Sobocińska Anastazja cz. 2
Anastazja Sobocińska z d. Czyżewska (ur. 1931, Białobrzegi), najstarsza z sześciorga dzieci Konstantego i Heleny Czyżewskich. Jej ojciec przed wojną zajmował się m.in. handlem rybami, pracował u niego wówczas Jan Szostak, późniejszy funkcjonariusz UB, znany jako „kat Augustowa”. Oprócz tego Konstanty Czyżewski był dzierżawcą części Kanału Augustowskiego i pobierał podatki za korzystanie z tego odcinka. We wrześniu 1939 r. Konstanty Czyżewski dostał powołanie do wojska, ale niebawem wrócił do domu. W 1941 r. po wejściu Niemców gospodarstwo rodziny p. Anastazji doszczętnie spłonęło i przenieśli się do Augustowa. Anastazja Sobocińska uczestniczyła wówczas w tajnych kompletach, pomagała też mamie przy gospodarstwie w nowym domu, bo ojciec został aresztowany za zabicie wieprza. W 1944 r. Niemcy wypędzili ich z Augustowa i do stycznia 1945 r. ukrywali się u rodziny i znajomych we wsiach na północ od Augustowa. W styczniu 1945 rodzina wróciła do domu w Augustowie, ojciec założył sklep z butami i materiałami odzieżowymi oraz prowadził gospodarstwo. Ostrzeżony przed aresztowaniem, uciekł do Łodzi. Anastazja Sobocińska po ukończeniu szkoły podstawowej rozpoczęła naukę w Liceum Administracyjno-Handlowym w Żyrardowie – w ten sposób była bliżej ukrywającego się ojca. Uczyła się w Żyrardowie w latach 1951-1952, ale nie ukończyła tej szkoły i wróciła do Augustowa. W 1953 r. rozpoczęła naukę w szkole zawodowej, jednocześnie pracowała jako księgowa w internacie. W 1954 r. przeniosła się do Wojskowego Domu Wypoczynkowego, gdzie pełniła funkcję księgowej i bibliotekarki. W latach 1955-1976 była księgową w Augustowskim Przedsiębiorstwie Budowlanym. W 1960 r. wyszła za mąż.
więcej...
mniej
[00:00:07] Przed wojną ojciec boh. dzierżawił Kanał Augustowski i miał sklep rybny – sposób przechowywania żywych ryb. Skrzyń z rybami pilnowali mieszkający nad rzeką bracia Szostakowie: Piotr i Jan, którzy zajmowali się także dostarczaniem zamówionego towaru do odbiorców. Boh. mieszkała i chodziła do szkoły w Białobrzegach, nie miała więc częstego kontaktu z braćmi Szostakami.
[00:03:36] W 1941 r. zostały zniszczone zabudowania w Białobrzegach i rodzina przeniosła się do Augustowa. Po wyzwoleniu miasta stacjonowało w nim NKWD, potem miało siedzibę UB i obydwaj Szostakowie tam pracowali. Pomagała im znajomość okolicznych stosunków wyniesiona z działalności partyzanckiej podczas okupacji. Dwie kuzynki: Todzia i Lodzia, zostały aresztowane pod zarzutem narzeczonych w partyzantce, obie odsiedziały wieloletnie wyroki.
[00:06:47] Rola Kanału Augustowskiego. Przed wojną boh. nie była w Yacht Clubie. Wspomnienie zabicia dziewięciu polskich żołnierzy w 1939 r. Dwóch było rannych, jeden z nich przyszedł do domu i matka się nim opiekowała, na drugi dzień żołnierz został zabrany do szpitala.
