Stadnicki Andrzej
Andrzej Stadnicki (ur. 1946) opowiada o swoim zaangażowaniu w działalność antykomunistyczną, m.in. o założeniu branżowego związku NSZZ „Solidarność” przez grupę osób zajmujących się w Bieszczadach zbieractwem runa leśnego. Od 1982 r. współpracownik Solidarności Walczącej, przekazywał do Francji materiały organizacji. Udostępniał swój dom jako miejsce druku i kolportażu niezależnych publikacji, a także na spotkania m.in. Kornela Morawieckiego z Andrzejem Gwiazdą i Józefem Teligą.
więcej...
mniej
[00:00:10] Ur. w Krynicy pow. Nowy Sącz, gdzie mieszkał do 14 roku życia. Dwie siostry i dwóch braci, szczęśliwe dzieciństwo. Tradycja ziemiańska z Nowosądecczyzny, dziadek ze strony ojca Adam Stadnicki miał kilkanaście hektarów lasu, wcześniej był posłem na Sejm. Majątek dziadka w Czechach [Vranov nad Dyjí] – dziadek wrócił stamtąd w 1953 r., siedział więzieniu, przez cztery lata był robotnikiem leśnym, zgoda na przyjazd do Polski, przepadek majątku, zakup domu w Osoli na Dolnym Śląsku.
[00:02:42] Rodzice: Józef (ur. 1918) i Elżbieta Lubomirska (ur. 1922), ojciec przeszedł chorobę polio, paraliż obu nóg. Tradycje patriotyczne, ułańskie, śpiewanie piosenek wojskowych, zaangażowanie w sprawy państwa.
[00:04:06] Wydarzenia 1956 r., słuchanie Radia Wolna Europa, wypadki poznańskie, amnestia, w domu tłum ludzi, którzy wyszli z więzienia. Śmierć ojca w wypadku, choroba boh. (gronkowiec), przeprowadzka do Poznania. Ukończenie studiów (fizyka), praca. W 1982 r. po śmierci dziadka przeprowadzka do Osoli.
[00:06:00] Dziadek w czasie I wojny światowej służył w pociągach sanitarnych. Ojciec był komendantem placówki AK w Nawojowej k. Nowego Sącza. Boh. często chorował, nie chodził do szkoły, pobyt zakładzie w Laskach, matura eksternistyczna w Poznaniu. Pierwsze zderzenie z polityką w 1968 r., strajki i demonstracje studenckie, ulotki. Protestowanie bez wyraźnej linii politycznej.
[00:10:57] Gdańsk, grudzień 1970, strajki robotników. Praca zawodowa w Akademii Medycznej – wdrażanie nowych metod diagnostycznych. Operacja brata we Francji, odmowa paszportu dla boh., próba zwerbowania do SB. Wypowiedzenie z pracy, wyjazd w Bieszczady na 7 lat – dorywcza praca fizyczna m.in. jako zbieracz runa leśnego. Działka nad Sanem.
[00:14:51] W 1980 r. utworzenie Związku Zawodowego Zbieraczy Runa Leśnego i Pracowników Sezonowych. Pomoc prawnika [Juraszka] z Poznania, planowanie spotkania z rządem.
[00:16:20] Spotkanie z Lechem Kaczyńskim i Andrzejem Gwiazdą, „związek zawodowy ludzi, którzy nigdzie nie pracują”. Oficjalne spotkanie z delegacją rządową w Ustrzykach Dolnych. Otrzymanie kartek na mięso, zgoda na biwakowanie na dziko. [+]
[00:18:13] Poznanie Wiesława Nowackiego, próby stworzenia związków rolników. Strajk w Ustrzykach Dolnych, porozumienie rzeszowsko-ustrzyckie. [+]. Wprowadzenie stanu wojennego, inwigilacja, próby zastraszenia. Poznanie środowiska hippisów.
[00:21:45] Organizowanie pomocy internowanym z prawnikiem [Juraszkiem], płk. Jeleń. Utworzenie biura prawnego dla pokrzywdzonych przez stan wojenny: pisanie odwołań wyrzuconym z pracy, rozwożenie paczek dla rodzin.
