garnki. Opis izb, czystość w domu
[00:57:00] – Przyjście Rosjan, stosunek do nich. Słowa matki do Studnickiego: „Jeszcze ciężko popamiętamy to wyzwolenie”. „Wszystko nam ukradli” – kradzież porcelany, zakopanej w beczce
[01:00:00] – Babcia Apolonia von Fuchs, Niemka. „O babce nie wolno było mówić”. Zabranie przez Niemców konia, zostawienie pokwitowania
[01:01:00] – Pomoc dla partyzantów (Jerzy Satara). Dygresja o matce z rodziny Szczepańskich, tradycje PPS-owskie. Ojciec włościanin, rolnik. Cd. pomocy dla partyzantów (Tadeusz Salarski, Chwałek). Rabowanie ze sklepów żywności dla partyzantów
[01:05:00] – Warunki ukrywania Studnickiego. Odwiedziny Marii, żony Studnickiego. Dzieci Studnickich: Hanna, Wiesław. Smakołyki od cioci, zatrudnionej w kuchni w kantynie niemieckiej
[01:09:00] – Zakończenie wojny, maj 1945, koniec ukrywania się Studnickiego. Pani Helena kończy gimnazjum prywatne w Baranowie, w 1948 roku zaczyna naukę w liceum ogólnokształcącym
[01:11]00: – Pytanie o dalsze losy Czesława Studnickiego (pojechał do Krakowa, pracował w Zielonej Górze)
[01:12:00]: – Pani Helena podczas nauki w liceum mieszka w bursie prowadzonej przez siostry zakonne. Zdaje maturę (1951 rok). Nie może studiować z powodu „klerykalnego wychowania”. Zapisuje się do ZMP. Nauczycielka Maria Pietruska
[01:14:00]: – Zdaje na Wyższą Szkołę Ekonomiczną w Poznaniu, zaczyna studia (Wydział Finansów, specjalizacja: budżet państwa). Problemy z rachunkowością
[01:15:00] – Nakaz pracy po ukończeniu Wyższej Szkoły Ekonomicznej do Prokuratury Wojewódzkiej w Krakowie (naczelnik Malanda, pan Buczek). Księga sum depozytowych, imienna nagroda. Poznaje przyszłego męża (Henryk Pracki)
[01:19:00] – Bolesław Trawiński, Józef Mól. 1956 – rozpoczyna studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doktor Tedling przyznaje dodatkowe urlopy przed sesją (Danuta Walaszanka). Kończy studia, broni pracę magisterską. Dziekan Harasin pomaga podczas obrony pracy magisterskiej
[01:24:00] – Rozpoczyna aplikację w sądzie. 1962 – rodzi syna Marka. Pracuje w Okręgowym Sądzie Ubezpieczeń Społecznych
[01:27:00] – Otrzymuje nominację na sędziego okręgowego. Prezes sądu (Roman Kiełkowski) pyta o zapisanie się do PZPR. Wspomina sprawę Karola Kota, zabójcy chłopca. Odmawia zapisania się do PZPR, w konsekwencji musi jeździć na sesje wyjazdowe do Kielc
[01:32:00] – Delegacje do Trybunału Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, 1968 rok (Wasylecki, Kazimierz Wieruszewski, Stefania Szymańska)
[01:34:00] – Osiedlenie w Warszawie na Woli (ulica Jana Krysta). Nominacja sędziowska. Rywalizacja z mężem na wysokość pensji. Praca w Trybunale Ubezpieczeń (do 1976 roku). Likwidacja Trybunału. Dalsza praca
[01:37:00] – Zapytanie prawne dotyczące statusu kombatanckiego Dzieci Zamojszczyzny (Stefania Szymańska). Obóz polskich dzieci w Łodzi. Otrzymanie przez 280 dzieci uprawnień kombatanckich (z ponad 11 tysięcy)
[01:42:00] – Pytanie, jak być człowiekiem przyzwoitym podczas wojny. Opis wychowania w ochronce. Całowanie rodziców i starszych ludzi w rękę. W Ministerstwie Sprawiedliwości jest „na muszce” jako bezpartyjna. Anegdoty związane z pracą w wymiarze sprawiedliwości
[01:54:00] – Pytanie o Czesława Studnickiego. Był wiceprzewodniczącym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie. Prośba o pomoc w znalezieniu pracy, odpowiedź Studnickiego. Służbowe mieszkanie na ulicy Smoleńsk 24 w Krakowie. Nawiązanie kontaktu z Marią (Misią), żoną Czesława Studnickiego. 1968 rok, sesja Rady Narodowej, ataki rolników na Studnickiego
[01:59:00] – Wyjazd Studnickich z Polski do Izraela (1968). Próba nawiązania kontaktu, nieudana wskutek zmiany nazwiska przez Studnickiego więcej...
mniej

Czerniak Grzegorz

Czerniak Grzegorz

Film