Jadwiga Włosek (ur. 1923, Dębin) wspomina wybuch II wojny światowej, zniszczenie wsi, okupacyjną rzeczywistość, pracę przymusową w pobliskim gospodarstwie, codzienne stosunki z ludnością niemiecką, partyzantów z okolicznych wsi oraz sytuację niemieckich cywilów po wojnie.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonej 24 września 1923 w Dębinie k. Warszawy.
[00:00:01] Wspomnienie miejscowości i szkoły, rodziny i młodości – podczas pierwszych dni wojny boh. leżała chora.
[00:02:29] Ostatniego dnia lipca [1939] ojciec otrzymał wezwanie do mobilizacji w Warszawie. Wtedy dla rodziny zaczęła się wojna.
[00:03:31] Ewakuacja rodziny i całej wsi do carskiego fortu [w Modlinie]. W gospodarstwie pozostała matka gotująca jedzenie dla rodziny.
[00:05:18] Gospodarstwo zostało zbombardowane i doszczętnie zniszczone.
[00:06:05] Wkroczenie Niemców od Modlina, zabrali psa.
[00:07:01] Przejęcie gospodarstw przez Niemców, wysyłanie Polaków na roboty do Niemiec.
[00:07:40] Podział Polski na Protektorat i Rzeszę. Niemcy rozpoczęli łapanki i egzekucje w Palmirach.
[00:09:20] W miejscowości Małocice zaczęła się organizować partyzantka. W Dębinie szkolono młodzież w zakresie używania broni, czym zajmował się Nikodem Kosiorek. Za działalność partyzancką Niemcy spalili wieś Małocice.
[00:11:58] Niemcy łapali partyzantów wracających z lasów i wywozili na egzekucje w Pomiechówku. Egzekucje partyzantów w okolicznych wsiach i gospodarstwach.
[00:15:00] Wkroczenie Rosjan, wycofanie Niemców.
[00:16:43] Boh. uciekła z siostrą do Kampinosu, gdzie odnalazła kufer pełen niemieckich marek, ale go nie wzięła.
[00:21:59] Warunki pracy w niemieckich gospodarstwach rolnych, obowiązki, traktowanie Polaków przez Niemców.
[00:27:25] Zniszczenia w Dębinie i rodzinnym gospodarstwie, spalenie wsi Małosice i egzekucje mieszkańców.
[00:30:42] Życie w czasie okupacji, sąsiedztwo niemieckiego posterunku, wspomnienie Żydów przetrzymywanych na mrozie.
[00:32:45] Radziecki nalot i zestrzelenie samolotu nad fortami. Radziecki pilot ukrywał się w okolicy od lipca [1944] do Bożego Narodzenia.
[00:35:40] Niemcy chodzili po domach i częstowali kaszą manną.
[00:36:19] Żydzi w Dębinie i okolicach.
[00:39:16] Posterunek gestapo w szkole.
[00:41:16] Kobieta przesłuchiwana w Nowym Dworze za powiedzenie, że Niemcy przegrają wojnę. Kobietę wypuszczono za wstawiennictwem Niemców pozostałych jeszcze w gospodarstwach.
[00:42:56] Partyzantka w okolicy, mordowanie ludzi przez Niemców w Pomiechówku.
[00:45:55] Historia Nikodema Kosiorka, działającym jednocześnie w partyzantce i jako przewodnik odchodzących Niemców, pojmanym i straconym po nieudanej próbie ucieczki.
[00:48:17] Wspomnienie osób, które zginęły w partyzantce: Ireneusz Niegodzisz i jego ojciec, Stanisław Widzisz, Władysław Czekała, Jędrasiak, Eugeniusz Dudek, Stanisław Kłoszewski.
[00:54:04] Historia trzech krzyży postawionych w Palmirach po wojnie.
[00:59:44] Praca w niemieckich gospodarstwach rolnych, odszkodowania powojenne.
[01:01:28] Niemcy po wojnie już nie wrócili, żaden niemiecki gospodarz nie pozostał w Dębinie i okolicach.
[01:02:19] Wywożenie na roboty przymusowe.
[01:03:38] Niemcy zastrzelili w biały dzień Wiktora Rockiego, partyzanta idącego odwiedzić matkę w gospodarstwie.
[01:07:48] Wkroczenie armii radzieckiej, zjadanie końskiego mięsa.
[01:10:09] Uciekinierzy z powstania warszawskiego przychodzili do Dębiny i okolicznych wsi, prosili o jedzenie. Matka piekła chleb i rozdawała głodnym ludziom. Kopali kartofle, nikt im nie zabraniał. Mężczyzn prawie nie było, same kobiety.
[01:15:47] Bohaterka recytuje wiersz „Słońce września” Władysława Broniewskiego.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.