Stanisław Jan Majewski ps. „Stach” (ur. 1929, Warszawa) pochodzi z rodziny inteligenckiej, przed wojną uczył się w szkole powszechnej nr 171 przy ul. Hożej. Podczas okupacji należał do Szarych Szeregów. Po wybuchu powstania warszawskiego został przyjęty do 4 kompanii Bazy Lotniczej „Łużyce”, gdzie pełnił funkcje strzelca oraz łącznika. 4 października 1944 roku na rozkaz por. Jerzego Marcinkowskiego ps. „Jur” wyszedł z miasta wraz z ludnością cywilną i znalazł się w obozie przejściowym w Pruszkowie. Podczas selekcji przyłączył się do grupy elektryków i został wywieziony do obozu przejściowego we Wrocławiu, potem do obozu dla robotników przymusowych w Jeleniej Górze, gdzie doczekał do wyzwolenia przez Armię Czerwoną. W maju 1945 roku wrócił do Warszawy. Po skończeniu liceum dostał nakaz pracy do Fabryki FSO na Żeraniu, w 1951 roku został powołany do wojska i skierowany do Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych w Zamościu. Ukończył Politechnikę Warszawską uzyskując tytuł inżyniera mechanika.
mehr...
weniger
[00:00:07] Działanie specjalnego telefonu. [Rozmowa dyscyplinująca z żoną, która siedzi w pokoju i coś dopowiada]. Łączność podczas powstania – osoba przyszłego teścia, który walczył na Żoliborzu.
[00:05:35] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1929 r. w Warszawie. Przedstawienie rodziców: Zofii i Jana Majewskich.
[00:07:20] Wstąpienie do oddziału powstańczego – pytania o znajomość terenu. Przejścia między budynkami. Powody otwartych wejść na strychy kamienic, zabezpieczenia przed pożarami.
[00:12:20] Boh. przyjęto do 4 kompanii Bazy Lotniczej „Łużyce” – zadania Bazy Lotniczej i poszczególnych kompanii. Plany opanowania i uruchomienia lotniska na Okęciu. Oczekiwanie na rozkaz przejścia na lotnisko. Dowódca kompanii por. Marcinkowski „Jur” i Czesław Deminet pojechali na rozpoznanie na lotnisko – odwołanie ataku, sytuacja po rozpoczęciu powstania. Waga znajomości okolicy przez boh.
[00:22:35] Ojciec był kawalerzystą i interesował się motoryzacją, prawo jazdy zrobił w 1930 r. Boh. znalazł się w 2 plutonie, którego dowódcą był Stanisław Kuźmiński ps. „Skobig”. Pozycje powstańców i Niemców na ul. Wspólnej. Zabezpieczenia okien workami z piaskiem. Broń powstańców.
[00:29:30] Sztab „Jura” zajął pożydowskie sklepiki w kamienicy przy ul. Hożej 62. Łącznikiem „Jura” był chłopak ps. „Torba”, który pochodził z Powiśla i nie znał okolicy. Sprawdzenie budynku przez patrol Czesława Demineta ps. „Stec”.
[00:38:42] Pluton „Skobiga” zajął pomieszczenia od ul. Wspólnej. Naprzeciwko kwatery „Jura” stacjonował oddział „Zaremby”. W pobliskim klasztorze mieściło się dowództwo „Obroży”. Przejścia między domami – „magistrala” do ul. Emilii Plater. Sytuacja w pierwszych dniach powstania.
[00:50:18] Służba w plutonie „Skobiga” – stanowiska w oknach i na balkonach. Dysproporcje w uzbrojeniu powstańców i Niemców. Rozkaz oszczędzania amunicji. Okoliczności poparzenia podchorążego ps. „Kuba”, którego zabrano do szpitala polowego przy ul. Poznańskiej. W bramach kamienic były barykady. Śmierć dowódcy 1 plutonu ps. „Alek”, po nim dowódcą został Czesław Deminet „Stec”.
[01:00:55] Łącznik „Jura” ps. „Torba” został wysłany z meldunkiem do dowództwa Wydziału Lotnictwa AK – powody zmiany miejsca stacjonowania. Wyprawa na ul. Śniadeckich.
