Stanisława Kociełowicz z d. Kowalewska ps. „Iskierka” (ur. 1930, Kolonia Wileńska) od 1943 roku była harcerką Szarych Szeregów w Wilnie, została postrzelona podczas przenoszenia materiałów konspiracyjnych dla Armii Krajowej. W lipcu 1944 uczestniczyła w operacji „Ostra Brama”. Po wkroczeniu Armii Radzieckiej została wraz z rodziną w Wilnie, była uczennicą gimnazjum i działała w harcerstwie. 12 kwietnia 1951 została aresztowana w Moskwie, gdzie studiowała polonistykę, i po ciężkim śledztwie w więzieniu na Butyrkach skazana na 8 lat łagru. Wyrok odbyła w łagrze w Tajszecie. W grudniu 1954 roku została zwolniona i zamieszkała w podwileńskiej wsi, gdzie pracowała jako nauczycielka. Tam poznała żołnierza AK, łagiernika Wiktora Kociełowicza i po ślubie w 1955 roku wyjechała z mężem na zesłanie do Republiki Komi. Po repatriacji do Polski w grudniu 1955 i ukończeniu studiów pedagogicznych pracowała jako nauczycielka języka rosyjskiego. Awansowana do stopnia podpułkownika, działa w Stowarzyszeniu Łagierników Żołnierzy AK.
mehr...
weniger
[00:00:07] W Ponarach mieszkały koleżanki i boh. wiedziała o dokonywanych tam egzekucjach. Boh. zajmowała się dystrybucją „Magazyny Wileńskiego” wśród dawnych mieszkańców Wileńszczyzny – kontakty z Krystyną Iwanowską, pochodzącą z Ponar. Działalność szaulisów skierowana przeciwko Polakom. Wyjazdy do Wilna na uroczystości związane z Operacją „Ostra Brama”, odwiedzanie Ponar – w muzeum boh. znalazła zdjęcie kolegi.
[00:06:52] Złożenie przysięgi do Szarych Szeregów w obecności drużynowej, Weroniki Gojżewskiej, i księdza o. Kamila Wielemańskiego. Szkolenia harcerek – nauka alfabetu Morse’a, robienie opatrunków. Zdjęcia harcerek są w posiadaniu Haliny Wysockiej. Wiele zdjęć zrobiła boh. aparatem, który dostała od ojca i drugim, pożyczonym od księdza.
[00:11:15] Boh. nie słyszała o powstaniu w getcie warszawskim. Żydowska enklawa w przedwojennym Wilnie. Pomoc ludziom zamkniętym w getcie. Boh. miała koleżankę, Żydówkę, mieszkającą w Kolonii Wileńskiej, z którą chodziła do szkoły. Koleżanka przeżyła wojnę i wyjechała do Izraela.
[00:15:25] Sylwetka księdza Wielemańskiego, jego postawa w czasie okupacji, opieka nad harcerkami pod przykrywką Sodalicji Mariańskiej. Praca nad kilimem, który wisiał przy wejściu do kościoła przy ul. Trockiej.
[00:19:23] Lekcje w ramach tajnego nauczania odbywały się w domach, np. u pana Pikutkowskiego i u Krystyny Rzewuskiej. Sąsiadami byli nauczyciele państwo Malawkowie i u nich odbywały się lekcje geografii. Lekcje religii prowadził ksiądz Pereświet-Sołtan. Po wojnie boh. została uczennicą polskiego gimnazjum żeńskiego w Wilnie. W 1947 r. utworzono szkołę koedukacyjną i przeniesiono ją na Antokol.
[00:23:30] Podczas przenoszenia materiałów boh. została ranna w nogi. Do przychodzi zgłosiła się po kilku dniach, gdy rany nie można było już zszyć. Ojciec pracował jako magazynier na kolei i brał udział w organizowaniu broni dla AK – przewóz na sankach.
[00:24:58] W czasie Operacji „Ostra Brama” boh. opiekowała się rannymi, aprowizacją i zdobywaniem bandaży. Starsze dziewczęta robiły opatrunki. Szpital polowy był w domu państwa Szczepańskich. Ojciec robił trumny, a poległych akowców chowano za kościołem. Spotkanie po latach z Bogdanem Kozłowskim, który zapamiętał boh. – jej reakcja.
[00:28:25] Po żywność jeżdżono na wieś – wymiana towarów.
[00:30:00] Akowiec ps. „Tajoj” wiózł pakunek do Trok, boh. i Hanka Malawko pojechały jako jego obstawa. W Kolonii Wileńskiej ukrywali się akowcy. Incydent z udziałem litewskiej policji, boh. oraz Mariana, któremu udało się uciec do lasu. Boh. została wysłana do punktu kontaktowego w Grodnie, skąd przerzucano ludzi na teren Polski – przykład braku współpracy między AK a Szarymi Szeregami.
