Bogucka-Skowrońska Anna cz. 3

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1635

17 czerwca 2022, Słupsk

1:37

Anna Bogucka-Skowrońska (ur. 1942, Radom) – polska polityk, działaczka opozycji antykomunistycznej, prawnik, adwokat, senator I, II i IV kadencji, sędzia Trybunału Stanu. Pochodzi z rodziny radomskich lekarzy. Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 1971-1981 działaczka Stronnictwa Demokratycznego. Od 1980 roku związana z NSZZ „Solidarność”. W stanie wojennym internowana m.in. w Strzebielinku i bydgoskim Fordonie. Brała udział w kilkudziesięciu procesach politycznych jako adwokatka m.in. Lecha Wałęsy, Anny Walentynowicz, Bogdana Lisa i Zbigniewa Romaszewskiego. Członkini Komitetu Helsińskiego. Po 1989 roku zasiadała w Senacie I, II i IV kadencji, pełniła funkcję sędziego Trybunału Stanu oraz przewodniczącej Rady Miejskiej w Słupsku. Dama Orderu Odrodzenia Polski III i IV klasy.

[00:00:30] Przez całe lata 80: represje polityczne wobec działaczy „S” („ekstrema solidarnościowa”), obóz karny w Chełmie – zamykani działacze „S”. Dziś: procesy sądowe generałów za organizację tych obozów (m.in. gen Ciastoń). Metody stosowania w obozach, procesy sądowe (proces KOR: zarzut planowania obalenia ustroju: Kuroń, Michnik. Romaszewski, Wujec). Zarzut: propagowanie samorządności, kluby samorządnej rzeczpospolitej. [+]
[00:04:00] Przyjęcie w III RP uchwały o samorządzie gmin, obserwowanie działania samorządów w różnych gminach Europy – boh. we Francji. Postawy obywatelskie. Ograniczanie nadmiernego wpływu jednego ugrupowania. Pierwsze wybory samorządowe – faktyczna zmiana ustroju totalitarnego.
[00:07:30] Niezależna gazeta „Zawsze Pomorze” utworzona przez dziennikarzy z reżimowego „Dziennika Bałtyckiego”. Reguły samorządności: konieczny trójpodział władzy, niezależność Krajowej Rady Sądowniczej – ochrona sędziów przed władzą wykonawczą, niezależne organizacje adwokackie.
[00:09:44] Do wyborów w 1989 r. kolejne amnestie uwalniały oskarżonych (proces Zbigniewa Romaszewskiego), dokarmianie uwięzionych. Kulisy procesu KOR. Magnetofony z ambasady – nagrywanie procesu, utajnianie rozpraw. Odsłuchanie nagrań z procesu z Radia Solidarność na sali sądowej, nadajnik radiowy ukryty w koszu z czereśniami na parapecie sali. [+]
[00:16:25] Płk Monarcha, weryfikacja adwokatów. Podejrzane „zaginięcie” notatek boh. z procesu KOR. Akt oskarżenia działaczy KOR w archiwum Senatu. Proces Wałęsy.
[00:18:29] Poznanie Lecha Wałęsy w Gdańsku podczas Komisji Krajowej, gdy „S” działała legalnie. Zaprzyjaźnienie z Danutą Wałęsową. Wybory do władz regionalnych „S”, kandydaci Lech Wałęsa i Andrzej Gwiazda. Mieszkanie Gwiazdów. Przebieg wyborów, przemówienie Wałęsy, charyzma [++]. „To jest przywódca”. Wałęsa prywatnie „miś”, „jaźń odzwierciedlona”. Pokora Wałęsy, chęć nauki. Rozważania na temat współpracy Wałęsy z UB. Sympatia do Wałęsy.
[00:26:30] Procesy polityczne w Słupsku, emocjonalne przemowy boh., prezentacja etosu „S” na sali sądowej, zakorzenienie w najwyższych wartościach. [+]
[00:28:20] Boh. była główną adwokatką w procesach politycznych w Słupsku, pomoc Mieczysława Hebela z Gdańska. Prośba o obronę „działacza ze Sławna” – rozmowa z ojcem Bogdana Borusewicza, sprawa zakończona amnestią. [++]
[00:31:00] Choroba boh. i Aliny Pienkowskiej. Procesy Anny Walentynowicz. Siła i odwaga Walentynowicz przed szwadronem wojska: „strzelajcie w piersi matki Polki!” [+]. Swetry robione przez Walentynowicz w więzieniu – amulety boh. Szykany Walentynowicz w więzieniu.
[00:33:58] Proces Walentynowicz w Toruniu – zakończony w Wielki Piątek [1985]. Płacz czerwonego dębu – szorowanie krzyża przez esbeków. Mec. Siła Nowicki na procesie Walentynowicz. Kontrola milicyjna jadących na proces: Lech Wałęsa, mec. Siła Nowicki, ks. Jankowski i boh. [+] reakcja Jankowskiego. Wałęsa na sali sądowej. Powrót z procesu do Gdańska z Walentynowicz, podsłuchiwanie częstotliwości policyjnych przez Wałęsę. Przyjazne stosunki Wałęsy z Walentynowicz. [++]
[00:37:47] Niezrozumiały konflikt Wałęsy z Walentynowicz, rozmowa w pociągu. Abp Gocłowski opiekun „S”. [+]
[00:40:08] Proces Walentynowicz w Katowicach za składanie kwiatów pod krzyżem przy Kopalni Wujek – współoskarżeni Ewa Tomaszewska i Kazimierz Świtoń. Uczestnictwo w procesie „kwiatu Solidarności”. Aktorka Byrska gotowała zupę w kotle od bielizny dla koczujących w mieszkaniu Teresy Baranowskiej z KPN. Adwokatka z Gdańska Roma Orlikowska i boh. nocowały u sióstr zakonnych. Lojalny wobec władz prezes sądu, wejście do sali podejrzanej grupy „cywilów”, postawa sędziego, odroczenie sprawy, amnestia. [+]