[01:09:50] Droga z meldunkiem na ul. Kruczą – ostrzał „krowy”. Boh. wbiegł do bramy, gdy nastąpił wybuch – jego skutki. Boh. ogłuchł i pobiegł do szpitala powstańczego. Zwłoki na Hożej po wybuchu pocisku zapalającego. [+]
[01:22:45] Boh. wracając na Hożą ponownie dostał się w strefę ostrzału. Przeprawa przez ulicę Marszałkowską. Sztab batalionu kwaterował przy ul. Poznańskiej 12 i zrobiono tam przekop przez ulicę. Powrót do bazy „Jura” – reakcja kolegów na widok boh. [+]
[01:32:25] Pełnienie funkcji łącznika – przejście do innej placówki powstańczej przy ul. Wspólnej, droga przez podwórka i wybite w ścianach dziury. Podczas napełniania worków piaskiem w grupę osób na podwórku uderzył pocisk granatnika – zwłoki mieszkańców kamienicy. Siostry zakonne gotowały obiady i wśród zwłok na podwórku boh. rozpoznał dziewczynę pomagającą w klasztornej kuchni. [+]
[01:43:03] Po dotarciu do powstańczej placówki boh. odwiedził kolegów zajmujących stanowiska strzeleckie i zastąpił jednego z nich – strzał do poruszającego się niemieckiego hełmu. Ostrzelanie pozycji boh. – niemieckie podstępy. [+]
[01:51:02] Porównanie sytuacji w różnych dzielnicach miasta i Śródmieściu. Opinia na temat przygotowania powstania przez dowódców. Książka napisana po wojnie przez szefa wywiadu AK – okoliczności podjęcia decyzji o wybuchu powstania przez gen. Bora-Komorowskiego.
[01:58:18] Sytuacja na Okęciu przed wybuchem walk. Rozpoznanie i meldunek por. „Jura”. Dowódca „Garłucha”, major „Wysocki”, po zapoznaniu się z sytuacją odwołał atak na lotnisko.
[02:05:54] Kontakty z rodziną podczas powstania – wizyty w domu. Poruszanie się między podwórkami. Rodzice wiedzieli, że boh. należy do Szarych Szeregów. Zachowanie zasad konspiracji – kolega z tej samej kamienicy też należał do Szarych Szeregów, ale boh. o tym nie wiedział.
[02:11:08] Ojciec w 1939 r. został zmobilizowany do Mazowieckiej Brygady Kawalerii i podczas kampanii wrześniowej został ranny, czego skutki potem odczuwał. Zakład usługowy prowadzony przez ojca podczas okupacji – spółka z panem Mieciem, naprawa rowerów i riksz. Ojciec zajmował się zaopatrzeniem zakładu i często nie było go w domu.
[02:22:40] Ze względu na stan zdrowia ojciec był magazynierem w jakimś oddziale. Kontakty z rodzicami po wojnie – ojciec zajmował się rodzinną kroniką prowadzoną od XVII wieku. Pochodzenie rodziny ze wsi Maje koło Mławy, wspomnienie przodka Mikołaja Majewskiego, który zapoczątkował kronikę. Przepisanie kroniki przez pradziadka.
[02:30:25] Gdy wybuchło powstanie, ojca nie było w domu, potem okazało się, że był na Ochocie i nie mógł wrócić do Śródmieścia. Sytuacja na Ochocie – próba wyjścia powstańców z dzielnicy. Ojciec wraz z grupą mieszkańców dzielnicy trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie i był tam przez całe powstanie.
[02:35:38] Podczas powstania boh. bywał w domu. Po jakimś czasie Niemcy zorientowali się w sile uzbrojenia powstańców i nasilili ataki – użycie „goliatów”. Kolega ps. „Inżynier” dostał granaty, a boh. koszyk z butelkami zapalającymi, które dostarczyli do atakowanej placówki – unieszkodliwienie „goliata” przez „Inżyniera”. Przebieg ataku i jego odparcie. Boh. dostał karabin – tworzenie drugiej linii obrony. Wycofanie się Niemców.
[02:49:45] Kontakt z ludźmi mieszkającymi po drugiej stronie ulicy. Informacje o planowanym wysiedleniu ludności cywilnej – plan ewakuacji. W patrolu był „Inżynier”, który zastrzelił niemieckiego strażnika. Przejście mieszkańców na powstańczą stronę ulicy, podpalenie opuszczonych domów.