[00:24:20] Dominikanie Tomasz [Alexiewicz] i Honoriusz Kowalczyk, najprawdopodobniej zamordowany. System konspiracji, sygnał w razie wpadki, działalność pod okiem ubecji. Część rodziny mieszkała we Francji, organizowanie transportów z pomocą humanitarną, przyjazd siostry. Spotkanie z o. Honoriuszem, miał świadomość zagrożenia ze strony władz, czuł się ścigany, śmierć w „podejrzanym wypadku samochodowym”. [++]
[00:28:30] Koniec stanu wojennego, pomoc dla potrzebujących: rozwożenie paczek żywnościowych przygotowywanych przez dominikanów, zbieranie informacji o potrzebach medycznych (karmelici). Rozkradanie lekarstw, handel nimi na czarnym rynku. Opór niektórych proboszczów.
[00:31:45] Przyjazd do Osoli po śmierci dziadka w 1982 r., kontakt z kuzynem Tytusem Czartoryskim z Morzęcina, działaczem Solidarności Rolników Indywidualnych. Biuro [Caritasu] we Wrocławiu, ul. Katedralna, opieka nad dzieckiem internowanych w czasie wakacji. Poszukiwanie pracy. Nawiązanie kontaktu z działaczami „S” dolnośląskiej - profesorowie akademiccy, aktorzy. Drukowanie nielegalnych wydawnictw, szkolenia drukarzy. [+]
[00:33:46] Kontakt z „Solidarnością Walczącą”. Wśród odwiedzających: Kornel Morawiecki, Andrzej Gwiazda, Zbigniew Romaszewski, Józef Teliga, szef OKOR Ogólnopolski Komitet Oporu Rolników, spotkania z Romanem Bartoszcze. Koordynacja zadań: Wiesław Nowacki, przewożenie prasy i literatury, kolportaż przez granicę do ZSRR, regał „Wielka Konspiracja”, nielegalne materiały pochowane w całym domu. Ostrzeżenia przed rewizją.
[00:36:14] Kolporterzy z Rzeszowa: Marek Jaśkiewicz, Rober Turski. [+] Wojciech Myślecki organizował kontakty z SW. Produkcja pantofli i trepów, wklejanie mikrofilmów do butów i toreb, przewożenie przez żonę i mamę do Paryża, bezpieczne skrytki w butach i walizce. Rafał Gan-Ganowicz z SW. [+]
[00:40:00] Poznanie wrocławskiej elity intelektualnej. Nazwisko dziecka internowanych: Girin. Podsłuchy w domu. Kolporter Marek Sękalski (rozwoził ulotki po wsiach), dokarmianie konspiratorów. Zmiana metod konspiracji na wsi.
[00:43:15] Kontakt telegraficzny, szyfry. Strach zagranicznych dziennikarzy. [+] Działalność do końca lat 80. Prof. Iwanow organizował kontakty na Wschodzie. Świetna organizacja Solidarności Walczącej, współpraca z organizacjami rolniczymi. W latach 80. ciągłe zmiany pracy, „ornitologia polityczna” – odlewy orzełków z powstania listopadowego.
[00:47:40] Depresja, niemożność zarobkowania. Hodowla ryb w akwariach, metaloplastyka. Wypalanie węgla drzewnego [+]. Choroba, problemy z sercem. Praca w urzędzie marszałkowskim, Jan Pawłowski, kontrola w ośrodku odwykowym w Czarnym Borze. [+]
[00:51:40] Funkcja rzecznika prasowego KGHM przez 9 miesięcy, stopniowe pogorszenie zdrowia. Dyrektor ośrodka wypoczynkowego w Jastarni. [+]
[00:54:03] Zaangażowanie całej rodziny w działalność opozycyjną w latach 80. Piotr Medoń z SW. [+] Finansowanie działalności opozycyjnej. Możliwość otrzymania paszportu, wyjazdy do Francji (pilarz), Niemiec (budowy). Kontakty z Kornelem Morawieckim przez Wojciecha Myśleckiego, w domu boh. bywał często na kilka dni, spotkania z Romaszewskim, Gwiazdą. SW podsłuchiwała radiostację milicyjną.
[00:58:11] Teliga zostawał na 2-3 tygodnie. Konwent seniorów Rolników Indywidualnych, organizował Wiesław (Wieńczysław) Nowacki. Wśród gości: prof. Andrzej Wiszniewski (rektor PWr), Nowicki, Turkowski.
