Krukowski Piotr
Piotr Krukowski (ur. 1958, Jelenia Góra) opowiada o tradycjach rodzinnych, malowaniu antykomunistycznych napisów na murach w okresie szkolnym oraz zaangażowaniu w działalność Niezależnego Zrzeszenia Studentów w latach 1980-1981.
[00:00:10] 22 czerwca 1958 r. we Wrocławiu, ojciec Zbigniew Krukowski, mama Krystyna dd. Łukowska. Rodzina kresowa spod Kołomyi. Dziadek Jan Krukowski był nauczycielem, kierownikiem szkoły w Kosowie Huculskim – tam urodził się ojciec boh. Dziadek w czasie I wojny światowej służył w armii austriackiej, wzięty do niewoli przez Rosjan, obóz jeniecki w Kazachstanie, po wybuchu rewolucji październikowej uciekł pieszo do Polski. Towarzysze ojca: Czech i Węgier, utworzyli kapelę wędrowną.
[00:03:15] Dziadek w Kosowie Huculskim. Podpis dziadka w deklaracji przyjaźni Polski ze Stanami Zjednoczonymi z 1926 r. – podpisy zbierano w całej II RP. Babcia Franciszka dd. Piskozub urodzona w Kołomyi. Dziadkowie poznali się na kursie nauczycielskim, siostry babci Paulina i Józefa też były nauczycielkami. Dziadkowie mieli 4 synów i 2 córki, przeprowadzka z Kosowa do Kołomyi – ciotka Zofia. Dziadek sekowany przez legionistów za „dekowanie się” w obozie jenieckim. Dom rodzinny w Kołomyi stoi do dziś, odwiedziny przez boh. Śmierć dziadka w 1941 r.
[00:06:43] Babcia sama z sześciorgiem dzieci, najstarszy syn Stanisław podjął pracę w urzędzie miasta w Kołomyi, niewielkie gospodarstwo. Babcia wyjechała transportem nauczycielskim do Polski, zamieszkała w Głubczycach, uczyła polskiego i historii w liceum im. A. Mickiewicza, skończyły je wszystkie dzieci. Dalsza nauka we Wrocławiu: Stanisław studia chemiczne na Politechnice Wrocławskiej, potem studia muzyczne w Akademii Muzycznej, dyrektor Chóru Polskiego Radia i Telewizji we Wrocławiu, prorektor wrocławskiej akademii muzycznej.
[00:09:30] Drugi brat Tadeusz wcielony do 2 Armii WP, zginął pod Budziszynem, babcia do końca nie chciała uwierzyć w jego śmierć. Dopiero boh. odnalazł jego symboliczną mogiłę na cmentarzu 2 Armii WP w Zgorzelcu.
[00:11:25] Zbigniew Krukowski (ur. 1927, ojciec boh.) ukończył Politechnikę Wrocławską, jeden z pionierów zakładów „Elwro”. Pozostałe rodzeństwo ojca: Janina, Zofia, Juliusz. Zofia Krukowska – polonistka, bibliotekarka, wywarła duży wpływ na boh. Juliusz Krukowski („Golas”), urodzony optymista. Represjonowanie rodziny Krukowskich po wojnie. Juliusz skończył studia wieczorowe, był „charyzmatycznym” nauczycielem w technikum kolejowym, wspomnienia uczniów. Na emeryturze tworzył sieć nadajników Radia Maryja, religijny.
[00:16:35] Rodzina mamy: historia deklasacji. Dziadek, weterynarz w Krakowie, Stanisław Łukowski, żołnierz cesarski. Pradziadkowie Kazimierz i Jadwiga mieszkali w Kołomyi. Babcia Maria dd. Jaworska, mieli dwie córki. Barbara była bibliotekarką, Krystyna (mama boh.) ukończyła studia ogrodnicze.
[00:18:18] Zamożna rodzina mamy, dziadek miał prywatną praktykę weterynaryjną pod Wawelem i inspektorem w magistracie, miał samochód. Dziadek zginął 6 września [1939] w bombardowaniu Lublina. Babcia zmuszona do opuszczenia mieszkania, sprzedaż rzeczy z mieszkania. Trudne lata wojny. Po wojnie babcia z dziećmi zamieszkała w Kudowie, drugi mąż. Chrzestna matka Witalina Starzecka. Ślub rodziców w 1956 r.
