Stanisław Gargała (ur. 1953, Międzyzdroje) jest synem oficera Wojsk Obrony Pogranicza. W 1978 roku ukończył Wyższą Szkołę Oficerską Broni Pancernej w Poznaniu. Podczas studiów wojskowych został ranny w wypadku na poligonie w Biedrusku. Po ukończeniu szkoły oficerskiej służył w Pułku Zmechanizowanym w Trzebiatowie oraz 8. Pułku Przeciwlotniczym w Koszalinie. W okresie PRL był szykanowany w wojsku. W 1996 roku przeszedł na emeryturę w stopniu majora. Jest prezesem Związku Inwalidów Wojennych RP – Oddział w Koszalinie.
[00:00:08] Ur. 22 sierpnia 1953 r. w Międzyzdrojach, ojciec Bronisław był żołnierzem WOP Wojska Ochrony Pogranicza, służył w okolicach Nowego Warpna i Mieszkowic. Ojciec pochodził z Ukrainy obwód Stanisławowski, był synem „obszarnika”. Ucieczka w czasie rzezi wołyńskiej do lasu, ostrzeżony przez sąsiadów. Przez trzy lata pracował u gospodarza niemieckiego, po wojnie wstąpił do WOP, „rozpracował siatkę szpiegowską”. Był bojaźliwy.
[00:03:47] Przeniesienie do Terespola, rozpoczęcie nauki przez boh., przeniesienie do Dołhobyczowa, tu do 16 roku życia. Dobre dzieciństwo i młodość. Mama Regina była nauczycielką, po urodzeniu dzieci (Wiesław z 1955 r.) prowadziła dom. Szkoła podstawowa w Dołhobyczowie, liceum ekonomiczne w Tomaszowie Lubelskim (ojciec przeniesiony do Hrebennego). Ojciec przeniesiony do rezerwy do Lublina.
[00:06:00] 17 września 1973 r. boh. rozpoczął służbę w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Pancernych im. Stefana Czarnieckiego w Poznaniu – kierunki dowódczy lub polityczny – boh. wybrał polityczny. Na roku ok. 130 słuchaczy. W kwietniu 1975 na drugim roku studiów został ranny w wyniku wybuchu pocisku, śmierć kolegi Romana Kaniewskiego, 19 osób rannych, pobyt w szpitalu. Pozostał w wojsku, cztery lata nauki, wymagająca służba, poświęcenie.
[00:10:49] Zawodowa służba wojskowa w Pomorskim Okręgu Wojskowym, Trzebiatów, pułk zmechanizowany. Kariera polityczna, przyjęcie do PZPR na IV roku studiów [+]. Praca wychowawcza i światopoglądowa. Wyjazdy na poligony, „praca na rzecz gospodarki narodowej” przy budowie Nowej Huty, w PGR i w Ministerstwie Obrony Narodowej.
[00:14:20] Skład pułku i batalionu, poszczególne jednostki. Skierowanie do Wojskowej Akademii Politycznej, odmowa studiów w ZSRR [+]. Niewygodna kontrola wojska nad życiem prywatnym. Wychowanie w duchu humanistycznym przez matkę.
[00:17:30] Nadmierna ingerencja partii w życie prywatne, silna pozycja PZPR i oficerów politycznych w wojsku, wpływ na decyzje kadrowe. Żona boh. Aleksandra. Romans boh., wezwanie na rozmowę umoralniającą, ostrzeżenie płk Pochódki. Wezwanie do sztabu dywizji w Koszalinie, zakaz spotkań z kochanką, odmowa boh., „ostatni dzień kariery kapitana Gargały”, nagonka, powtarzające się kary wojskowe i partyjne. Przesłuchanie przed kolegium partyjnym, decyzja o rozwodzie. Rozwód po 2 miesiącach.
