Janina Górzyńska z d. Górzyńska (ur. 1925, Rososz) pochodzi z rolniczej rodziny, miała pięcioro rodzeństwa. W 1927 roku jej brat Józef wyemigrował do Kanady. Przed wojną ukończyła sześć klas szkoły powszechnej. Okres II wojny światowej przeżyła w rodzinnym gospodarstwie. W 1947 roku wyszła za mąż i zamieszkała w pobliskiej wsi Łęki. Owdowiała w 1994 roku, w 2008 roku zmarł jej syn. Od 2018 roku mieszka w Domu Pomocy Społecznej „Dom nad Stawami” w Siedlcach.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1925 r. we wsi Rososz.
[00:00:52] Rodzice prowadzili gospodarstwo rolne, boh. jako dziecko pasła krowy. Uczyła się w szkole w Żeliszewie, do wybuchu wojny ukończyła sześć klas.
[00:01:50] Niedaleko wsi były tory kolejowe, między stacjami Sosnowe i Koszewnica był most kolejowy, który bombardowano we wrześniu 1939 r. Wysokie kontyngenty podczas okupacji. Ojciec zabił prosiaka i żandarm Kurtz pobił go za to.
[00:03:47] W lutym 1944 r. Niemcy przyjechali na polowanie, do nagonki wzięli miejscowego chłopaka, który ukradł trochę amunicji. Po jakimś czasie chłopak został rozstrzelany przez żandarmów i boh. widziała jego zwłoki. W maju Niemcy przyjechali ponownie, zastrzelili matkę chłopaka i jego dziadków, w sumie zabito 16 osób. Rodzinne gospodarstwo boh. zostało podpalone. Pacyfikacje okolicznych wsi. [+]
[00:07:05] Czerwonoarmiści kwaterowali we wsi w oczekiwaniu na ofensywę. Po wojnie boh. wyszła za mąż i pracowała w rolnictwie. Sytuacja rodzinna boh., która na starość lato spędzała w domu, a zimę w ośrodkach pomocy społecznej.
[koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[00:09:35] Przedstawienie rodziców: Zofii i Feliksa Górzyńskich, którzy prowadzili spore gospodarstwo rolne. Boh. miała pięcioro rodzeństwa, starszy brat Józef wyjechał do Kanady w 1927 r. Po wojnie przyjeżdżał do Polski. Boh. musiała wyjść za mąż, ponieważ rodzicom podobał się przyszły zięć, Wacław Górzyński. Wieś, w której mieszkał, leżała przy granicy Podlasie i Mazowsza. Przedstawienie rodzeństwa. Boh. podobał się inny chłopak, pracujący na kolei – powody rozstania. Mąż boh. okazał się alkoholikiem, podobnie syn.
[00:16:28] Po ślubie boh. mieszkała we wsi Łęki – ciężka praca w gospodarstwie. Syn był dobrym uczniem, skończył szkołę w Warszawie i pracował przy budowie metra – śmierć syna. Bliscy leżą na żeliszewskim cmentarzu. W 1986 r. boh. przeszła na emeryturę, ziemię zdano na skarb państwa.
[00:22:30] We wrześniu 1939 r. we wsi było wielu uciekinierów z Warszawy. W domu boh. zatrzymał się profesor z rodziną i służącą. Mąż jednej z jego córek był wojskowym – powody wyjazdu rodziny.
[00:25:15] Armia Czerwona pojawiła się w okolicy w 1944 r. Żołnierze kwaterowali po wsiach w oczekiwaniu na ruszenie frontu.
[00:26:00] Ojciec zabił prosiaka i został za to pobity przez żandarma Kurtza. Żandarmeria stacjonowała w Skórcu, żandarm i policjant Woźniak przyjechali rowerami, prosiaka zabrano. Sołtys Ceranka donosił żandarmom. Do partyzantki należeli okoliczni chłopi, którzy kradli żywność sąsiadom. Z domu boh. zrabowano jedzenie i odzież, potem rodzina nie miała się w co ubrać. Ojciec poznał jednego z partyzantów-bandytów, który chciał go później zastrzelić. [+]
[00:29:22] Brat Marian został zabrany na roboty, ale uciekł z transportu i wrócił do domu. Podczas pacyfikacji Niemcy zabili rodziców koleżanki, ją oszczędzono i wywieziono na roboty do Prus. Podpalenie zabudowań gospodarczych – uratowanie psa. Powody zastrzelenia chłopaka, który brał udział w nagonce. W majowej obławie brali udział Niemcy i Ukraińcy. Boh. spotkała żołnierza, który sprawdził dokumenty i puścił ją. [+]
[00:33:30] Sąsiad Jan Wadas ukrywał żydowską rodzinę Rytków, w dniu pacyfikacji w gospodarstwie była tylko jedna Żydówka, staruszka, która ocalała. Rytkowa z córką chodziły do kościoła. Mieszkańcy wsi nie wiedzieli o siedleckim getcie, na targi jeżdżono do Mrozów. [Jan Wadas był jedną z ofiar pacyfikacji – EP]
[00:36:55] Czerwonoarmiści zabrali konia, za którego dali źrebaka, który nie nadawał się do pracy w polu. Niedaleko był dwór, który został zniszczony przez radzieckich żołnierzy, hrabia Witold Dąbrowski zdołał uciec, po wojnie w dworze mieściła się gmina, po przeniesieniu urzędu do Kotunia chłopi rozebrali budynek. Ziemię dworską rozdzielono między biedniejszych gospodarzy.
[00:40:10] Życie po wojnie – dostawy obowiązkowe. Ojciec żył sto lat – udział w głosowaniach. We wsi nie było repatriantów ze wschodu.
[00:42:50] Boh. wyszła za mąż w 1947 r., wesele odbyło się domu męża, tańczono w domu sąsiadów. Powody wyjścia za mąż. Jedna z sióstr i brat Marian zostali na ojcowiźnie.
[00:46:13] W gospodarstwie uprawiano zboża i warzywa, hodowano krowy. Syn był zdolnym uczniem i wyjechał do szkoły w Warszawie. We wsi nie było PGR-u. Ciężka praca w rolnictwie przed epoką mechanizacji. Trudności z zakupem traktora. Po przejściu na emeryturę zdano ziemię i przepisano budynki na syna, który je sprzedał. Po śmierci syna boh. odzyskała siedlisko. Na wsi pędzono bimber, a mąż boh. lubił wypić.
[00:53:44] Brat mieszkał w Toronto – wyjazdy bratanic do Kanady. Boh. odwiedziła swój dom – stan posesji i budynku. Pobyt w Domach Pomocy Społecznej, stan zdrowia boh.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.