Anna Bogucka-Skowrońska (ur. 1942, Radom) – polska polityk, działaczka opozycji antykomunistycznej, prawnik, adwokat, senator I, II i IV kadencji, sędzia Trybunału Stanu. Pochodzi z rodziny radomskich lekarzy. Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 1971-1981 działaczka Stronnictwa Demokratycznego. Od 1980 roku związana z NSZZ „Solidarność”. W stanie wojennym internowana m.in. w Strzebielinku i bydgoskim Fordonie. Brała udział w kilkudziesięciu procesach politycznych jako adwokatka m.in. Lecha Wałęsy, Anny Walentynowicz, Bogdana Lisa i Zbigniewa Romaszewskiego. Członkini Komitetu Helsińskiego. Po 1989 roku zasiadała w Senacie I, II i IV kadencji, pełniła funkcję sędziego Trybunału Stanu oraz przewodniczącej Rady Miejskiej w Słupsku. Dama Orderu Odrodzenia Polski III i IV klasy.
[00:00:10] Ur. 23 lutego 1942 r. w Radomiu, dawniej małopolska, niedoceniane miasto, zamek kazimierzowski, gdzie bywała królowa Jadwiga. Historia Radomia. Stare miasto – ulubione miejsce boh. Dom pracy twórczej (Dom Esterki) w kamienicy, gdzie ojciec boh. (adwokat) z Jerzym Gombrowiczem (bratem Witolda) urządzali spotkania poetyckie. Życie „w luksusowej bańce”, bez problemów.
[00:02:45] Poza szkołą nie było oferty zajęć dla dzieci, żeńskie LO im. Konopnickiej (mama tam chodziła przed wojną), wysoki poziom kultury, brak indoktrynacji politycznej. Zabawy koedukacyjne. Biblioteka w gabinecie ojca, miłość do książek. System wychowawczy rodziców. Psy śpiące w łóżku boh. (As, Kajtek).
[00:06:05] Dystans między dziećmi a rodzicami. Praca i zabawa w ogrodzie. Książki jako podstawowe źródło wiedzy, lektury wnuków boh. Prywatki w poszczególnych zamożnych domach.
[00:08:10] Rodzina Malczewskich-Pruszaków – dom pełen obrazów Jacka Malczewskiego. Koleżanka Krysia, sałatka jarzynowa. Nauka historii, definicja demokracji. Świadomość dwóch rzeczywistości: rodzinnej i zewnętrznej, politycznej. Bardzo dobre oceny na maturze, nagrody książkowe.
[00:12:42] Biblioteczka dziecięca w domu. Najważniejsza osoba w życiu: ks. prof. Włodzimierz Sedlak, uczył religii pod koniec liceum, odbiegał od stereotypu księdza. Odwiedzanie katechety w domu przez uczennice. [+]
[00:16:22] Fascynacja Górami Świętokrzyskimi, organizowanie obozów harcerskich, Puszcza Jodłowa, świętokrzyski klasztor, dawne kulty pogańskie. Historia klasztorów.
[00:19:15] Ks. Sedlak badał Góry Świętokrzyskie, odkrył nieznane gatunki skamielin ślimaków, rudy żelaza, ślady kultury rzymskiej. Posąg Rzymianki w Nowej Słupi. Legenda o zamku na szczycie góry. Pomoc w opracowywaniu materiałów dla ks. Sedlaka, wspólne rozmowy. Ewolucja biochemiczna – krzemowa.
[00:21:25] Ks. Sedlak był wykładowcą na KUL („fizyka życia”). Wspomnienie o boh. w pamiętnikach ks. Sedlaka. Obiad działaczy opozycji z Janem Pawłem II 12 czerwca 1986 r. w Gdańsku w podzięce za zgodę opozycji na wycofanie oskarżeń władzy przeciwko Lechowi Wałęsie (frekwencja wyborcza). [+]
[00:24:55] Przebicie opon w samochodzie boh. gwoźdźmi, pomoc ks. Jankowskiego. Śmierć ks. Sedlaka w 1992 r., jego następcy w KUL. Konferencja poświęcona nauczaniu Sedlaka.
[00:26:23] Decyzja o kierunku studiów, nauka gry na fortepianie, poznawanie rozmaitych technik malarskich. Choroba nowotworowa ojca. Zygmunt Moskwa, prezes Stronnictwa Demokratycznego. Operacja ojca, lekarz Stefan Fundowicz, brat mamy, odchodzenie ojca, śmierć 18 maja w dniu matury. Kondukt żałobny.
[00:31:48] Sytuacja domowa po śmierci ojca, boh. ma siostrę bliźniaczkę. Mama studiowała na Politechnice Warszawskiej, ojciec skończył studia w Wilnie – częste rozmowy rodziców o powrocie do Wilna. Boh. została sekretarzem generalnym Wspólnoty Polskiej w Wilnie, wyjazdy na Kresy, ogniska w Bohatyrowiczach, literatura kresowa.
[00:34:55] Spotkania towarzyskie w domu, brydż adwokatów, kawior na poczęstunek. Spotkanie z Broniewskim w Domu Esterki, Jerzy Gombrowicz. Upadek pijanego Broniewskiego, „prawdziwy poeta”. [+]
[00:38:20] Postać Jerzego Gombrowicza, dworek Gombrowiczów. Prof. Leszek Kołakowski – chrzestny szwagra Piotra Dominiaka. Prężna radomska inteligencja, homilie ks. Sedlaka. Radom współczesny i wspomnienia boh.
[00:42:21] Za namową ojca rozpoczęcie studiów prawniczych w Poznaniu, zamieszkanie z kuzynką w domu ciotki. Historia wujostwa z Radomia, bliskie kontakty z liczną rodziną. Akademik im. Hanki Sawickiej w Poznaniu.