[00:21:00] Dzieciństwo boh. w mieszkaniu przy ul. Gajowickiej we Wrocławiu, młodsza siostra Irena Ewa. Wpływ na postawę boh. mieli rodzice. Mama: kindersztuba, krytyczna wobec komunizmu, kłopoty mamy w dostaniu się na studia [+], studia ogrodnicze w Poznaniu. Ojciec nie należał do PZPR, choć był pragmatykiem.
[00:25:00] Wspomnienie z dzieciństwa: zażarte polityczne dyskusje, obiad rodzinny w 1967 r., podsłuchiwanie pod stołem rozmowy nt. listu biskupów. Zapalczywość w dyskutowaniu.
[00:28:10] Nasłuch audycji radiowych BBC o godz. 19. Nieobecność rozmów o Kresach wschodnich – bolesne wspomnienia. Przypuszczenia na temat obecności rodziny dziadka w Kamieńcu Podolskim − prawdopodobnie zesłani po powstaniu styczniowym.
[00:30:15] Przyjaciel boh. Wacław Żołyński, „miłośnik Kresów”. Polemiki wokół sensu powstania warszawskiego – spory ojca z Czesławem Finke z Zieleńca, były akowiec, przeciwnik socjalizmu.
[00:34:05] Różne postawy preferowane w rozgłośniach radiowych na Zachodzie: BBC kompromisowa, pragmatyczna (ojciec). Ojciec współpracował w ramach pracy w Elwro z Rosjanami, dwuletni pobyt na szkoleniu w 1959 r. w Dubnej. Radykalizm RWE (p. Finke).
[00:36:12] Pierwsza akcja dywersyjna: wybory do rad narodowych (1973) – boh. usunął w nocy drogowskazy do komisji wyborczej, zakopał je w kompoście. Potrzeba działania i odkrywania niezakłamanej historii Polski.
[00:38:15] Rozpoczęcie nauki w V LO we Wrocławiu, kolega Marek Szczerbaluk, wspólne czytanie „Wielkiej Improwizacji”. Ulotki przygotowane w zestawie „Mały drukarz”, rozrzucanie na osiedlu Huby – poczucie bezskuteczności.
[00:41:07] Akcja malowania napisów (opisana przez Szczepana Rutkę w „Karcie”). Napis „Katyń 1940. Pamiętaj!” przed pałacem arcybiskupa. Napisy na ścianie Uniwersytetu Wrocławskiego, Politechniki Wrocławskiej. Malowanie m.in. z bratem stryjecznym. Wpadka Marka Krukowskiego, zatrzymania członków grupy na 48 godzin w marcu 1976.
[00:45:38] Jesienią 1976 warunkowe umorzenie sprawy. Treść napisów na murach: zmiana konstytucji. Przemalowanie banera propagandowego. [+]
[00:49:08] Rozmowa z ubekiem na komendzie MO („poglądy faszystowskie”), szantaż. Rozmowa z dyr. Josiak, sympatia nauczycielki niemieckiego.
[00:52:10] Przygotowanie do lekcji historii na temat zbrodni sowieckich. Spór z nauczycielką rosyjskiego Sabiną Smykałą – została przewodniczącą „S”. Postawa ojca wobec zachowania boh.
[00:56:05] Radykalizacja poglądów ojca i boh. w niepodległej Polsce, ojciec popierał Platformę Obywatelską. Studia na Uniwersytecie Wrocławskim, marzenia o socjologii, studiach na KUL.
[00:59:27] Stosunek boh. do ojca – wybór studiów informatycznych na Uniwersytecie Wrocławskim (1977), nawiązanie kontaktów opozycyjnych z kolegami – zaczątek drukarni Solidarności Walczącej. Zespół drukarzy: Jarosław Łuczak – przygotowanie poligraficzne, Marek Berdowski. Bibuła przywożona przez boh. ze Szwecji. Samokształcenie kolegów: Zbigniew Woźniak z Międzyrzecza, Tadeusz [Hatowski] z Kluczborka. Życie studenckie.
[01:03:30] Nieangażowanie się w działalność SKS (Studencki Komitet Solidarności) z powodu warunkowego zawieszenia kary. Współpraca z Kornelem Morawieckim – dystrybucja (i sprzedaż) prasy i ulotek we Wrocławiu i Lubinie, przekazywanie informacji.
[01:07:22] Poznanie Kornela Morawieckiego – Sylwester w Glinnie (Góry Sowie), kolega Maciej Chorowski. Bracia Marek i Zbigniew Gieruń. Wyjazd do Szwecji z Maciejem Chorowskim, otrzymanie paszportu. Saksy: praca przy zbiorze truskawek, nawiązanie kontaktu z Polonią, przywożenie bibuły. Przechodzenie granicy w NRD – rozmowa z celnikiem.
