Andrzej Stadnicki (ur. 1946) opowiada o swoim zaangażowaniu w działalność antykomunistyczną, m.in. o założeniu branżowego związku NSZZ „Solidarność” przez grupę osób zajmujących się w Bieszczadach zbieractwem runa leśnego. Od 1982 r. współpracownik Solidarności Walczącej, przekazywał do Francji materiały organizacji. Udostępniał swój dom jako miejsce druku i kolportażu niezależnych publikacji, a także na spotkania m.in. Kornela Morawieckiego z Andrzejem Gwiazdą i Józefem Teligą.
[00:00:10] Ur. w Krynicy pow. Nowy Sącz, gdzie mieszkał do 14 roku życia. Dwie siostry i dwóch braci, szczęśliwe dzieciństwo. Tradycja ziemiańska z Nowosądecczyzny, dziadek ze strony ojca Adam Stadnicki miał kilkanaście hektarów lasu, wcześniej był posłem na Sejm. Majątek dziadka w Czechach [Vranov nad Dyjí] – dziadek wrócił stamtąd w 1953 r., siedział więzieniu, przez cztery lata był robotnikiem leśnym, zgoda na przyjazd do Polski, przepadek majątku, zakup domu w Osoli na Dolnym Śląsku.
[00:02:42] Rodzice: Józef (ur. 1918) i Elżbieta Lubomirska (ur. 1922), ojciec przeszedł chorobę polio, paraliż obu nóg. Tradycje patriotyczne, ułańskie, śpiewanie piosenek wojskowych, zaangażowanie w sprawy państwa.
[00:04:06] Wydarzenia 1956 r., słuchanie Radia Wolna Europa, wypadki poznańskie, amnestia, w domu tłum ludzi, którzy wyszli z więzienia. Śmierć ojca w wypadku, choroba boh. (gronkowiec), przeprowadzka do Poznania. Ukończenie studiów (fizyka), praca. W 1982 r. po śmierci dziadka przeprowadzka do Osoli.
[00:06:00] Dziadek w czasie I wojny światowej służył w pociągach sanitarnych. Ojciec był komendantem placówki AK w Nawojowej k. Nowego Sącza. Boh. często chorował, nie chodził do szkoły, pobyt zakładzie w Laskach, matura eksternistyczna w Poznaniu. Pierwsze zderzenie z polityką w 1968 r., strajki i demonstracje studenckie, ulotki. Protestowanie bez wyraźnej linii politycznej.
[00:10:57] Gdańsk, grudzień 1970, strajki robotników. Praca zawodowa w Akademii Medycznej – wdrażanie nowych metod diagnostycznych. Operacja brata we Francji, odmowa paszportu dla boh., próba zwerbowania do SB. Wypowiedzenie z pracy, wyjazd w Bieszczady na 7 lat – dorywcza praca fizyczna m.in. jako zbieracz runa leśnego. Działka nad Sanem.
[00:14:51] W 1980 r. utworzenie Związku Zawodowego Zbieraczy Runa Leśnego i Pracowników Sezonowych. Pomoc prawnika [Juraszka] z Poznania, planowanie spotkania z rządem.
[00:16:20] Spotkanie z Lechem Kaczyńskim i Andrzejem Gwiazdą, „związek zawodowy ludzi, którzy nigdzie nie pracują”. Oficjalne spotkanie z delegacją rządową w Ustrzykach Dolnych. Otrzymanie kartek na mięso, zgoda na biwakowanie na dziko. [+]
[00:18:13] Poznanie Wiesława Nowackiego, próby stworzenia związków rolników. Strajk w Ustrzykach Dolnych, porozumienie rzeszowsko-ustrzyckie. [+]. Wprowadzenie stanu wojennego, inwigilacja, próby zastraszenia. Poznanie środowiska hippisów.
[00:21:45] Organizowanie pomocy internowanym z prawnikiem [Juraszkiem], płk. Jeleń. Utworzenie biura prawnego dla pokrzywdzonych przez stan wojenny: pisanie odwołań wyrzuconym z pracy, rozwożenie paczek dla rodzin.
