Zdzisław Romański (ur. 1947, Jakubowice) – jego rodzice pochodzili z Jakubowic nad Wisłą (gmina Annopol). We wrześniu 1939 r. doświadczyli wysiedlenia w związku ze zbliżającymi się do Wisły wojskami niemieckimi. Na początku 1944 r. rodzina ponownie została wysiedlona z powodu zbliżającego się frontu. Powróciła z wygnania do zniszczonej ostrzałami wsi latem 1944 r. Zbigniew Romański rozpoczął naukę w Szkole Podstawowej w Annopolu w 1954 r. Po jej ukończeniu w 1962 r. uczył się w szkole zawodowej, a następnie pracował przez 3,5 roku w Żegludze Warszawskiej, z której oddelegowano go do Załogi Manewrowej do Gdańska. W latach 1967-1969 odbywał zasadniczą służbę wojskową. W 1969 r. powrócił w rodzinne strony i podjął pracę w Fabryce Łożysk Tłocznych w Kraśniku. W latach 1972-1985 pracował w Metalchemie w Annopolu, gdzie zajmował się obróbką cieplną metali. W 1985 r. podjął pracę w Państwowym Gospodarstwie Wodnym Wody Polskie i pracował tam do emerytury. Udzielał się również w Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska w Annopolu, gdzie od kilkudziesięciu lat do chwili obecnej jest członkiem Zarządu. Od 20 lat zasiada w Radzie Miejskiej w Annopolu, przez kilka kadencji piastował stanowisko jej przewodniczącego. Nadal związany jest z rzeką Wisłą, w pobliżu której mieszka. Jest lokalnym ekspertem w dziedzinie wytyczania szlaków wiślanych dla barek i innych jednostek pływających. W 1969 r. ożenił się z Haliną, mają dwóch synów: Marka (ksiądz katolicki) oraz Krzysztofa (mieszka z rodziną w Annopolu).
mehr...
weniger
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1947 r. w Jakubowicach.
[00:00:30] Babcia była akuszerką, dziadek wrócił bez ręki z I wojny światowej i ojciec pomagał mu w spławianiu drewna. Niewielkie tratwy spływały Sanem, w Jakubowicach zbijano większe tratwy, którymi dalej zajmowali się flisacy. Życie do wybuchu wojny. W 1939 r. polscy żołnierze wysadzili most w Annopolu.
[00:04:38] Ewakuacja mieszkańców nadbrzeżnych wsi przed frontem w 1939 i 1944 r. Wspomnienie rozmów z mieszkańcami Jakubowic oraz leżących po drugiej stronie rzeki Dębna i Biedrzychowa – walki Niemców i czerwonoarmistów w 1944 r. W Jakubowicach był most pontonowy, po którym miały przejechać radzieckie czołgi – stan w 1955 r. Podczas działań wojennych przez most przejechały trzy czołgi, potem Niemcy zniszczyli most. Przeprawa sowietów przez Wisłę. [+]
[00:11:22] Boh. poszedł do szkoły podstawowej w 1954 r. Wspomnienie dziadka Jana Romańskiego i babci Katarzyny, która zajmowała się domem, potem wnukami. Podczas okupacji u dziadków żony ukrywał się polski oficer ze Śląska, który brał udział w kampanii wrześniowej. We wsi był ośrodek, w którym wypoczywali niemieccy żołnierze – oddawanie we wsi mundurów do prania. Sołtys dowiedział się o ukrywanym oficerze i poradził, by go przenieść – droga do Tarłowa, oficer przeżył wojnę.
[00:20:47] Ewakuacja mieszkańców wsi we wrześniu 1939 r. Sytuacja rodziny podczas okupacji – zbieranie kłosów w polu, kozie mleko. Wyżywienie na wsi po wojnie.
[00:24:37] Wpływ Wisły na życie mieszkańców – sposoby łowienia ryb. Wspomnienie rybaka Stąchora, który łowił i sprzedawał ryby. Transport towarów krypami, które potem odholowywał statek parowy „Tyniec”. Do Jakubowic zwożono buraki, które do Kamienia transportowano barkami, stąd jechały wąskotorówką do cukrowni w Opolu Lubelskim.
[00:30:18] Pozyskiwanie kamienia wapiennego w okolicy Annopola – wykorzystanie w budownictwie.
[00:31:44] W Annopolu był drewniany most – budowa nowego w latach 60. Starania boh. o obwodnicę Annopola z powodu przeciążenia mostu.
