Skokowski Tadeusz

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1497

29 września 2021, Augustów

1:27

Tadeusz Skokowski (ur. 1935, Krasne), rolnik, działacz społeczny. W czasie II wojny światowej jako dziecko nosił jedzenie partyzantom, którzy mieli swoje obozowisko nad rzeką Lebiedzianką w Puszczy Augustowskiej. Jego ojciec Stanisław został aresztowany przez NKWD w czasie Obławy Augustowskiej i był przetrzymywany w tzw. Domu Szyców w Sztabinie. Tadeusz Skokowski jeździł do niego w odwiedziny – dzięki przekupieniu jednego z funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, Stanisław Skokowski i trzech innych uwięzionych zostało wypuszczonych, przeżyli jako jedyni spośród osadzonych w Domu Szyców. Po zakończeniu II wojny światowej Tadeusz Skokowski ukończył szkołę podstawową i zajął się pracą na roli. Na początku lat pięćdziesiątych na krótko trafił do Domu Turka w Augustowie - UB go aresztowało, bo jeden partyzant zeznał, że p. Tadeusz dał mu granat w czasie wojny. Granat był zepsuty, co uratowało p. Tadeusza i po kilku dniach został zwolniony. W latach 1955-1956 odbywał służbę wojskową w Szczecinie. Po powrocie z wojska zajął się prowadzeniem gospodarstwa rolnego w rodzinnej wsi Krasne. Angażował się w życie lokalnej społeczności, był przez wiele lat radnym miejskim w Lipsku nad Biebrzą. Działał na rzecz wyjaśnienia zbrodni w Jasionowie (26 sierpnia 1943 r. Niemcy zamordowali 58 osób, niemal wszystkich mieszkańców wsi), co roku uczestniczy w obchodach rocznicowych w Jasionowie.
mehr...
weniger

