Mieczysław Salach (ur. 1937, Żeleźniki, zm. 2023) wychowywał się w Żeleźnikach, w czasie przejścia frontu ich dom został spalony, ojciec odbudował go prowizorycznie po wojnie. Miał starszego brata Tadeusza i młodszych Kazimierza oraz Lucjana. Chodził do szkoły podstawowej w Miedznej, jednak wskutek ciężkiej sytuacji materialnej rodziny (choroba ojca) już w wieku 14 lat rozpoczął pracę na budowie. W 1961 r. przeprowadził się do Węgrowa, gdzie podjął pracę w spółdzielni jako budowlaniec i ożenił się z Haliną Biernat. Po pewnym czasie kupił ziemię od teścia i pracował na roli, dorabiał także przy pracach drzewnych w lesie. Zmarł w lipcu 2023 r.
[00:00:07] Bohater urodził się w 1937 r., potem mieszkał w Żeleźnikach. W 1944 r. przez okoliczne tereny przeszedł front. Po wybuchu II wojny światowej Niemcy wysiedlili ze wsi rodzinę boh., wcześniej skonfiskowali mieszkańcom krowy. Kiedy rodzina boh. wróciła z wygnania, cała ich wieś była spalona.
[00:01:45] W okresie wejścia do Polski wojsk radzieckich, rodzina boh. mieszkała na kolonii. Rosjanie siedzieli nieopodal w wykopanym dole i do domu boh. przychodzili na obiady. Rosjanie poprawnie traktowali rodzinę boh.
[00:02:35] Przed przejściem frontu Niemcy zabierali ludziom krowy, a ojcu skonfiskowali konia, świń nie zabierali. Sposób zbierania kontyngentów przez Niemców. Miesiąc później wieś wysiedlono i kilka dni boh. z rodziną spędził na kolonii w Tchórzowej, spali w krzakach. Po powrocie zobaczyli swoją wieś w zgliszczach.
[00:03:50] Po powrocie z Tchórzowej, ojciec boh. z dwójką swoich braci zadaszył pozostałości spalonego dom. Bracia boh. to Tadeusz, Kazimierz i Lucjan. Najmłodszy Lucjan nie żyje, mieszkał w Warszawie. Kazimierz jest młodszy od boh. o 4 lata i został na wsi. Najstarszy brat Tadeusz mieszka w Pogorzeli Warszawskiej k. Otwocka.
[00:05:20] Dzieje rodziny boh. po wojnie. Dom, który wybudował ojciec, był nieduży. Synowie pobudowali się samodzielnie. Współczesne zniszczenie małych gospodarstw i rozwój „obszarników”. Syn brata Kazimierza zachorował na kręgosłup i nie mogąc pracować na gospodarce musiał oddać swoją ziemię w dzierżawę.
[00:07:23] Boh. chodził do szkoły w Miedznej. Do Węgrowa przyjechał w 1961 r. i razem z żoną pracowali w spółdzielni – żona jako krawcowa, a boh. jako budowlaniec. Potem prowadził gospodarkę na ziemi, do której kupna namówił go teść.
[00:09:00] Boh. również zachorował na kręgosłup i nie mógł pracować na budowach. Wcześniej zlecenia budowlane realizował w Węgrowie z Ryszardem Biernatem, m.in. wybudowali razem domy, plebanię i in. Przejście boh. do pracy na gospodarce.
[00:11:00] Dodatek opiekuńczy przyznany boh. na chorobę zwyrodnieniową stawów. W branży budowlanej boh. pracował od 14 roku życia. Kiedy jego ojciec zachorował na gościec stawowy, boh. musiał iść do pracy na budowie.
[00:12:30] Z okresu wojny boh. pamięta wysiedlenie i widok spalonej wsi po powrocie. Kiedy ojciec ją zobaczył, ukląkł i modlił się. Boh. miał 6-7 lat. Odbudowa domu była prowizoryczna. W „budowlance” zaczął pracować jeszcze w Żelaźnikach, pracował też w lesie.
[00:14:05] Rodzice boh. mieli sześcioro dzieci. Boh. z żoną wynajmował mieszkanie do 1964 r., dopiero później wybudowali swój dom. Obecne choroby układu ruchu dolegające boh.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.