Wiśniewska Irena

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0003

21 lutego 2018, Warszawa

01:15:00

Irena Wiśniewska (ur. 1924), więźniarka Pawiaka, KL Auschwitz-Birkenau, KL Ravensbrück oraz KL Neustadt-Glewe. Jako 17-latka razem z ojcem i bratem została aresztowana przez gestapo 27 maja 1942 w Ostrowi Mazowieckiej. Wszyscy przez Pawiak trafili do Auschwitz, tam zginął jej ojciec. Opowiada o realiach życia w obozie koncentracyjnym, spotkaniu z doktorem Josefem Mengele i eksterminacji Żydów w komorach gazowych.

[00:01:00] – Dzieciństwo w Ostrowi Mazowieckiej, szkoła i dwa lata gimnazjum. Wybuch wojny. Udział w tajnym nauczaniu
[00:02:00] – Matura po wojnie, odmowa zapisania się do ZMP i w rezultacie nieprzyjęcie na studia
[00:03:00] – W czasie wojny praca w ubezpieczalni. Aresztowanie przez gestapo (27 maja 1942) ojca pani Ireny, jej samej i jej najstarszego brata za działalność w Związku Walki Zbrojnej. Wujkowie, którzy przybyli z Zambrowa spod okupacji sowieckiej. Aresztowanie wuja Kieliszka i jego córki (Stanisława Kieliszek)
[00:06:00] – Pawiak. Wrzesień 1942 - transport do Oświęcimia. Postanowienie, że córka będzie lekarzem – lekarze w obozie byli traktowani lepiej. Dygresja o stanie zdrowia, opiece ze strony córki, sprawach rodzinnych. Złe samopoczucie po śmierci męża
[00:10:00] – Powrót do wątku aresztowania przez gestapo. Przewiezienie na Pawiak. Ojciec zbity
[00:11:00] – Przybycie do Oświęcimia, łaźnia, pasiaki. Rozdzielenie na bloki
[00:13:00] – Zostaje wytypowana w grupie 10 młodych więźniarek do pracy w rewirze
[00:14:00] – Zostaje „szrajberką”: przyjmuje chorych, prowadzi karty chorobowe
[00:15:00] – Zostaje usunięta z pracy przez doktora Mengele. Pracuje przy pracach ziemnych
[00:16:00] – Spotkanie z więźniem, który przynosi jej buty od ojca. „Jak to zobaczyłam, to niebo się przede mną otworzyło”
[00:18:00] – Ponownie trafia do pracy w szpitalu obozowym, i znowu zostaje wyrzucona przez Mengele. Pracuje w kolejnych komandach
[00:19:00] – Trafia na blok w okolicy krematoriów (dwa bloki - dla Polek i dla Żydówek), przy rampie kolejowej, na której wyładowywane były transporty Żydów. Opis postępowania z transportami. Przerzucanie przez Żydówki odzieży po zagazowanych. Świadomość tego, co dzieje się z przybywającymi ludźmi. Pani Irena zajmuje się spisywaniem nowoprzybyłych w transportach polskich, prowadzeniem kartotek. Wygląd i zachowanie matek z dziećmi (wzruszenie)
[00:26:00] – Styczeń 1945, marsz z Oświęcimia, dotarcie do Ravensbruck [telefon]
[00:27:00] – Kwiecień 1945, marsz z Ravensbruck
dotarcie do obozu Neustadt-Glewe
[00:28:00] – Wyzwolenie obozu przez wojska amerykańskie (2 maja 1945)
[00:29:00] – Powrót do domu. Historia nazwania pani Ireny „drobnoustrojem” (Anna Zahorska, pisarka). Poszukiwanie rodziny Zahorskiej. Śmierć Anny Zahorskiej w obozie (wzruszenie)
[00:32:00] – Stosunek koleżanek w obozie do pani Ireny
[00:33:00] – Śmierć ojca (Antoni Jankowski) w obozie. Telegram do matki zawiadamiający o śmierci ojca. Brat w obozie nie powiedział jej o śmierci ojca. Kontakty z bratem w obozie – był mierniczym
[00:35:00] – „Usprawnienia” wykonywane przez więźniów dla więźniarek
[00:36:00] – Przesłuchanie na Pawiaku, uszkodzenie ucha. Operacja w Oświęcimiu w męskim obozie, operował prof. Wasilewski
[00:40:00] – Po wyrzuceniu z rewiru boi się wywózki do obozu w Niemczech
podchodzi do przechodzącego komendanta obozu Rudolfa Hössa i prosi o niewywożenie z Auschwitz. „Tak wam tu dobrze?” – odpowiedział Höss [uwaga: być może nie był to Rudolf Hoess, tylko Franz Hössler, Schutzhaftlagerführer obozu kobiecego w Brzezince]. Założenie domu publicznego w męskim obozie. Obawy, że zostaną zabrane do tego domu, „to taka historyjka tylko”
[00:43:00] – Banda Czerwonej Róży - grupa więźniarek pomagających chorym. Obchód Mengele, znaczki na kartach chorobowych. Więźniarki zamieniają karty u tych chorych, które miały szansę na wyzdrowienie. Karty oznakowane dają chorym konającym (5 sztuba) i Ukrainkom. Próbują uratować trzy Żydówki przez wmieszanie ich do nowoprzybyłego polskiego transportu. Kontakty z innymi więźniarkami, wymiana informacji. Jedna zginęła, o losie dwóch nic nie wie
[00:47:00] – Kontakty po wojnie z byłymi więźniami. Pomoc dla „cioci Broni” (Bronisława Misiorowska), aresztowanej w 5 miesiącu ciąży
[00:50:00] – Pytanie o niemieckie strażniczki w Auschwitz. Niemożność pogodzenia się z okrucieństwem obozowym, „przecież to nie do życia…”, myśli samobójcze. Wspomina zmarłe przyjaciółki obozowe (Bogusława Czupryna z Krakowa, inspiratorka obozowej samoorganizacji)
[00:54:00] – Wieczory w obozie: poetka recytująca swoje wiersze, czytanie książek
[00:55:00] – Powojenne radzenie sobie z pamięcią o obozie
[00:57:00] – Córka pani Ireny opowiada o losach jej męża, aresztowanego w 1952 roku za przynależność do Armii Krajowej (wyszedł na wolność w 1956)
[00:58:00] – Powojenne losy pani Ireny: powrót do Ostrowi Mazowieckiej, „opieka” funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa, namawianie do pracy. Ucieczka z Ostrowi do Wrocławia. Losy najstarszego brata (tego, który przeżył Auschwitz)
[00:01:01] – Zatrudnienie w Państwowym Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych we Wrocławiu. Założenie rodziny
[00:01:03] – „Metryczka” (przedstawienie się pani Ireny). O dziadku, ojcu, braciach
[00:01:07] – Pani Irena pokazuje tatuaż obozowy z numerem 22524
[00:01:08] – Prośba o ocenę, podsumowanie losów okupacyjnych. „Jedno wielkie, szalone, niepojęte okrucieństwo! – tak bym to nazwała…”. Stosunek do określenia „polskie obozy śmierci”, oburzenie
[00:01:14] – Podziękowanie za rozmowę. Pytanie o sny poobozowe mehr...
weniger

Saramonowicz Wojciech

Czerniak Grzegorz

Film