[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1935 r. w Krasnem.
[00:00:38] Przedstawienie rodziców: Bronisławy i Stanisława Skokowskich. Dziadek Jan przez 25 lat służył we flocie czarnomorskiej. Rodzice boh. byli rolnikami. Boh. miał dwójkę rodzeństwa.
[00:02:45] W czerwcu 1941 r. odbyła się inspekcja bunkrów budowanych przez Rosjan przy ówczesnej granicy z Niemcami – dwa dni później Niemcy uderzyli na Związek Radziecki. Podczas ataku zginęli sowieccy żołnierze stacjonujący w pobliskiej strażnicy, żona lejtnanta, Szura, przez dwa lata mieszkała w domu rodziny boh., potem sołtys Kuczyński powiedział o niej żandarmom i ojciec odwiózł ją do Grodna. [+]
[00:05:18] W okolicy działała partyzantka, należeli do niej: Edmund Krysiuk, Eugeniusz Gołębiewski, Stanisław Skok, Stanisław Makarewicz. Boh. czasem nosił im jedzenie. 24 listopada 1943 r. Edmund Krysiuk zabił w Krasnem Niemca – jego ucieczka do lasu, w kierunku bimbrowni ojca, gdzie akurat byli Tadeusz Krysiuk, Eugeniusz Gołębiewski i Mieczysław Wierzbicki – boh. stał na czatach – okoliczności zgubienia butów. Ludzie uciekli z Krasnego do lasu – spotkanie z żandarmami, którzy zajęli szkołę we wsi. Wizyty żandarmów u ojca, który miał dobry alkohol. [+]
[00:12:38] Ojciec nie był w partyzantce, ale dawał jedzenie partyzantom. Podczas sowieckiej okupacji deportowano dziewięcioosobową rodzinę gajowego Dziemianowicza, po wojnie pięć osób wróciło do domu. Kryjówki partyzantów w okolicznych lasach.
[00:17:00] Podczas radzieckiej ofensywy w domu była kancelaria – prośba do matki, by zrobiła obiad dla oficerów, którzy przyjechali na inspekcję. Zniszczenia wsi Lipsk podczas przejścia frontu.
[00:19:50] Obława Augustowska – przejście żołnierzy tyralierą przez las. Mężczyzn zgromadzono w stodole Wnukowskiego i trzymano ich tam dwa tygodnie – noszenie jedzenia ojcu. Pomyłka w jego nazwisku – wywiezienie do Sztabina. Wyjazd do więźniów razem z żoną leśniczego Barana – jej reakcja na widok ubeka, który był wcześniej w partyzantce. Wykupienie ojca, leśniczego Barana i dwóch kolegów za wódkę i miód. Ojciec opowiadał, że ludzi ze stodoły wywożono ciężarówkami. [+]
[00:23:30] Znajomy ze wsi Muły opowiadał o zachowaniu krów w miejscu domniemanego pochówku ofiar obławy koło wsi Kalety, obecnie na terenie Białorusi.
[00:24:30] Z więzienia wykupiono ojca (Stanisława Skokowskiego), dwóch Stanisławów Skoków, leśniczego Barana i Makarewicza. Przywrócenie nazwiska Skokowski.
[00:26:40] Mężczyzn zatrzymanych w Krasnem przetrzymywano w stodole Wnukowskiego, potem osoby z listy wywieziono do Sztabina – przebieg przesłuchań. Wywożenie osób ciężarówkami do Kalet. Wypuszczenie ojca i jego kolegów za łapówkę. Rozmowa ojca ze strażnikiem, Rosjaninem.
[00:31:50] Przetrzymywanie w stodole osób zatrzymanych w Skieblewie i okolicy – powody ocalenia mieszkańców wsi. Rola żony leśniczego Barana w uwolnieniu więźniów.
[00:34:50] W 1952 r. złapano Makarewicza, który podczas przesłuchania powiedział, że boh. dał mu granat. Śledztwo prowadził por. Henryk Piasecki, który po rozwiązaniu UB był dyrektorem PKS w Augustowie. Przebieg przesłuchań, linia obrony boh. [+]
[00:38:55] Boh. chodził do szkoły w Krasnem. W latach 50. w okolicy ukrywali się Krysiuk i Gołębiewski – poszukiwania ich przez UB. Boh. nosił jedzenie do lasu. Ostatnimi partyzantami byli Stanisław Skok i Litwin ps. „Lis” [Antoni Kwiedorowicz] – obława UB, śmierć „Lisa”. Stanisław Skok został ranny i zabrano go do szpitala w Augustowie. Wydał ich Stanisław Makarewicz. Żołnierze wracający z akcji poszli na zabawę w Skieblewie i opowiadali o przebiegu obławy.
[00:44:18] Edmund Krysiuk miał obywatelstwo amerykańskie – obietnica dokumentów na wyjazd do USA. Aresztowanie Krysiuka i Gołębiewskiego. Sytuacja partyzantów ukrywających się w latach 50. Po aresztowaniu Krysiuka zatrzymano wielu mieszkańców Krasnego. Gołębiewski i Krysiuk wyszli z więzienia na mocy amnestii.
[00:49:10] W 1955 r. boh. został powołany do wojska – wyjazd do jednostki w Szczecinie, przydział do 5 Pułku Kołobrzeskiego. Alarm zimą 1956 r. – wyjście z pełnym uzbrojeniem, marsz w trudnych warunkach. Boh. miał zostać pisarzem w kancelarii batalionu, ale przyznał się, że nie umie pisać. Okoliczności przeniesienia do kancelarii 109 Szpitala Wojskowego, komendantem placówki był płk Sajda, z pochodzenia Żyd. Boh. roznosił tajną korespondencję – znajomość Szczecina. Powody powrotu do domu po odbyciu służby wojskowej.
[01:00:50] Po powrocie z wojska boh. działał społecznie, był radnym i członkiem kolegium.
[01:02:10] Podczas okupacji w Lipsku stacjonowała żandarmeria, kilku Niemców i Ukrainiec Iwan. Podczas przeszukania we wsi ojciec schował się na strychu, Ukrainiec znalazł go tam i chciał zastrzelić. W innym domu znaleziono ukrywającego się Franciszka Bejnarowicza i Ukrainiec go postrzelił.
[01:04:42] Powody pacyfikacji wsi Jasionowo – starcie z partyzantami i zatrzymanie Kulmaczewskiego, który jechał z żywnością dla partyzantów. Egzekucja mieszkańców wsi. Pacyfikację przeżyło kilka osób, które zdołały się ukryć – wywiezienie ze wsi córek Ślużyńskich. Boh. szukał w archiwum w Grodnie dokumentów dotyczących pacyfikacji Jesionowa. [+]
[01:14:55] Powody, dla których boh. zajął się wyjaśnieniem dramatu w Jasionowie – książka Sztukowskiego z Jasionowa, w której autor obwinia Kulmaczewskiego.
[01:18:13] Obława Augustowska – przeczesanie puszczy przez sowieckich żołnierzy. Niektórzy partyzanci zdołali się uratować. Zatrzymanie złapanych osób w stodole w Krasnem – zwolnienie osób, których nie było na liście. Okoliczności zatrzymania ojca – zbieżność nazwisk. Interwencja żony leśniczego i uwolnienie ojca przetrzymywanego w Sztabinie. Wywożenie więźniów ciężarówkami w kierunku Kalet – rozmowa z rosyjskim strażnikiem.
[01:23:12] W obławie zabrano sąsiadów z Krasnego: Stanisława i Czesława Krysiuków – żona starała się bezskutecznie o uwolnienie męża i syna. [+]
[01:25:13] W czasach PRL nie rozmawiano o obławie. Sytuacja ojca – odnalezienie metryki ślubu rodziców i przywrócenie nazwiska Skokowski. Wspomnienie ojca dotyczące pobytu w Sztabinie.
mehr...
weniger

Bolesławski Bartosz

Gałka Magdalena

Instytut Pileckiego

Film