Zychman Zofia
Zofia Zychman z d. Młynarczyk (ur. 1938, Świeciechów Duży) urodziła się jako jedyna córka Małgorzaty z d. Targos i Jana Młynarczyka. Ojciec zajmował się uprawą roli, matka gospodarstwem domowym, miała również skromny warsztat tkacki. Jan miał piętnaścioro rodzeństwa, ośmioro zmarło w młodym wieku. Rodzina Zofii należała do parafii kościoła narodowego, polsko-katolickiego. Większą część okupacji Młynarczykowie spędzili w rodzinnej wsi. Brat matki, Jan Targos, został rozstrzelany w zbiorowej egzekucji. Dziadek Antoni Młynarczyk został wywieziony przez Niemców do obozu i nigdy nie powrócił. Po wojnie, w 1945 roku Zofia rozpoczęła naukę w szkole podstawowej w Świeciechowie, którą ukończyła w 1952 roku. Miała szansę kształcić się dalej w szkole artystycznej w Warszawie, ale matka zdecydowała, że musi zakończyć edukację i pracować w gospodarstwie – ojciec był chorowity (zmarł w 1962 roku) i większość prac rolnych wykonywała Zofia wraz z matką. W roku 1954 Zofia wyszła za mąż za Henryka Zychmana, listonosza (zmarł w 1980 roku). W 1970 roku rozpoczęła pracę w Rolniczej Spółdzielni Tuczu Zwierząt w Świeciechowie, gdzie pracowała do przejścia na emeryturę w roku 1990. W 1970 roku wstąpiła do powstającego w Świeciechowie Zespołu Śpiewaczego „Powiślanki”, w którym działa do dnia dzisiejszego występując na scenie w solowych programach. Zespół na przestrzeni lat związany był z Kołem Gospodyń Wiejskich w Świeciechowie, Gminną Spółdzielnią Samopomoc Chłopska w Annopolu, z Centrum Kultury w Annopolu i Stowarzyszeniem Kobiet Aktywnych w Bliskowicach. Obecnie Pani Zofia jest jedyną aktywną członkinią zespołu. Pisze wiersze, piosenki i humorystyczne monologi wykonywane gwarą ludową. Występowała wraz z zespołem i solowo na scenach wielu miast Polski wielokrotnie zajmując czołowe miejsca na festiwalach folklorystycznych. Uhonorowana odznaką „Zasłużony dla Rolnictwa”. Ma trójkę dzieci, dwanaścioro wnucząt i dwadzieścioro prawnucząt.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w Świeciechowie
[00:00:20] Boh. chodziła do szkoły w Świeciechowie, dobrze się uczyła, ale matka nie miała pieniędzy na jej edukację. Rymowana historia rodziny w skrócie. W 1970 r. boh. wstąpiła do zespołu „Powiślanki”. Pracowała w spółdzielni tuczu zwierząt.
[00:02:02] Boh. urodziła się w 1938 r. Bieda na wsi przed wojną. Matka dorabiała tkaniem chodników, boh. jako dziecko pasła krowy i pracowała w polu. Ucieczka z domu przed frontem w 1944 r. – matka przyszła po rzeczy schowane w domu, ale okazało się, że wszystko ukradziono. Pomoc gospodarzom, którzy przyjęli matkę i boh.
[00:07:35] Wyjazdy razem z zespołem „Powiślanki” – pokazy pieczenia chleba. Na festiwalu w Międzyzdrojach boh. zajęła I miejsce i dostała bursztynowe korale. Boh. była dobrą uczennicą, po ukończeniu szkoły podstawowej dostała się do szkoły w Warszawie, ale matka nie pozwoliła jej wyjechać z powodu pracy w gospodarstwie. Rodzina boh. – wnuki i prawnuki. Śmierć zięcia – wyjazd córki z Tarnobrzega do Norwegii, opieka boh. nad wnukami i ich wykształcenie.
[00:13:10] W szkole w Świeciechowie stosowano kary cielesne – klęczenie na grochu za podpowiadanie. Bicie uczniów. Kanapki do szkoły robione przez matkę. Praca boh. w gospodarstwie.
[00:16:55] W Niedbałkach był dwór, ale boh. go nie pamięta. W Bliskowicach były czworaki zbudowane z kamienia. Matka chodziła do pracy na dworskich polach. Po wojnie w czworakach był klub, gdzie można było kupić gazety, wystawiano tam przedstawienia. Po wojnie majątek dworski podzielono w ramach reformy rolnej – ziemia dla rodziny boh.
[00:22:50] W Wałowicach była gorzelnia, teraz działkę z gorzelnią kupił wnuczek boh. Do czynnej gorzelni okoliczni rolnicy przywozili owoce. Przewożenie krów promem na łąki za Wisłą.
[00:25:37] Dyscyplina w szkole. Po powrocie z wygnania rodzina zastała ogołocony dom. Niedaleko Rosjanie zarzynali krowy i matka chodziła po mięso. Czerwonoarmiści kradli kury. Partyzanci też rabowali mieszkańców wsi.