[02:58:55] Boh. został wysłany z meldunkiem na Powiśle i nie wiedział o kapitulacji powstania. Prośba „Jura” o wiadomość o żonie. Matka boh. została ranna podczas powstania – kłopoty z pakowaniem podczas wyrzucania z mieszkania. Matka szukała boh. na placówce – rozmowa z porucznikiem „Jurem”, który zwolnił boh. ze służby i oddelegował do pomocy matce i bratu. Rozkaz wyjścia z ludnością cywilną.
[03:10:40] Wychodzenie powstańców razem z ludnością cywilną. Boh. pożegnał się ze swoim dowódcą „Skobigiem” oraz kolegami i wrócił do domu. W piwnicach zakopywano cenne rzeczy, których nie można było zabrać. Kamienica nie była zniszczona i mieszkańcy oczekiwali na rychły powrót do domów. Cenniejsze książki i rodzinną kronikę ukryto w warsztacie ojca – wyjście z miasta 4 października, przyjazd do obozu w Pruszkowie.
[03:17:00] W pruszkowskim obozie odnaleziono ojca. Boh. planował ucieczkę, odłączył się od rodziny i przyłączył do grupy warszawskich cwaniaków, którzy podawali się za elektryków. Podczas selekcji podał się za początkującego elektryka i trafił do obozu przejściowego w Breslau, potem grupę wywieziono do obozu w Hirschbergu (obecnie Jelenia Góra) – jeńcy różnych narodowości.
[03:27:22] Jeńców umieszczono w budynku dawnego hotelu. Warunki w obozie, w którym przebywały także kobiety. Elektrycy, w tym boh., dostali przydział do pracy na kolei. Możliwość wyjścia do miasta. Na rynku w Jeleniej Górze boh. widział żołnierzy w polskich mundurach – spotkanie z oddziałem Brygady Świętokrzyskiej NSZ.
[03:33:20] 8 maja 1945 r. – zbliżające się odgłosy strzałów. Spotkanie z czerwonoarmistami, którzy zażądali zegarka. Jedna z więźniarek wyszła na podwórko i została porwana przez Rosjan. Incydent z pijanym żołnierzem i radioodbiornikiem. Rozmowa o sojuszach. [+]
[03:42:25] Droga przez Legnicę i Wrocław do Poznania, skąd odchodziły pociągi do Warszawy. Zabawa czerwonoarmistów na rynku we Wrocławiu. Przeszukiwanie bagaży w pociągu. Powolna jazda pozwalała na wyskakiwanie z wagonu i przeszukiwanie rzeczy leżących przy torach kolejowych.
[03:50:55] Po przyjeździe do Warszawy boh. poszedł na ul. Hożą – w spalonych kamienicach zachowały się piwnice. Pierwszy nocleg na stole w warsztacie. Spotkanie z rodziną. Ojciec zajął kuchnię mieszkania w ocalałej oficynie na pierwszym piętrze – znajomość z poprzednią właścicielką, Rosjanką.
[03:57:58] Wrażenia po powrocie do Warszawy – ruiny miasta. Boh. poszedł na Kruczą, by zobaczyć dom, koło którego przeżył wybuch, ale nie odnalazł go. W drodze do Warszawy boh. spotykał szabrowników jadących na zachód. Do Jeleniej Góry przyjechały polskie władze – namawianie na pozostanie na Ziemiach Odzyskanych – informacje o zniszczeniach Warszawy.
[04:01:50] Po skończeniu liceum boh. dostał nakaz pracy do FSO na Żeraniu, po roku zaś powołanie do wojska – skierowanie do Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych w Zamościu. Program zajęć w szkole.
[04:05:15] Podczas wykładu z marksizmu-leninizmu wykładowca przedstawił wypaczoną wizję powstania w Warszawie – reakcja boh., który przyznał się do udziału w powstaniu. Poniesione konsekwencje – pisanie życiorysu. Przebieg rozmowy w Informacji Wojskowej.
[04:16:20] Po wyjściu z wojska boh. został wezwany do WKU – spotkanie z kolegą, który dostał kolejne powołanie na ćwiczenia. Boh. nigdy nie został wezwany na ćwiczenia. Podczas studiów na Politechnice boh. prowadził zajęcia strzeleckie na obozie wojskowym.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..