Jadwiga Szewczuk (1942, Gasławszczyna) pochodzi z wielodzietnej rodziny chłopskiej, jej ojciec zginął w czasie II wojny światowej. Ukończyła siedmioklasową szkołę w Raczkanach, dalszą edukację kontynuowała w Lachowiczach. Po ukończeniu X klasy jako komsomołka przyjechała do Kazachstanu, by brać udział w akcji zagospodarowywania ugorów. Początkowo pracowała w elewatorze zbożowym w Tajynszy. W latach 1960-1962 uczyła się w technikum w Kokczetawie. Po skończeniu szkoły pracowała w Kantemirowce jako księgowa. W 1965 roku przeniosła się do Tajynszy i pracowała m.in. w księgowości rejonu, a po rozpadzie ZSRR w szpitalu rejonowym jako sprzątaczka. W 1998 roku odeszła na emeryturę. W 2019 roku przyjechała wraz z rodziną do Polski.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1942 r. na Białorusi.
[00:00:14] Ojciec zginął w czasie II wojny światowej i matka została z szóstką dzieci. Wspomnienie szczęśliwego dzieciństwa we wsi Gasławszczyna. Boh. ukończyła siedem klas w szkole w Raczkanach, od VIII do X klasy uczyła się w szkole w Lachowiczach. Po ukończeniu szkoły jako komsomołka wyjechała do Kazachstanu, by brać udział w zagospodarowywaniu ugorów. Ukończyła technikum i zdobyła zawód księgowej. Po przyjeździe do Kazachstanu pracowała początkowo w elewatorze zbożowym.
[00:03:16] Wrażenie po przyjeździe w 1959 r. z Białorusi do Kazachstanu. Opinia na temat Kazachów. W latach 60. boh. zamieszkała w Tajynszy. Po ukończeniu technikum pracowała jako księgowa w oddalonym o 30 km posiołku Kantemirowka – pochodzenie nazwy. W posiołku był wodociąg, przedszkole i szkoła. Wyjazd na ugory był dobrowolny i ochotnicy nie dostawali specjalnych dodatków. Podróż pociągiem. [+]
[00:05:56] Do Kazachstanu przyjechało pięć znajomych rodzin. Przyszły mąż pochodził z Ukrainy. Przyjechał do Tajynszy, gdzie mieszkał jego brat, po zakończeniu służby wojskowej w Kustanaju. Zabawy taneczne młodzieży – relacje między sąsiadami różnych narodowości. W Kantemirowce mieszkało wielu Kazachów.
[00:08:10] Boh. przyjechała do Kazachstanu jesienią i zaczęła pracę jako uczennica w księgowości. Dzięki namowie starszego księgowego podjęła naukę w technikum w Kokczetawie – wysokość otrzymywanego stypendium. Wrażenia po przyjeździe do Kokczetawu, tęsknota za Białorusią. [+]
[00:10:10] Święta w sowchozie. W technikum było wielu uczniów z Ukrainy, Białorusi, niewielu Kazachów. Boh. z trzema koleżankami mieszkała na stancji. Ulubionym przedmiotem w szkole była ekonomia. W marcu 1962 r. boh. skończyła szkołę i podjęła pracę w księgowości w Kantemirowce. Różnice między sowchozem a kołchozem. W księgowości pracował starszy buchalter, jego pomocnik, kasjer i ekonomista. Boh. pracowała w biurze, które zajmowało się obsługą sklepów i stołówek.
[00:14:20] Boh. nie znała osób, które po zakończeniu prac na nieużytkach wyjechałyby z Kazachstanu. Boh. pracowała w Kantemirowce do 1965 r., potem przeniosła się do Tajynszy, gdzie były lepsze warunki życia, tu pracowała m.in. w księgowości rejonu oraz w szpitalu.
[00:16:36] W Kantemirowce boh. mieszkała z mężem w mieszkaniu przydzielonym przez kołchoz. Kontakty z rodziną mieszkającą na Białorusi – obecnie mieszka tam siostra boh. i krewni. Koledzy, z którymi boh. przyjechała do Kazachstanu, mieszkali i pracowali w Tajynszy. Przyjeżdżający na nieużytki mieli wyznaczone miejsca pracy. Zaopatrzenie w sklepach. Rozrywką było chodzenie do kina.
[00:19:45] Po rozpadzie ZSRR boh. pracowała w szpitalu. W 1998 r. odeszła na emeryturę. Wymiana rubli na tenge. Mąż był kierowcą autobusu, boh. jako emerytka zajmowała się przydomowym ogrodem. Mąż zmarł w 2002 r. Zmiany w Tajynszy – nowe domy i sklepy, remont szpitala.
[00:23:10] Do Polski chciała wyjechać synowa boh. Wrażenia po przyjeździe. W Tajynszy boh. mieszkała przy ul. Sowieckiej – reakcja sąsiadów na wiadomość o wyjeździe do Polski. Dokumenty na wyjazd złożono w 2018, a w 2019 nastąpiła repatriacja. Podobieństwo polskiej i białoruskiej przyrody. Boh. ostatni raz była na Białorusi w 1986 r. Kontakty ze znajomymi w Kazachstanie. Wyjazdy mieszkańców Kantemirowki, stan dróg kazachskiej prowincji.
[00:28:32] W czasie kryzysu z elektryczności można było korzystać w określonych godzinach – gotowanie na gazie. Mąż nie chciał wyjeżdżać z Kazachstanu. Boh. nie pracowała w Kantemirowce w sowchozie, ale w Rabkopie. Wyjazdy do pracy w Kazachstanie były dobrowolne. Powodem wyjazdu był brak pracy na Białorusi.
[00:33:08] Wrażenie po przyjeździe do Polski, gdzie już mieszkali brat synowej oraz wnuk. W Kazachstanie została starsza siostra z rodziną. Kwarantanna po przylocie w czasie epidemii. Przed wyjazdem nie było problemu ze sprzedażą mieszkań boh. i synowej – kupili je mieszkańcy posiołków, którzy chcieli przeprowadzić się do miasta.
[00:35:34] Zachęta, by komsomolcy wyjeżdżali do Kazachstanu, organizacja wyjazdu. W Tajynszy oczekiwano na przyjazd grupy, w której była boh. Naukę w szkole zakończono w czerwcu, a wyjechano we wrześniu. Po przyjeździe początkowo boh. pracowała w elewatorze zbożowym w Tajynszy, wynagrodzenie za pracę. Mieszkano w wynajętych pokojach. Boh. ściągnęła rodzinę z Białorusi do Kazachstanu. Władze proponowały wyjazd do akmolińskiej obłasti, ale poproszono o możliwość zamieszkania W Tajynszy.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.