[00:29:27] Matka na warsztacie tkackim tkała płótno, z którego szyto koszule, robiła chodniki ze szmatek. Handel obwoźny po wojnie. Wytłaczanie oleju z rzepaku. Boh. nosiła w wiadrach mleko do mleczarni. Matka jeździła z towarem na rynek do Józefowa i Annopola, towary ze sklepu Pełki w Annopolu.
[00:34:50] Na targu w Annopolu sprzedawali Żydzi – po egzekucji Żydów ze Świeciechowa ciała wywieziono i zakopano za szkołą w dołach po wybieranym piasku. Koło domu boh. zastrzelono kobietę z Nowego, która pomagała partyzantom. Zwłoki zaciągnięto do stodoły i pilnowała ich matka, potem pochowano je za obejściem – ekshumacja szczątków po kilkudziesięciu latach. [+]
[00:43:30] Po wojnie matka nie oddała zboża i za to przez tydzień siedziała w areszcie w Annopolu – warunki, w jakich przetrzymywano aresztantów.
[00:46:12] Praca boh. po powrocie ze szkoły. Przedstawienie rodziców: Małgorzaty i Jana. Matka pochodziła z biednej rodziny, dziadek był kościelnym, a ojciec zamożnym gospodarzem. Losy rodzeństwa matki – brat Janek Targos został zastrzelony przez Niemców. Ubrania mieszkańców wsi. Gospodarze siali proso i jęczmień na kaszę – wyprawy do młyna. W remizie wyświetlano filmy, które boh. oglądała przez dziurę w ścianie. Historia tablicy z pomnika partyzantów-komunistów. [+]
[00:55:18] Działalność Klubu w Świeciechowie – próby zespołu. Do tańca przygrywała miejscowa orkiestra. Obyczaje Wielkanocne i Sobótkowe – podpalanie kopek siana nie zabranego z pól do św. Jana. W Zielone Świątki do domów przynoszono tatarak, układano go także na ulicach. Święcenie pól palmą w Wielki Poniedziałek. Zwyczaje pogrzebowe. [+]
[01:02:57] Matka należała do kościoła polskokatolickiego i boh. tam przystąpiła do Pierwszej Komunii – różnica między kościołem katolickim i polskokatolickim. Ojciec zmarł w 1962 r., długo chorował i w polu pracowała matka i boh. Ojciec pochodził z wielodzietnej rodziny, kilkoro z rodzeństwa zmarło w wieku dziecięcym. Dziadek Młynarczyk został zabity przez Niemców. Śmierć matki i męża boh., listonosza. Alkoholizm na wsi.
[01:09:50] Niemcy zamknęli wiatrak, który później spalono. W pobliskim jeziorze chłopi łowili ryby. Boh. pracowała w oborach Spółdzielni Tuczu Zwierząt, która powstała w dawnym majątku Szulca. Dworek dziedzica, śmierć „panienki”.
[01:16:30] Wspomnienie księży Maciejczyka i Bąkowskiego – pierwszy drewniany kościół. Ksiądz Bąkowski miał żonę. Współistnienie kościoła katolickiego i polskokatolickiego. Partyzanci ze Świeciechowa.
[01:22:56] Boh. wstąpiła do zespołu „Powiślanki” – próby i wyjazdy na występy. Pokazy pieczenia chleba. Stroje kupiła Gminna Spółdzielnia. Kultywowanie miejscowych obyczajów – robienie wianków i marzanny. Boh. brała udział w centralnych dożynkach w Spale – spotkanie z prezydentem Dudą i panią prezydentową. Kłopoty z wejściem do pałacu prezydenckiego.
[01:29:47] Twórczość boh. – monolog na temat polskiego rolnictwa i przyśpiewka o zalotach wiejskiego pijaczka. Boh. brała udział w przeglądzie w Opolu i zajęła pierwsze miejsce. Nagrody i odznaczenia boh.
[01:36:42] Annopol po wojnie, przed wojną zakupy robiono w żydowskich sklepach. Życie w latach 80. – towary na kartki. Refleksje na temat życia i biedy na wsi – boh. dorabiała chodząc do młocki i zbierając kartofle u zamożniejszych gospodarzy. Zamiana sierpa na kosę.
[01:43:00] Powody, dla których boh. nie chciała wyjść drugi raz za mąż. Refleksje na temat starości i śmierci. Życie z mężem alkoholikiem – spłacanie długów po jego śmierci.
[01:47:20] Wielu mieszkańców wsi pracowało w kopalni fosforytu – upadek zakładów pracy w okolicy. Przydział pól po reformie rolnej. Pochodzenie miejscowych nazw.
[01:50:17] Sytuacja podczas powodzi w 2010 r. – boh. z zalanego domu wyniosła krakowskie ubranie. Karmienie z łódki drobiu odciętego w zalanej oborze. Żaby i ryby w domu po opadnięciu wody. [+]
[01:55:44] Życiowe credo boh., incydent z tańcem i wnuczką.
more...
less