[00:24:20] Dominikanie Tomasz [Alexiewicz] i Honoriusz Kowalczyk, najprawdopodobniej zamordowany. System konspiracji, sygnał w razie wpadki, działalność pod okiem ubecji. Część rodziny mieszkała we Francji, organizowanie transportów z pomocą humanitarną, przyjazd siostry. Spotkanie z o. Honoriuszem, miał świadomość zagrożenia ze strony władz, czuł się ścigany, śmierć w „podejrzanym wypadku samochodowym”. [++]
[00:28:30] Koniec stanu wojennego, pomoc dla potrzebujących: rozwożenie paczek żywnościowych przygotowywanych przez dominikanów, zbieranie informacji o potrzebach medycznych (karmelici). Rozkradanie lekarstw, handel nimi na czarnym rynku. Opór niektórych proboszczów.
[00:31:45] Przyjazd do Osoli po śmierci dziadka w 1982 r., kontakt z kuzynem Tytusem Czartoryskim z Morzęcina, działaczem Solidarności Rolników Indywidualnych. Biuro [Caritasu] we Wrocławiu, ul. Katedralna, opieka nad dzieckiem internowanych w czasie wakacji. Poszukiwanie pracy. Nawiązanie kontaktu z działaczami „S” dolnośląskiej - profesorowie akademiccy, aktorzy. Drukowanie nielegalnych wydawnictw, szkolenia drukarzy. [+]
[00:33:46] Kontakt z „Solidarnością Walczącą”. Wśród odwiedzających: Kornel Morawiecki, Andrzej Gwiazda, Zbigniew Romaszewski, Józef Teliga, szef OKOR Ogólnopolski Komitet Oporu Rolników, spotkania z Romanem Bartoszcze. Koordynacja zadań: Wiesław Nowacki, przewożenie prasy i literatury, kolportaż przez granicę do ZSRR, regał „Wielka Konspiracja”, nielegalne materiały pochowane w całym domu. Ostrzeżenia przed rewizją.
[00:36:14] Kolporterzy z Rzeszowa: Marek Jaśkiewicz, Rober Turski. [+] Wojciech Myślecki organizował kontakty z SW. Produkcja pantofli i trepów, wklejanie mikrofilmów do butów i toreb, przewożenie przez żonę i mamę do Paryża, bezpieczne skrytki w butach i walizce. Rafał Gan-Ganowicz z SW. [+]
[00:40:00] Poznanie wrocławskiej elity intelektualnej. Nazwisko dziecka internowanych: Girin. Podsłuchy w domu. Kolporter Marek Sękalski (rozwoził ulotki po wsiach), dokarmianie konspiratorów. Zmiana metod konspiracji na wsi.
[00:43:15] Kontakt telegraficzny, szyfry. Strach zagranicznych dziennikarzy. [+] Działalność do końca lat 80. Prof. Iwanow organizował kontakty na Wschodzie. Świetna organizacja Solidarności Walczącej, współpraca z organizacjami rolniczymi. W latach 80. ciągłe zmiany pracy, „ornitologia polityczna” – odlewy orzełków z powstania listopadowego.
[00:47:40] Depresja, niemożność zarobkowania. Hodowla ryb w akwariach, metaloplastyka. Wypalanie węgla drzewnego [+]. Choroba, problemy z sercem. Praca w urzędzie marszałkowskim, Jan Pawłowski, kontrola w ośrodku odwykowym w Czarnym Borze. [+]
[00:51:40] Funkcja rzecznika prasowego KGHM przez 9 miesięcy, stopniowe pogorszenie zdrowia. Dyrektor ośrodka wypoczynkowego w Jastarni. [+]
[00:54:03] Zaangażowanie całej rodziny w działalność opozycyjną w latach 80. Piotr Medoń z SW. [+] Finansowanie działalności opozycyjnej. Możliwość otrzymania paszportu, wyjazdy do Francji (pilarz), Niemiec (budowy). Kontakty z Kornelem Morawieckim przez Wojciecha Myśleckiego, w domu boh. bywał często na kilka dni, spotkania z Romaszewskim, Gwiazdą. SW podsłuchiwała radiostację milicyjną.
[00:58:11] Teliga zostawał na 2-3 tygodnie. Konwent seniorów Rolników Indywidualnych, organizował Wiesław (Wieńczysław) Nowacki. Wśród gości: prof. Andrzej Wiszniewski (rektor PWr), Nowicki, Turkowski.
