Sergiusz Borkowski (ur. 1945, Kamieniec Podolski) w latach 1949-53 mieszkał z rodziną w Susumanie w magadańskiej obłasti. Po śmierci Stalina wrócono do Kamieńca, ale niedługo potem ojciec dostał pracę w Gródku Podolskim i tam się przeprowadzono. W Gródku Sergiusz Borkowski chodził przez trzy lata do ukraińskiej szkoły. W latach 1964-1970 studiował w Instytucie Lotniczym w Charkowie. Po ukończeniu studiów skierowano go do pracy w fabryce samolotów w Azerbejdżanie. Potem pracował jako konstruktor w fabryce urządzeń elektromechanicznych wykorzystywanych przez wojsko. Jest działaczem Polskiego Stowarzyszenia Naukowców, które działa przy Polskim Stowarzyszeniu Kulturalno-Oświatowym im. Józefa Rollego w Kamieńcu Podolskim.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1945 r. w Kamieńcu Podolskim, rodzice byli Polakami.
[00:00:25] Ojciec matki był prawnikiem i pochodził z Krakowa, przed rewolucją zamieszkał w Odessie. Matka miała trójkę rodzeństwa, w 1924 r. dziadka rozstrzelano, a matkę i brata wychowały starsze siostry. Matka chodziła po polskiej szkoły w Winnicy, potem studiowała w Kijowie. W czasie wojny została ewakuowana do Wierchniego Tagiłu na Syberii, gdzie pracowała w zakładzie zbrojeniowym. W 1935 r. urodziła się starsza siostra boh., która zmarła na Syberii. Ojciec służył w czasie wojny w lotnictwie, w 1944 r. jego samolot został zestrzelony, ranny trafił do szpitala i już nie wrócił na front.
[00:03:50] Rodzina mieszkała we Lwowie, potem w Susumanie – rejs statkiem „Feliks Dzierżyński” z Władywostoku do Magadanu. W Susumanie mieszkano do 1953 r. bez prawa wyjazdu. W okolicy były kopalnie złota i diamentów oraz wiele łagrów. Boh. widział kolumny więźniów prowadzonych do pracy. Matka nawiązała kontakt z księdzem Wojciechem Darzyckim i pomagała mu, ksiądz odprawiał tajne msze. Surowe zimy na Syberii. Syreny kopalni wyjące po śmierci Stalina. Boh. był w Susumanie z rodzicami i młodszym bratem Romanem – talony na mleko dla dzieci, złoto w piaskownicy przedszkola. Ojciec skończył studia inżynierskie w Kijowie i pracował w „awtozawodzie”, który zapewniał samochody kopalniom – teren działania. Matka pracowała w sklepie. Po śmierci Stalina udało się rodzinie wyjechać na urlop, z którego nie wrócono na Syberię. [+]
[00:16:52] Matka ojca mieszkała w Kamieńcu Podolskim, dziadek po wojnie został aresztowany, przebywał w łagrze w Permie i wrócił do domu w 1954 r. Rodzice dostali nakaz wyjazdu ze Lwowa i pracy na Syberii, miesiąc jechano do Władywostoku. W maju 1953 wyjechano „na urlop” – podróż samolotem i pociągiem do Kamieńca. W domu w Susumanie były zwierzęta, które przed wyjazdem oddano do zoo w szkole.
[00:22:10] Piosenka z przedszkola. W latach 90. siostra urszulanka Teresa Iwan spotkała księdza Darzyckiego na Ukrainie i okazało się, że obydwoje znają matkę boh. – nawiązanie korespondencji z księdzem. Powód powrotu z Syberii do Kamieńca. W czasie pobytu w Susumanie wysyłano listy do rodziny w Kamieńcu.
[00:26:20] W Kamieńcu boh. poszedł do rosyjskiej szkoły. Ojca skierowano do pracy w Gródku Podolskim, rodzina tam się przeprowadziła i boh. chodził do szkoły ukraińskiej. W Gródku mieszkali przedstawiciele różnych narodowości, funkcje kierownicze sprawowali Rosjanie. W 1956 r. wrócono do Kamieńca. Kościoły w mieście były zamknięte, katedrę zamieniono na Muzeum Ateizmu. W każdą niedzielę jeżdżono do kościoła w Borszczowie. Z Gródka przyjeżdżał czasem ksiądz Olszański, który odprawiał mszę w domu Zawadzkich lub Śliwińskich.
[00:34:45] Matka pisała pisma do władz radzieckich oraz do papieża w sprawie zwrotu katedry wiernym, jeździła w tej sprawie wraz z grupą Polaków do Moskwy. Zmiany po spotkaniu Gorbaczowa z papieżem. Stan budynku kościoła. W Wielkanoc 1991 r. wpuszczono wiernych do katedry.
[00:39:44] Boh. ukończył studia w Instytucie Lotniczym w Charkowie i pracował jako konstruktor w fabryce urządzeń elektromechanicznych wykorzystywanych przez wojsko. Po skończeniu studiów pracował przez dwa lata w fabryce samolotów w Azerbejdżanie – powody powrotu do Kamieńca.
[00:42:33] Boh. nie włączał się w akcję odzyskiwania kościoła prowadzoną przez matkę. Pierwszy ksiądz po odzyskaniu katedry był Litwinem, potem przyjechał ksiądz Roman Twaróg. Powrót wiernych różnych narodowości do kościoła.
[00:45:24] W latach 50. w Kamieńcu mieszkali m.in. Polacy, Żydzi. Po wojnie w mieście nie było synagogi i Żydzi modlili się w mieszkaniach. W czasie okupacji do getta w Kamieńcu przywożono Żydów z Austrii i Rumunii. Babcia, mieszkająca w dzielnicy Polskie Folwarki, widziała ludzi idących na miejsce egzekucji. Ojciec wspominał, że gdy chodził do szkoły, to w klasie tylko on i jeszcze jeden kolega nie byli Żydami.
[00:51:00] Babcia zmarła w 1954 r., jej opowieści o wojnie. Relacje między dziećmi różnych narodowości. Powody, dla których sąsiadka Cichocka nie przyznawała się do polskich korzeni. Współcześnie mieszkańcy Kamieńca mówią po ukraińsku i rosyjsku.
[00:57:30] Córka studiująca w Łodzi poznała starszego pana, Adama Kowalskiego, pochodzącego z Kamieńca, który w 1927 r. uciekł przed represjami do Polski. Jego matkę wysiedlono do Kazachstanu, gdy wróciła na Ukrainę nie pozwolono jej na nawiązanie kontaktu z synem.
[01:02:55] Matka uczyła boh. polskiego – prenumerata polskich czasopism. Obecnie msze odprawiane są także w języku ukraińskim, wcześniej modlono się tylko po polsku. Matka zmarła w 1999 r. Brat mieszkał z rodziną w Czerniowcach, babcia uczyła wnuki polskiego.
[01:06:30] Rozważania na temat polskości. Boh. poznał przyszłą żonę w zakładzie pracy, obydwoje byli konstruktorami. Ślub wzięto w 1973 r., w 1991 zawarto ślub kościelny. Córka urodziła się w 1976 r., chrztu udzielił potajemnie prawosławny pop. Syna ochrzczono w kościele w 1984 r.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..