[00:45:16] Wydarzenia wokół procesów, przygotowania. Na procesie Wałęsy bramka do wykrywania metalu. Pamiątkowy sztylet Wałęsy zdeponowany w pokoju adwokackim. Uruchomienie nagrania muzyki na kasecie magnetofonowej podczas rozprawy, śledząca boh. agentka SB w toalecie. Obserwowanie i wyszukiwanie funkcjonariuszek. [++]
[00:49:35] Zachowanie Michnika na sali sądowej, błyskotliwe repliki, „wynoszenie Michnika”, oskarżenie o obrazę sądu. Prowokacje sędziego. Zatrzymanie samochodu z boh. i Walentynowicz w Słupsku, reakcja Walentynowicz – odmawianie różańca podczas przesłuchania. [+]
[00:53:30] Szykanowanie Walentynowicz w więzieniu: rewizje osobiste, rozbieranie do naga. Praktyki wobec boh. podczas internowania, inny status adwokatów, lepsze traktowanie, stosunek do personelu na oddziale boh. i Joanny Gwiazdy. Wychowywanie klawiszek, uprzejmość. [+]
[00:57:50] Dementowana informacja o przygotowywaniu przez osadzonych list proskrypcyjnych. Przemawianie boh. przed tłumami. [++]
[01:00:15] Porwanie boh. z Anną Walentynowicz koło kina Millenium, zatrzymanie samochodu, przesłuchanie na komendzie. Wyprowadzenie boh. z komendy, Walentynowicz porzucona w Godętowie. Pomoc kolejarzy słupskich, przechytrzenie tajniaków, „odbicie” Walentynowicz.
[00:07:02] Wyprawa na grzyby z Walentynowicz, śledzenie w lesie przez tajniaków. Stosunki ze Służbą Bezpieczeństwa, propozycja „szkolenia” milicjantów. Pasja do nauki, zainteresowanie sztuczną inteligencją. Zagrożenie replikowaniem się AI i klonowaniem ludzi. Podlizywanie się ubeków. [+]
[01:12:20] Werbowanie absolwentów uczelni w Słupsku. Podobne życiorysy sędziów stalinowskich: dzieci sieroty wojenne z placówek PPR i PZPR, wychowani na „zombie komunistyczne”. Postawy sędziów stalinowskich w III RP. [+] „Wszyscy zostaną zbawieni”.
[01:15:18] sytuacja rodzinna boh. w latach 80., pomoc dzieci w działalności, syn działał w NZS razem z Pawłem Adamowiczem. Sprawa w kolegium o rozpowszechnianie nielegalnie wydanego „Umysłu zniewolonego” Miłosza. Szykany na kolegium, by oskarżyć boh. Pomoc trójmiejskich adwokatów, „pieniądze od Romaszewskiego” przygotowane na grzywnę – 30 tys. od osoby. [+] Obawy boh. wobec postawy syna, odmowa mówienia po rosyjsku na lekcjach rosyjskiego.
[01:18:54] Prowincjonalność Słupska utrudniała represjonowanie działaczy i uczniów. Kolportaż ulotek z Warszawy i Gdańska. Zatrzymanie boh. – ulotki w samochodzie [+]. Maskowanie się boh. – peruka blond.
[01:21:40] Groźba śmierci, obawy boh., groźba karalna. Pięć spraw o represje komunistyczne – boh. pokrzywdzona, groźby wobec boh. za obronę Marka Kozłowskiego. Ustawa o przedawnieniu zbrodni komunistycznych.
[01:24:39] Rodzice: Tadeusz, Bronisława dd. Fundowicz. Mama pracowała po śmierci bliźniąt, praktyki studenckie w wodociągach. Kłopoty z napisaniem doktoratu w Poznaniu. Zaprzestanie pracy przez mamę, zajęcie się domem i rodziną – pięć córek. W czasie okupacji ojciec się ukrywał, wyjechał. Nieznane losy ojca, szybka śmierć na nowotwór.
[01:28:38] Pamięć o ojcu, „człowieku renesansu”: życie towarzyskie, spotkania brydżowe, klub inteligencki prowadzony z bratem Gombrowicza, prezes klubu piłkarskiego. Brat mamy lekarz z Wilna, jego żona skończyła rolnictwo na uniwersytecie Batorego, szlachecka rodzina Łopacińskich. Życie rodzinne w Wilnie.
[01:30:29] Śmierć Stalina – „przejaw alternatywnej rzeczywistości”. Edukacja w gimnazjum z przedwojenną kadrą, brak indoktrynacji. Radość w rodzinie, zakaz rozmów o wuju Rybickim z Kedywu. Świadomość „złego pochodzenia” inteligenckiego, brak punktów na studia.
[01:32:33] Spotkanie Władysława Broniewskiego, przygotowanie wiersza lirycznego. Upadek pijanego Broniewskiego na spotkaniu autorskim – boh. klęcząca nad poetą. [++]
[01:34:52] Marzec 1968: tłum idący na komitet partii, brak emocjonalnych wspomnień i świadomości wagi wydarzeń. W grudniu 1970 boh. jeździła na szkolenie adwokackie do Gdańska, spotkanie Jacka Taylora. Siostra pracowała naukowo na uniwersytecie, jej mąż był asystentem na politechnice. Spalony budynek PZPR.
więcej...
mniej

Suchanowski Łukasz

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film