[01:01:23] Tytus Czartoryski, daleki krewny, działacz „Solidarności” Rolników Indywidualnych Dolny Śląsk, internowany w Grodkowie. Znajomość z Wojciechem Myśleckim, żona Maria Myślecka.
[01:04:01] Kontakty z dziennikarzami francuskimi. Pomoc rodziny z Francji. Przewożenie mikrofilmów za granicę w butach i w telefonie komórkowym [?]. Ewa Kubasiewicz. Książka o Gan-Ganowiczu, rewizja na granicy. Przewożenie książek z Instytutu Literackiego, konfiskata na granicy. Ślub w Paryżu.
[01:08:35] Otrzymanie paszportu w 1983 [4?] roku. Podpisanie „deklaracji nieszkodzenia Polsce”. Wezwanie przez policję francuską w Bordeaux, a potem w Polsce. Szantaż milicji, podpisanie deklaracji poufności. Pouczenie przed wyjazdem.
[01:13:44] Plany działalności po upadku komunizmu. Organizacja przepływu książek, zaangażowanie ludzi. Rezygnacja z pracy naukowej. Ocena członków Solidarności Walczącej. „Poczucie uczestnictwa w walce o lepszą Polskę”, duma.
[01:16:40] Boh. był uważany za członka SW, ale nie złożył przysięgi, odznaczenie Krzyżem SW. „Działanie przemocą” w SW.
[01:18:32] Szkolenia drukarskie w domu boh.: niewielkie grupy z S RI z Bieszczad, Piotr Medoń, Piotr Bielawski. Konspiracja wewnątrz domu. Marian Krzemiński przywiózł powielacz z KGHM.
[01:22:40] Ocena Okrągłego Stołu. Słaba reprezentacja wolnej Polski, radykalne poglądy w tym czasie, myślenie inkluzywne. Wybory 4 czerwca 1989 r. Biskup Miziołek, działania ochronne Episkopatu wobec kolporterów i kurierów, zdjęcie z Lechem Wałęsą.
[01:29:04] Ocena Lecha Wałęsy, współpraca z SB, relacja Andrzeja Gwiazdy z wyjazdu do Rzymu. Delegacja Wałęsy w Paryżu przed stanem wojennym. Siostra boh. była tłumaczką., rozmowa z pracownikami SB. [+] Nieodpowiednie osoby na szczytach władzy.
[01:32:06] Kolportaż materiałów bezdebitowych dla rolników (Nowacki, Frasyniuk), budowa struktur podziemnych. Sprzedaż wydawnictw książkowych z Warszawy. Punkty odbioru u p. Dąbrowskiej, potem Zofia Galińska, przyjazdy raz w miesiącu.
[01:35:08] Mikołaj Iwanow z Obornik [Śląskich], list do narodów Europy, wydawnictw rosyjskojęzyczne. Artur Adamski z SW, nauczyciel geografii. Dobrze zakonspirowani członkowie SW.
[01:37:26] Dzieci boh. wiedziały o działalności ojca (najstarsza córka ur. w 1973 r.), stosowały się do zasad konspiracji. Świadomość możliwego aresztowania.
[01:40:15] Przekazywanie paczek przez kolporterów. Przewożenie drukarni do Poznania, ucieczka przed „ogonem” w stanie wojennym, unikanie zagrożeń. [+]
[01:44:20] Drukarze z SW w domu boh. Wiesław Nowacki – rekordzista głodówek więziennych.
[01:46:38] Wpływ zaangażowania w konspirację SW na resztę życia: konieczność rezygnacji z pracy naukowej. Szczęśliwe życie w Bieszczadach, ciekawi ludzie. Działka w Chmielu, gm. Lutowiska. Obozy zbierackie: szyszki, cetyna, ciężka praca w lesie.
[01:49:39] Spotkanie z komisją rządową w Ustrzykach Dolnych – w walonkach i kurtkach. Włodek Pawłowski, przebieg spotkania. W delegacji rządowej przedstawiciele kilku ministerstw. [+]
[01:52:27] Ośrodek w Arłamowie, spotkania z gen. Doskoczyńskim, zmiany nazw miejscowości w Bieszczadach (Muczne-Kazimierzowo, Dwernik-Jodłówka).
więcej...
mniej