[00:36:42] Wygląd żołnierzy radzieckich – różnice między 1939 a 1944 rokiem. W domu stacjonowała kuchnia polowa, żołnierze wyjeżdżając zostawili worek suszonej marchewki. Żywność w puszkach z pomocy amerykańskiej.
[00:39:40] Okoliczności aresztowania w 1947 r. – harcerze i uczniowie V Gimnazjum postanowili uczcić Święto Niepodległości na cmentarzu na Rossie przy grobie Serca Piłsudskiego. Potem aresztowano dwie starsze harcerki, które skazano na 10 lat. Boh. wezwano na przesłuchanie – nieletnie dziewczęta wypuszczono, ale środowisko było inwigilowane.
[00:42:52] Radość z okazji zakończenia wojny. Sytuacja w Wilnie, gdzie trwała sowiecka okupacja – zachowanie Litwinów.
[00:44:53] Wyżywienie i warunki w więzieniu na Łubiance i Butyrkach. [+]
[00:47:30] Boh. została skazana na 8 lat łagru. Wcześniej korespondowała z łagiernikiem, sąsiadem z Kolonii Wileńskiej, Pietrykiem i wiedziała o panujących tam warunkach. Początki w łagrze – pomoc starszych więźniarek. Regina Siemaszko napisała wiersz o boh. Sytuacja rodziny po jej aresztowaniu. Po śmierci Stalina boh. została zwolniona i wróciła do Wilna – praca nauczycielki, spotkanie z przyszłym mężem. Po ślubie boh. wyjechała z nim na dobrowolne zesłanie do Syktywkaru, po roku wyjechała do Polski. Jej rodzice zostali w Kolonii Wileńskiej.
[00:53:40] Boh. zamieszkała w Nowym Sączu, gdzie mąż dostał mieszkanie – przeprowadzka do Szczecina, kolejne mieszkania. Syn, działacz „Solidarności”, był internowany w stanie wojennym, potem wyjechał do Szwecji. Po śmierci męża w 2013 r. boh. zaangażowała się w działalność społeczną.
[00:56:22] W czasie pobytu w łagrze boh. nie miała myśli samobójczych, ale zdarzały się samobójstwa w łagrze. Incydent po zabawie tanecznej, gdy mąż okazał się zazdrośnikiem – skutki płukania prania w rzece Wyczegdzie.
[00:58:18] Radość po śmierci Stalina, choć niektóre łagierniczki płakały. Boh. słyszała o zabójstwach w łagrze, ale nie była świadkiem żadnego. Obchodzenie świąt religijnych – boh. została poproszona o przygotowanie poczęstunku. Musiała w tym celu zranić się, by dostać zwolnienie z pracy. Śpiewanie kolędy „Cicha noc”. Boh. w łagrze przyjaźniła się z Niemkami – szlifowanie niemieckiego. W więzieniu Butyrki uczyła się francuskiego od Ireny Myszkiniec. Stosunek boh. do Ukrainek, rozważania na temat obecnej sytuacji Ukrainy.
[01:09:40] Leczenie w łagrze – w poradni przyjmował lekarz, pielęgniarkami były więźniarki. Sposobem leczenie było pobieranie krwi i wstrzykiwanie je z powrotem. Więźniarki pracowały w fabryce miki i często kaleczyły się przy pracy.
[01:11:54] Powrót do domu po zwolnieniu z łagru – reakcja po przyjeździe do Wilna i Kolonii Wileńskiej. Spotkanie z rodzicami.
[01:13:36] W latach 80. w domu robiono rewizje poszukując ulotek, w których druk był zaangażowany syn boh. W domu był zardzewiały odłamek pocisku znaleziony w lesie, w czasie rewizji odłamek zainteresował ubeka, który uznał, że to dowód w sprawie. Boh. rzuciła się na funkcjonariusza – reakcja syna [+]. Z powodu rewizji boh. spóźniała się do pracy, ale dyrektor szkoły był uprzedzany przez UB. Mieszkanie na ul. Mazowieckiej było punktem kontaktowym – wizyta Zbigniewa Romaszewskiego.
[01:19:36] Pisma i ulotki solidarnościowe wożono do Warszawy. Ubecy zatrzymywali kurierów, w tym syna, już w Dąbiu. Boh., jadąc na szkolną wycieczkę, zabrała bibułę dla państwa Romaszewskich – dostarczenie przesyłki, sytuacja w domu Romaszewskich. Rozmowa z Zofią Romaszewską – spotkanie po latach. [+]
[01:23:10] Boh. i mąż popierali działalność syna. Mąż pracował w PŻM – wezwania na przesłuchania, skutki kontaktów z marynarzami. Reakcja po wprowadzeniu stanu wojennego – wspomnienia II wojny.
[01:26:02] Objawy nerwicy poobozowej – boh. bała się włączyć światło w nocy. Na skutek przyjmowania leku straciła ciążę. Obecny stan zdrowia. Incydent w przychodni lekarskiej.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..