[00:35:20] Stary most drewniany był oświetlany z agregatu znajdującego się w młynie. Niedaleko mostu mieli gospodarstwo Rychertowie, pani Rychertowa była matką chrzestną boh. Wacław Rychert był strażnikiem na Wiśle – obowiązki strażników. Boh. także pracował jako strażnik rzeczny.
[00:39:17] Ruszanie kry na Wiśle – zniszczenia budowanego mostu w początkach lat 60., zator na rzece . Regulacja Wisły w latach 70. – ruch statków wycieczkowych. Powstawanie wysp w korycie rzeki.
[00:43:22] W latach 60. boh. pracował w Żegludze Warszawskiej i był oddelegowany do Gdańska – ładowanie rudy na barki, którą transportowano do Płocka i dalej pociągami do huty. W Płocku ładowano kamień gipsowy, który wożono do Gdańska i eksportowano.
[00:45:05] Żegluga Warszawska miała kilka statków pasażerskich – rejsy wycieczkowe. Na statek parowy „Bałtyk” wchodziło 200 pasażerów – rejsy z Warszawy do Gdańska. Współczesna żegluga wiślana – malowniczy odcinek od Zawichostu do Józefowa.
[00:49:16] Przy budowie mostu w Annopolu pracował Edward Stachura, który zatrzymał się w domu Rychertów, wspomnienie poety grającego na gitarze.
[00:51:35] Wycieczki uczniów statkiem „Marzanna”, miejsca cumowania statków. Matka opowiadała, że podczas okupacji pływano statkiem do Warszawy na handel.
[00:53:48] W Annopolu były dwa kina „Wisła” i „Górnik”. Zabawy dzieciaków nad rzeką – przepływanie przez Wisłę. Zdarzały się przypadki utonięć i kalectwa, przyczyny śmierci.
[00:58:58] Podczas powodzi w 1997 r. zaznaczono na filarze najwyższy stan wody, w 2010 woda była jeszcze wyższa – powódź po przerwaniu wału. Boh. wypłynął na rzekę i fotografował okolice wsi Kopiec – wiry w nurcie rzeki. Wracano płynąc nad drogą z Kopca do Jakubowic. Boh. został powiadomiony, że z nurtem płyną obiekty, które mogłyby uszkodzić most w Annopolu – awaria silnika łodzi podczas wspólnej ze strażakami akcji na rzece. W Zabełczu okazało się, że w krzakach znajduje się pogłębiarka. [+]
[01:08:21] Teściowa wspominała, że przed wojną miała w klasie koleżanki Żydówki. Żydzi chodzili po wsiach i zajmowali się handlem. Boh. chodząc do szkoły przechodził przez kirkut – stan cmentarza. Ojciec w latach 50. pracował w młynie, który przed wojną należał do Żyda. Rozważania na temat żydowskiej kultury. Współczesna wizyta w Izraelu. Kirkut podzielono na działki, które sprzedano – symboliczny cmentarz.
[01:14:52] Annopol w latach 50., handel na rynku. Wspomnienie piekarni pani Trybkowej. Matka dawała jajka, które boh. niósł na sprzedaż do Annopola i za to mógł sobie coś kupić. Wspomnienie wymagającej nauczycielki pani Ruzikowskiej – nauka z elementarza. Polskiego uczyła Irena Liwińska, która tak samo traktowała dzieci ze wsi i z miasta. Wuefista pan Kurasiewicz zginął w wypadku na starym moście. Dyrektorem szkoły był Jan Prus, matematyk. Boh. ukończył szkołę na początku lat 60.
[01:21:44] Edward Gorczyca, brat teścia, należał podczas okupacji do partyzantki. Ucieczka partyzanta Kozłowskiego przed Niemcami. Represje wobec rodziny Orlikowskich. Jeden z sąsiadów widział pogoń Niemców za człowiekiem, który biegł w kierunku Wisły – okoliczności śmierci Niemców, odwet okupanta. Teściowa, pracująca w dworze, była świadkiem powieszenia partyzanta.
[01:26:32] Boh. nie zna okoliczności pacyfikacji Nowej Wsi. Przed wojną w Jakubowicach Morawski zbudował fabrykę krochmalu. Gdy maszyny przypłynęły do fabryki, okazało się, że są stare i zużyte, Morawski zbankrutował i popełnił samobójstwo. Za halami fabryki stał drewniany dom, w którym po wojnie zamieszkali rodzice boh., w latach 60. nieruchomość kupiono na licytacji – położenie fabryki.