[00:10:05] Po wojnie kuzyn matki namówił ojca do założenia sklepu z materiałami. Po zajęciu dwóch pokoi przez Służbę Polsce ojciec przeniósł sklep na ul. 3 Maja. Na górze miała siedzibę PPR – kolejna zmiana lokalizacji sklepu. Sekretarzem PPR był znajomy ojca, który pracował przy budowie domu dziadków w Białobrzegach – ostrzeżenie ojca przed aresztowaniem. Poszukiwanie ojca przez UB – okoliczności uniknięcia aresztowania, pomoc państwa Klebanowskich. Nocą ojciec wyjechał do Ełku, potem do Łodzi – tam ukrywał się przez sześć lat, czasem wyjeżdżając do Radomia i Częstochowy. Tylko boh. miała z nim kontakt. [+]
[00:19:51] Powody podjęcia nauki w Liceum Administracyjno-Gospodarczym w Żyrardowie – spotkania z ojcem z zachowaniem zasad konpiracji. Boh. zdała maturę w 1953 r. Zakup butów w Warszawie i kłopoty finansowe boh. Matka nie znała adresu córki w Żyrardowie. Rodzina była inwigilowana przez UB – podsłuchiwanie pod oknami i podglądanie członków rodziny.
[00:30:00] Boh. zorganizowała spotkanie rodziców w Częstochowie. Ucieczka ojca przed znajomym ubekiem. Pod nieobecność ojca matka zamknęła sklep i zajmowała się dziećmi.
[00:33:22] W szkole w Augustowie tylko jeden kolega z klasy należał do ZMP, dyrektor Jaworski był członkiem partii. W żyrardowskim liceum boh., jako jedyna w klasie, nie wstąpiła do ZMP.
[00:37:05] Ojciec wrócił do domu w 1956 r. po amnestii. Ukrywając się używał dokumentów zmarłego kuzyna Czyżewskiego. Stanowiska pracy Jana Szostaka po zlikwidowaniu UB, uwięzienie za malwersacje w masarni – słowa podczas procesu pokazowego w kinie „Łowiczanka”, twórczość rzeźbiarska po wyjściu z więzienia. Po likwidacji UB Piotr Szostak wyjechał do Wrocławia – wpływ pracy w UB na jego zdrowie psychiczne.
[00:44:24] Ojciec po powrocie nie opowiadał o tym, jak się ukrywał. Rodzeństwo nie miało kontaktu z ojcem przez sześć lat. W domu nie rozmawiano o ojcu, ponieważ wiadomo było, że rodzina jest podsłuchiwana i podglądana przez funkcjonariuszy UB. Przypadkowe oblanie ubeka brudną wodą.
[00:47:36] Ojciec ukrywając się pracował na fermie lisów, po powrocie do Augustowa założył własną fermę – okoliczności kupna placu, zachowanie lisów. W Łodzi ojciec pracował w fabryce włókienniczej jako nocny stróż, gdy wrócił do domu, odkryto w fabryce kradzieże, ojca aresztowano i przez rok siedział w więzieniu. Skóry na indywidualne zlecenia wyprawiano w zakładzie w Warszawie, pozostałe sprzedawano na skupie skór w Białymstoku.
[01:00:20] Po powrocie z Żyrardowa boh. nie mogła iść do pracy, utrudniał jej to urzędnik Banaś. Praca w fermentowni, potem jako księgowa w internacie i Wojskowym Domu Wypoczynkowym – tu zimą boh. pracowała w bibliotece. Odejście z WDW do Augustowskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego. Powody odejścia z APB do PTTK – i powrót do APB, gdzie boh. pracowała do emerytury.
[01:12:25] Postawa urzędnika Banasia, interwencja dyrektora APB Franciszka Kozłowskiego – wojenne losy jego przyszłej żony, teść był dyrektorem Urzędu Skarbowego. Nakaz zdjęcia krzyży w biurze APB – w księgowości krzyża nie zdjęto, ale zniknął i boh. go nie znalazła. Konflikty w pracy, rozmowa z przedstawicielem partii.
[01:21:40] Boh. wyszła za mąż za Tadeusza Sobocińskiego w 1960 r. Augustów w okresie PRL. Z powodu sytuacji rodzinnej boh. jako nastolatka nie chodziła na zabawy – spędzanie wolnego czasu. Przygoda na kajakach.
[01:26:00] W Augustowskim Przedsiębiorstwie Budowlanym boh. namawiano, by wstąpiła do partii – partyjni koledzy w pracy. Sytuacja w latach 80. Rozważania na temat strachu podczas okupacji i w czasach powojennych. Spędzanie wolnego czasu w Augustowie.
więcej...
mniej