[01:01:23] Tytus Czartoryski, daleki krewny, działacz „Solidarności” Rolników Indywidualnych Dolny Śląsk, internowany w Grodkowie. Znajomość z Wojciechem Myśleckim, żona Maria Myślecka.
[01:04:01] Kontakty z dziennikarzami francuskimi. Pomoc rodziny z Francji. Przewożenie mikrofilmów za granicę w butach i w telefonie komórkowym [?]. Ewa Kubasiewicz. Książka o Gan-Ganowiczu, rewizja na granicy. Przewożenie książek z Instytutu Literackiego, konfiskata na granicy. Ślub w Paryżu.
[01:08:35] Otrzymanie paszportu w 1983 [4?] roku. Podpisanie „deklaracji nieszkodzenia Polsce”. Wezwanie przez policję francuską w Bordeaux, a potem w Polsce. Szantaż milicji, podpisanie deklaracji poufności. Pouczenie przed wyjazdem.
[01:13:44] Plany działalności po upadku komunizmu. Organizacja przepływu książek, zaangażowanie ludzi. Rezygnacja z pracy naukowej. Ocena członków Solidarności Walczącej. „Poczucie uczestnictwa w walce o lepszą Polskę”, duma.
[01:16:40] Boh. był uważany za członka SW, ale nie złożył przysięgi, odznaczenie Krzyżem SW. „Działanie przemocą” w SW.
[01:18:32] Szkolenia drukarskie w domu boh.: niewielkie grupy z S RI z Bieszczad, Piotr Medoń, Piotr Bielawski. Konspiracja wewnątrz domu. Marian Krzemiński przywiózł powielacz z KGHM.
[01:22:40] Ocena Okrągłego Stołu. Słaba reprezentacja wolnej Polski, radykalne poglądy w tym czasie, myślenie inkluzywne. Wybory 4 czerwca 1989 r. Biskup Miziołek, działania ochronne Episkopatu wobec kolporterów i kurierów, zdjęcie z Lechem Wałęsą.
[01:29:04] Ocena Lecha Wałęsy, współpraca z SB, relacja Andrzeja Gwiazdy z wyjazdu do Rzymu. Delegacja Wałęsy w Paryżu przed stanem wojennym. Siostra boh. była tłumaczką., rozmowa z pracownikami SB. [+] Nieodpowiednie osoby na szczytach władzy.
[01:32:06] Kolportaż materiałów bezdebitowych dla rolników (Nowacki, Frasyniuk), budowa struktur podziemnych. Sprzedaż wydawnictw książkowych z Warszawy. Punkty odbioru u p. Dąbrowskiej, potem Zofia Galińska, przyjazdy raz w miesiącu.
[01:35:08] Mikołaj Iwanow z Obornik [Śląskich], list do narodów Europy, wydawnictw rosyjskojęzyczne. Artur Adamski z SW, nauczyciel geografii. Dobrze zakonspirowani członkowie SW.
[01:37:26] Dzieci boh. wiedziały o działalności ojca (najstarsza córka ur. w 1973 r.), stosowały się do zasad konspiracji. Świadomość możliwego aresztowania.
[01:40:15] Przekazywanie paczek przez kolporterów. Przewożenie drukarni do Poznania, ucieczka przed „ogonem” w stanie wojennym, unikanie zagrożeń. [+]
[01:44:20] Drukarze z SW w domu boh. Wiesław Nowacki – rekordzista głodówek więziennych.
[01:46:38] Wpływ zaangażowania w konspirację SW na resztę życia: konieczność rezygnacji z pracy naukowej. Szczęśliwe życie w Bieszczadach, ciekawi ludzie. Działka w Chmielu, gm. Lutowiska. Obozy zbierackie: szyszki, cetyna, ciężka praca w lesie.
[01:49:39] Spotkanie z komisją rządową w Ustrzykach Dolnych – w walonkach i kurtkach. Włodek Pawłowski, przebieg spotkania. W delegacji rządowej przedstawiciele kilku ministerstw. [+]
[01:52:27] Ośrodek w Arłamowie, spotkania z gen. Doskoczyńskim, zmiany nazw miejscowości w Bieszczadach (Muczne-Kazimierzowo, Dwernik-Jodłówka).
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..