[01:11:45] Okradzenie z pieniędzy, odrabianie długów. Lato 1980 w Szwecji, przemyt ulotek. Nasłuch radiowy relacji z podpisania porozumień sierpniowych. [+]
[01:15:40] Wstąpienie do NSZ na wydziale, odsuwanie działaczy SKS w NZS [+], „nowi liderzy”. „Umiejętność wiecowania” – Wojciech Wojnarowicz. Zmiana postaw działaczy studenckich.
[01:21:20] Powstawanie NZS: „wzbierająca fala”. Tablica ogłoszeniowa jako źródło informacji. Pierwsze spotkanie w sali Steinhausa w Instytucie Matematyki, aktywność działaczy. Po kryzysie bydgoskim zmniejszenie zainteresowania działalnością w NZS („opadająca fala”), niedoświadczenie studentów.
[01:25:34] Planowany „Wielkanocny marsz pokoju” nie odbył się. Leszek Budrewicz i Jacek [Draune?] – inspirowali się wydarzeniami 1968 r. – niezgoda boh. na tego typu akcje.
[01:27:25] Postrzeganie NZS przez boh. jako „tarana przeciwko realnemu socjalizmowi”. Koncepcja finlandyzacji Polski, brak refleksji w NZS na temat kształtu Polski po ewentualnej zmianie ustroju.
[01:30:39] Krytyczne spojrzenie na działalność NSZZ „S”: kunktatorstwo, powstrzymywanie akcji studenckich. Powołanie władz NZS na uczelni, wiece na wydziale przy pl. Grunwaldzkim i w sali Nehringa na Wydz. Polonistyki. Wejście boh. do zarządu koła wydziałowego.
[01:35:18] Kolega Stanisław Szkuta. Włodzimierz Biały. Wojciech [Wojnarowicz] –urodzony trybun ludowy, doświadczony w SZSP. Siedziba NZS w piwnicy przy ul. Grodzkiej, punkt dystrybucji bibuły, kontrowersje. Oficyna NZS. Jarosław Świątek, Jacek Ściobłowski. Bibuła trzymana w szafie pancernej. Poznanie Aleksandry Natalli-Świat, liczne kontakty z innymi uczelniami. Po 13 grudnia [1981] rewizja ZOMO w siedzibie NZS.
[01:43:21] Waldemar Fydrych w siedzibie NZS, kontakt przez Piotra Adamcio, destrukcyjny wpływ członków Pomarańczowej Alternatywy na działaczy NZS, wykluczenie ze strajku studenckiego. Konflikt podczas strajku radomskiego.
[01:46:56] Inspiracja wydarzeniami na Sorbonie w 1968 r. – autocenzura i dyscyplina. Sukces strajku łódzkiego – organizacyjny i towarzyski. kontakty z SZSP.
[01:50:05] Strajk łódzki [1981] – aktywności towarzyskie, „wyszło z tego parę małżeństw”. Zaangażowanie kadry profesorskiej (Bolesław Gleichgewicht, prof. Hartman). Organizacja strajku radomskiego, zasady higieny, stołówka.
[01:54:10] Boh. i Żołyński organizowali marsz w obronie więzionych za przekonania, radykalizm Jacka Ściobłowskiego z KPN. Transparent KPN, „przesadna ostrożność” NZS i „Solidarności” Frasyniuka. Trasa marszu przez centrum Wrocławia, liczenie uczestników. Mówcy na marszu: Karol Modzelewski, Władysław Frasyniuk, Jarosław Broda, Włodzimierz Biały. Pierwsze publiczne udane działanie NZS.
[02:01:40] Rozważania na temat powtórki marszu. Poparcie strajku radomskiego, wiec w Oratorium Marianum – głosowanie za strajkiem – strajki w różnych budynkach uniwersytetu.
[02:06:30] Działalność poligraficzna „Majora” Fydrycha, spór o dwuznaczne teksty. Antoni Wójtowicz – kontrowersje wobec testu „Majora”, poparcie Tomasza Wacko, cenzurowanie tekstu „Majora”.
[02:12:49] Dalsza współpraca z Fydrychem, obopólne pretensje. Strajk radomski trwał miesiąc.
[02:15:55] Obecność SZSP na strajku solidarnościowym. Leszek Budrewicz, postawa studentów wobec strajku. Jerzy Żurko, klub „Progres”. Pojawienie się radykalnego Ryszarda Czarneckiego („talent wiecowy”).
more...
less