[00:22:50] Pobyt na oddziale nerwic szpitala w Wałczu, opinia ordynatora Aleksandrowicza: osobowość nieprawidłowa. Przeniesienie w 1989 r. do Koszalina do pułku przeciwlotniczego nr 1223 na stanowisko instruktora propagandy. Dalsze nękanie przez zastępcy dowódcy dywizji ds. politycznych, eskalacja konfliktu. Pomoc kolegi Janusza Nowickiego, komisja wojskowa, przeniesienie na praktykę do Bydgoszczy. [+]
[00:25:55] Systemowe niszczenie niepokornych oficerów w wojsku przy jednoczesnym braku możliwości kariery dla bezpartyjnych (przypadek por. Jana Liszewskiego). [+]
[00:28:35] Niewysoka pensja oficerska. Żywność na kartki, kolejki w sklepach. Picie kawy. Przejście do rezerwy w 1996 r. z brygady saperów w Podjuchach.
[00:30:36] Losy rodziny w czasie II wojny. Mama pochodziła z Radziejowa Kujawskiego, z rodziny wielodzietnej, jej przodkiem był założyciel Legionów gen. Dąbrowski. Dziadek był szewcem, pochodził ze szlachty. Sprzeczki dziadków [+]. Mama - zdolności literackie. Edukacja wojskowa boh. (3 lata akademii, 4 lata szkoły oficerskiej, Wyższy Kurs Doskonalenia Oficerskiego w Łodzi). Inne standardy szkolenia obecnie.
[00:34:12] Mama poświęciła się rodzinie. Chodzenie z babcią do kościoła, marzenia o posłudze kapłańskiej. Potrzeba pracy dla ludzi. Obecnie boh. pełni funkcję prezesa oddziału Koszalin Związku Inwalidów Wojennych, poprzednikiem był por. Jerzy Leonowicz. Organizacja liczy 76 osób, z czego 24 członkowie zwyczajni. Pomoc materialna, rzeczowa, praca. Powstaniec warszawski w DPS w Bielicach, łączniczka z Batalionów Chłopskich. Pogrzeb sanitariuszki Marii Oziewicz, Tobiasz Stefan z WiN. Kłopoty z pamięcią po covidzie.
[00:39:59] Organizacja spotkań z kombatantami w szkołach zawieszone po epidemii covid-19, udział w lokalnych uroczystościach patriotycznych. Polityka historyczna w różnych czasach: w PRL i III RP. „Pod Lenino walczyli spóźnieni żołnierze Armii Andersa”. Podział Europy po wojnie według planu Stalina.
[00:42:57] W Terespolu kiszono ogórki. W Dołhobyczowie obserwacja życia społecznego na wsi, skromne życie. Ukraińcy, rodzina Jasińskich mieszkała w placówce WOP. Zażyłość z sąsiadami, życzliwość. [+]
[00:45:35] 2-3 telewizory we wsi, radia „kołochoźniki”, skromne życie, oszczędność, w sklepach tylko podstawowe produkty. Początek kryzysu. Pomysł wstąpienia do wojska. Rodzeństwo: siostra Grażyna, młodszy brat Wiesław, najmłodszy brat Bogdan. Siostra kończyła szkołę pielęgniarską i muzyczną. Chęć odciążenia rodziców.
[00:48:45] Złożenie dokumentów do szkoły kwatermistrzowskiej. Utrzymanie w szkole chorążych, skromne życie. Brat Wiesław porzucił studia. Żona Aleksandra, dietetyczka ze szpitala przy ul. Lutyckiej w Poznaniu, dwoje dzieci: Łukasz (elektryk, dziś w Anglii, wnuki Lucy i Leon) i Ewelina, kurator sądowa w Gryficach.
[00:52:35] Szkolenie polityczne żołnierzy: 4 godz. tygodniowo i 1 godz. tematyczna, propaganda polityczna. Niewygodne tematy, krytyka PZPR. Opinia partyjna o boh., jednomyślność opinii.
[00:57:00] Zbrodnia katyńska ukrywana w wojsku, w 1985 r. kadra oficerska tuszowała tę wiedzę z obawy przed zdegradowaniem. Świadek z Katynia. Rozmywanie prawdy o Katyniu – ujawnienie dopiero w latach 90.
