Janina Górzyńska z d. Górzyńska (ur. 1925, Rososz) pochodzi z rolniczej rodziny, miała pięcioro rodzeństwa. W 1927 roku jej brat Józef wyemigrował do Kanady. Przed wojną ukończyła sześć klas szkoły powszechnej. Okres II wojny światowej przeżyła w rodzinnym gospodarstwie. W 1947 roku wyszła za mąż i zamieszkała w pobliskiej wsi Łęki. Owdowiała w 1994 roku, w 2008 roku zmarł jej syn. Od 2018 roku mieszka w Domu Pomocy Społecznej „Dom nad Stawami” w Siedlcach.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1925 r. we wsi Rososz.
[00:00:52] Rodzice prowadzili gospodarstwo rolne, boh. jako dziecko pasła krowy. Uczyła się w szkole w Żeliszewie, do wybuchu wojny ukończyła sześć klas.
[00:01:50] Niedaleko wsi były tory kolejowe, między stacjami Sosnowe i Koszewnica był most kolejowy, który bombardowano we wrześniu 1939 r. Wysokie kontyngenty podczas okupacji. Ojciec zabił prosiaka i żandarm Kurtz pobił go za to.
[00:03:47] W lutym 1944 r. Niemcy przyjechali na polowanie, do nagonki wzięli miejscowego chłopaka, który ukradł trochę amunicji. Po jakimś czasie chłopak został rozstrzelany przez żandarmów i boh. widziała jego zwłoki. W maju Niemcy przyjechali ponownie, zastrzelili matkę chłopaka i jego dziadków, w sumie zabito 16 osób. Rodzinne gospodarstwo boh. zostało podpalone. Pacyfikacje okolicznych wsi. [+]
[00:07:05] Czerwonoarmiści kwaterowali we wsi w oczekiwaniu na ofensywę. Po wojnie boh. wyszła za mąż i pracowała w rolnictwie. Sytuacja rodzinna boh., która na starość lato spędzała w domu, a zimę w ośrodkach pomocy społecznej.
[koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[00:09:35] Przedstawienie rodziców: Zofii i Feliksa Górzyńskich, którzy prowadzili spore gospodarstwo rolne. Boh. miała pięcioro rodzeństwa, starszy brat Józef wyjechał do Kanady w 1927 r. Po wojnie przyjeżdżał do Polski. Boh. musiała wyjść za mąż, ponieważ rodzicom podobał się przyszły zięć, Wacław Górzyński. Wieś, w której mieszkał, leżała przy granicy Podlasie i Mazowsza. Przedstawienie rodzeństwa. Boh. podobał się inny chłopak, pracujący na kolei – powody rozstania. Mąż boh. okazał się alkoholikiem, podobnie syn.
[00:16:28] Po ślubie boh. mieszkała we wsi Łęki – ciężka praca w gospodarstwie. Syn był dobrym uczniem, skończył szkołę w Warszawie i pracował przy budowie metra – śmierć syna. Bliscy leżą na żeliszewskim cmentarzu. W 1986 r. boh. przeszła na emeryturę, ziemię zdano na skarb państwa.
[00:22:30] We wrześniu 1939 r. we wsi było wielu uciekinierów z Warszawy. W domu boh. zatrzymał się profesor z rodziną i służącą. Mąż jednej z jego córek był wojskowym – powody wyjazdu rodziny.
[00:25:15] Armia Czerwona pojawiła się w okolicy w 1944 r. Żołnierze kwaterowali po wsiach w oczekiwaniu na ruszenie frontu.
[00:26:00] Ojciec zabił prosiaka i został za to pobity przez żandarma Kurtza. Żandarmeria stacjonowała w Skórcu, żandarm i policjant Woźniak przyjechali rowerami, prosiaka zabrano. Sołtys Ceranka donosił żandarmom. Do partyzantki należeli okoliczni chłopi, którzy kradli żywność sąsiadom. Z domu boh. zrabowano jedzenie i odzież, potem rodzina nie miała się w co ubrać. Ojciec poznał jednego z partyzantów-bandytów, który chciał go później zastrzelić. [+]
[00:29:22] Brat Marian został zabrany na roboty, ale uciekł z transportu i wrócił do domu. Podczas pacyfikacji Niemcy zabili rodziców koleżanki, ją oszczędzono i wywieziono na roboty do Prus. Podpalenie zabudowań gospodarczych – uratowanie psa. Powody zastrzelenia chłopaka, który brał udział w nagonce. W majowej obławie brali udział Niemcy i Ukraińcy. Boh. spotkała żołnierza, który sprawdził dokumenty i puścił ją. [+]
[00:33:30] Sąsiad Jan Wadas ukrywał żydowską rodzinę Rytków, w dniu pacyfikacji w gospodarstwie była tylko jedna Żydówka, staruszka, która ocalała. Rytkowa z córką chodziły do kościoła. Mieszkańcy wsi nie wiedzieli o siedleckim getcie, na targi jeżdżono do Mrozów. [Jan Wadas był jedną z ofiar pacyfikacji – EP]
[00:36:55] Czerwonoarmiści zabrali konia, za którego dali źrebaka, który nie nadawał się do pracy w polu. Niedaleko był dwór, który został zniszczony przez radzieckich żołnierzy, hrabia Witold Dąbrowski zdołał uciec, po wojnie w dworze mieściła się gmina, po przeniesieniu urzędu do Kotunia chłopi rozebrali budynek. Ziemię dworską rozdzielono między biedniejszych gospodarzy.
[00:40:10] Życie po wojnie – dostawy obowiązkowe. Ojciec żył sto lat – udział w głosowaniach. We wsi nie było repatriantów ze wschodu.
[00:42:50] Boh. wyszła za mąż w 1947 r., wesele odbyło się domu męża, tańczono w domu sąsiadów. Powody wyjścia za mąż. Jedna z sióstr i brat Marian zostali na ojcowiźnie.
[00:46:13] W gospodarstwie uprawiano zboża i warzywa, hodowano krowy. Syn był zdolnym uczniem i wyjechał do szkoły w Warszawie. We wsi nie było PGR-u. Ciężka praca w rolnictwie przed epoką mechanizacji. Trudności z zakupem traktora. Po przejściu na emeryturę zdano ziemię i przepisano budynki na syna, który je sprzedał. Po śmierci syna boh. odzyskała siedlisko. Na wsi pędzono bimber, a mąż boh. lubił wypić.
[00:53:44] Brat mieszkał w Toronto – wyjazdy bratanic do Kanady. Boh. odwiedziła swój dom – stan posesji i budynku. Pobyt w Domach Pomocy Społecznej, stan zdrowia boh.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.