[01:31:52] Sąsiedzi zajmowali się rolnictwem i pracowali w kopalni. Rodzice prowadzili gospodarstwo rolne, matka hodowała kozy i krowę. Wspomnienie burzy i pioruna, który uderzył w dom. Wieś korzystała z jednego pastwiska.
[01:36:10] Żona pracowała Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska – działalność w czasach PRL i współcześnie. Konieczność sprzedaży niedochodowego młyna. Kierownikiem Wytwórni Wód Gazowych w Annopolu był teść Mieczysław Gorczyca. Powody zamknięcia wytwórni oraz masarni, sprzedaż nierentownych sklepów.
[01:43:13] Gminna Spółdzielnia po wojnie przejęła dwór, obecnie pieczę nad terenem ma konserwator zabytków. Konkurencja dla sprzedaży węgla i nawozów prowadzonej przez GS. Sprzedaż bazy GS na terenie dawnego dworu.
[01:47:11] Przyroda nad Wisłą. Życie flisaków. Powód powrotu do Annopola. Praca w Metalchemie, gdzie boh. zajmował się obróbką cieplną metali. Wielu okolicznych mieszkańców było zawodowo związanych z Wisłą, strażnikiem rzecznym był Eugeniusz Rychert. Siedziba Nadzoru Wodnego w Jakubowicach – dozór odcinka Wisły od ujścia Sanny do Kazimierza Dolnego.
[01:53:13] Babcia Rychertowa opowiadała, że do obowiązków strażnika należało zabezpieczanie zwłok topielców. Boh. rozpoczął pracę strażnika w 1985 r., w tym czasie zabezpieczaniem zwłok zajmowała się milicja i straż pożarna. Obowiązkiem strażnika wodnego było wytyczenie szlaku wodnego i meldowanie odpowiednim służbom o zdarzeniach. Znajdowanie zwłok topielców.
[01:57:33] Rybak Stefan Stąchor utopił się pod koniec listopada na wysokości wsi Kopiec – znalezienie ciała w lutym na łąkach koło Wałowic. Inne przypadki utonięcia w Wiśle – śmierć chłopaka na tamie wojskowej w Piotrowicach, znalezienie zwłok. [+]
[02:04:35] Przy niskiej wodzie w nurcie Wisły na wysokości wsi Janiszów widać ruiny zamku, który obsunął się z brzegu do wody.
[02:06:35] W 1944 r. przez most pontonowy przejechały trzy sowieckie czołgi, dwa zatonęły w mule, po latach z jednego wymontowano silnik, ale policja go zabrała. Czołg wydobyto, pocięto i sprzedano na złom.
[02:09:11] Matka pochodziła ze Starego Rachowa, babcia zmarła w młodym wieku na gruźlicę. Dzieci wysłano do pracy u leśniczego w Suchej Wólce. Dziadek ożenił się ponownie i przed wojną wyjechał z rodziną do Głogowa. Brat matki, Stanisław Obara, podczas okupacji został wywieziony na roboty, po wojnie mieszkał w Warszawie.
[02:13:50] Teściowa opowiadała, że w czasie I wojny koło karczmy była potyczka żołnierzy rosyjskich i austriackich, w której Austriacy zginęli. Mówiono, że na tym terenie straszy.
[02:15:56] Zniszczenie domu, w którym mieszkał właściciel młyna. Plany budowy bulwaru nad Wisłą, w miejscu dawnej stanicy wodnej. Działalność stanicy w latach 70.-80., obchody Dnia Chemika. Możliwość zrobienia karty pływackiej, zawody kajakowe. Wypadki na wodzie.
[02:22:37] Niebezpieczeństwa kąpieli w Wiśle, pułapki czyhające na kajakarzy na mieliznach – przykosy.
[02:28:30] Podczas służby wojskowej przygotowywano żołnierzy do interwencji w Czechosłowacji. W tym czasie miały też miejsce wydarzenia marcowe i żołnierze obawiali się, że służba zasadnicza zostanie przedłużona. Wspomnie pokazu gimnastycznego na Stadionie X-lecia z okazji XXV-lecia LWP. Boh. brał udział w ćwiczeniach wojsk Układu warszawskiego „Odra-Nysa’69”.
[02:30:38] Refleksje na temat życia, religii i pracy. Współczesna działalność społeczna boh., który od 20. lat jest radnym. Przyroda brzegów Wisły.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..