[00:45:20] Plany zrobienia doktoratu, prof. Ziembiński, kolega Jacek Taylor. Seminarium nt. teorii moralności u prof. Ossowskiej w Warszawie, socjologia prawa. Plan założenia rodziny. Pasja filozoficzna i teologiczna. Rozmowa z Sedlakiem. [+]
[00:49:40] Spowiedź uczennic u ks. Sedlaka, „mądre grzechy”, przygotowanie do spowiedzi. Spowiedź z „Manifestu komunistycznego”. Postawa Sedlaka.
[00:52:30] Procesy polityczne, Małgorzata Kempińska Jacobsen. Brak nacisków politycznych na Uniwersytecie Poznańskim, egzamin na aplikację sędziowską. Wolność poglądów podczas aplikacji. Wymagający sędzia Sommer, rytuały: śniadanie w stołówce sądu, obowiązkowy spacer po mieście. Kalesony Sommera.
[00:59:06] Aplikacja w Słupsku, dobre warunki: mecenas Simonajc, adwokat Brosz. Aplikacja sądowa w Szczecinie. Szkolenia adwokackie w Gdańsku, spotkanie i przyjaźń z Jackiem Taylorem. Poznanie środowiska gdańskich prawników w 1971 r. Grupa związana z KOR w Gdańsku.
[01:02:31] Wuj Józef Rybicki (ciocia Stefania Rybicka) działał w warszawskim Kedywie, współtworzył KOR. Ciocia Nejman, dom z ogrodem. Sala poświęcona wujowi w muzeum radomskim. Siatka opozycjonistów, adwokaci pracujący dla NSZZ „Solidarność”.
[01:05:17] Przyjazd do Gdańska podczas strajków sierpniowych, adwokaci pod bramą stoczni. Rozwożenie ulotek ukrytych w samochodzie. Ocena porozumień sierpniowych: „oszustwo”. Początki niezależnych lektur: „Kultura” paryska, „Robotnik”. Marek Kozłowski, złodziej recydywista, który stał się opozycjonistą, kolporterem [+]. Prowokacje ubeckie, atak SB na boh., zatrzymania na ulicy, szantaże. Przejęcie obrony Kozłowskiego przez Taylora. [+]
[01:10:06] „Festiwal Solidarności”. Niezależność adwokatów, działalność wolontariacka przy strukturach gdańskiej „S”. Niedoświadczenie działaczy w formułowaniu myśli, wzajemna nieufność. Przewoźnik, ugodowy wojewoda słupski w stanie wojennym, popierał opozycjonistów, pomagał. Scena z cukiernicą. Donos na Przewoźnika. Ryszard Kurylczyk z PZPR, odmowa przyjęcia do „S”.
[01:15:12] Stoczniowiec z Ustki Roman Kurnatowski, partyjny członek „S” z zarządu regionu. Donosy na boh., uważanej za zagrożenie. Współpraca boh. z Komitetem Prymasowskim broniącym internowanych (ul. Piwna), Gabriela Cwojdzińska z Koszalina, biskup Jeż. Jan Giriatowicz. Fundusze na działalność opozycyjną, boh. działała społecznie.
[01:19:40] Chów świń na potrzeby komitetu, ćwiartowanie półtuszy dla robotników w salonie. [+] Brak zaufania do inteligencji wśród robotników, trudne relacje. Nadzieja po wyborach [czerwcowych 1989]. Przemowy boh., zacięcie filozoficzne.
[01:24:10] Książka kard. Ratzingera „Otwarte wrota czasu”, encyklika Benedykta XVI „Spe salvi”. Rozważanie na temat ciągłości, ziarnistości i gradacji czasu. Przyjaźń z siostrą Małgorzatą Borkowską (książka „Oślica Balaama”). Donoszenie o losach wojny w Ukrainie. Choroba nowotworowa boh.
[01:28:18] Boh. pracowała podczas obrad Okrągłego Stołu jako współpracownica Komitetu Helsińskiego przy reformie prawa karnego. Pozytywna ocena Okrągłego Stołu. Konflikt Wałęsy z Morawieckim, kontrowersje wokół Okrągłego Stołu. Życiorysy sędziów stalinowskich. Boh. przeciwna karze śmierci. Ocena człowieka, nie jego czynu, sądownictwo „humanistyczne”.
[01:31:57] Pseudonim boh. wśród więźniów: „Mateczka”, wierzyła w dobro więźniów. Postawy podsądnych. Dyspozycyjni sędziowie z czasów PRL rekrutowani z zaburzonych rodzin, łatwo wydawali wyroki śmierci. Po latach dokształcali się, przeprowadzali na drugi koniec Polski, zmieniali postawę. „Uciekali od siebie”, nigdy się nie uśmiechali. [+]
[01:36:00] Kontrola społeczna w Słupsku, ludzie starali się zachowywać porządnie. Sędziowie słupscy zmniejszali wyroki, przyzwoite traktowanie boh. Jolanta Szczypińska, koleżanka synowej boh. Zachowanie boh. na posiedzeniach Wojewódzkiej Izby Adwokackiej, wypraszanie ubeków, obrona mec. Siły-Nowickiego. Pasywność innych adwokatów.
[01:40:42] Przynależność do Klubu Inteligencji Katolickiej, „Tygodnik Powszechny”, znajomość z ks. Tischnerem. Msza na jednym klęczniku z Wałęsą. Niezgodność opinii na temat wymiaru sprawiedliwości z Jolantą Szczypińską, propozycja negocjacji.
[01:43:30] Udział w protestach sędziów, proces pokazowy w trakcie zaawansowanej choroby boh. przed kamerami telewizyjnymi. Sędziowie Sądu Najwyższego z nadania politycznego ministra Ziobry.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.