[00:59:10] Przełom pokojowy w Polsce początku lat 90, transformacja życia społeczno-politycznego. Ocena płk Kuklińskiego. Inne prawdopodobne scenariusze historii najnowszej Polski. Potrzeba rozważnego dogadywania się z Rosjanami i współpracy gospodarczej. Sytuacja Ukrainy i Rosji, Putin.
[01:02:49] Nie było nacisków na współpracę z wywiadem. Major Kluska, rozmowa o przepustkach, „wałówka” od rodziców.
[01:04:17] Działalność w Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, zamiłowanie boh. do dyscypliny, dbanie o żołnierzy, zwalczanie „fali”. Wypadek w szkole wojskowej: ranny kolega Roman Kaniewski, ppor. Danielak, udzielanie pierwszej pomocy, urwana noga, umieranie. Ciężko ranne cztery osoby, m.in. Włodzimierz Burchardt, Stanisław Wałek. Kolega stracił oko. [+]
[01:08:15] Burchardt po wypadku był w ciężkim stanie, porzuciła go narzeczona, usiłował popełnić samobójstwo. Odzyskał równowagę i narzeczoną. Historie innych rannych.
[01:10:06] Reakcja wojska na strajki sierpniowe [1980] – niewielkie zainteresowanie polityką, przekonanie o tym, że to ruch niepotrzebny. Pierwsza pielgrzymka papieża – przychylne stanowisko. Dowódca pojechał na spotkanie z papieżem na poligonie koło Drawska. Zmiany w wojsku po 1990 r., rozwiązano korpus polityczny w wojsku, zmiany zaszeregowania: boh. został zdegradowany o trzy stanowiska, niższe zarobki. Wielu oficerów odeszło do cywila.
[01:15:03] Wprowadzenie stanu wojennego: „szczególny dzień”. Boh. był oficerem dyżurnym, ostrzeżenie od dowódcy o możliwym alarmie. Boh. ogłosił alarm bojowy w jednostce. Cały pułk pojechał do Gdańska, boh. patrolował trzy gminy: Gryfice, Płoty, Brodźce w tzw. trójce operacyjnej (dowódca, komisarz – boh. i kierowca). Spotkania z księżmi, rozdawanie talonów na paliwo, spotkania z urzędnikami, rolnikami potrzebującymi dodatkowego paliwa, pomoc ludziom - skargi na sekretarzy partyjnych (załatwienie śrutowania). Spokojna praca, nie było strajków.
[01:19:37] Wybory w 1989 r. – boh. pilnował sztabu wyborczego w Bydgoszczy, prowadził agitację na rzecz PZPR, zbierał informacje na temat głosowania i preferencji wyborczych. Zakłopotanie przełożonych wynikami wyborów zaskoczenie przegraną. „Robiłem swoje”.
[01:23:47] Świadomość ciężkiej pracy „z ludźmi”, wykonywanie rozkazów, niewychylanie się. Przed wprowadzeniem stanu wojennego obawy w wojsku przed wkroczeniem armii radzieckiej do Polski.
[01:27:44] „Fala” w wojsku: funkcjonowała od początku armii polskiej. Ustalanie hierarchii w wojsku, ćwiczenie młodych żołnierzy „kotów”, wysługiwanie się nimi. Dowcip o „kocie”. Boh. starał się chronić młodych żołnierzy, puszczał na urlopy. Lojalność młodych żołnierzy wobec starych kolegów hamowała walkę w „falą”. Przykłady gnębienia „kotów”.
[01:31:57] Starania boh. o ukrócenie „fali”. Wysłanie żołnierza do jednostki karnej do Orzysza, dowódca Pulwer. Strzelanie z kbk-ak. Skupienie na przestrzeganiu dyscypliny w wojsku i kształtowaniu właściwych stosunków międzyludzkich. Odwiedziny w Trzebiatowie. Problemy alkoholowe w jednostce.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..