Aleksandra Jasińska-Kania (ur. 1932, Moskwa), córka działaczki komunistycznej i społeczniczki Małgorzaty Fornalskiej oraz Bolesława Bieruta. Pochodzi z rodziny zaangażowanej w międzynarodową działalność komunistyczną, nielegalną w międzywojennej Polsce. Oboje rodzice byli wielokrotnie aresztowani i więzieni. Wychowywała ją babcia Marcjanna Fornalska. Aleksandra Jasińska-Kania opowiada historię swojego imienia i nazwiska, losy rodziny matki ukształtowane przez wiejską biedę po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i niezgodę na nią. Opisuje swoje życie w przedwojennej Moskwie, nieliczne momenty spędzone z rodzicami, dwa pobyty w Międzynarodowym Domu Dziecka w Iwanowie. Wspomina wychowanków, dzieci komunistów z całego świata. Opowiada o pobycie z matką i babcią w Białymstoku, z którego musiały pośpiesznie uciekać w dniu inwazji Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 r. Wspomina powrót do Polski w sierpniu 1944, krótki pobyt w Lublinie, gdzie rozpoczęła naukę w polskiej szkole, przeprowadzkę do odbudowującej się Warszawy i edukację w liceum im. Reytana. Po maturze, za namową ojca, rozpoczęła studia socjologiczne na Uniwersytecie Warszawskim.
więcej...
mniej
[00:00:07] Autoprezentacja boh. – używane nazwiska, urodzona w 1932 r. w Moskwie. W metryce zapisano ją jako Olę Jasińską, córkę Janiny Jasińskiej i Jana Iwaniuka – były to pseudonimy rodziców: Małgorzaty Fornalskiej i Bolesława Bieruta, członków KPP, których partia wysłała na studia do Moskwy, do Międzynarodowej Szkoły Leninowskiej. Dzięki wyjazdowi z Polski rodzice unikali inwigilacji policji, przed wyjazdem na studia obydwoje byli wielokrotnie aresztowani. [+]
[00:06:18] Boh. dzieli swoją biografię na trzy etapy – dzieciństwo spędziła w Związku Radzieckim, wyjechała stamtąd do Lublina w 1944 r., gdy ojciec zabrał ją z domu dziecka, w którym przebywała w czasie wojny. Boh. wychowywała się wśród ludzi związanych z Międzynarodówką Komunistyczną. Do siódmego roku życia mieszkała w Moskwie, zajmowała się nią babcia Marcjanna Fornalska. Boh. nie wiedziała, czym zajmują się jej rodzice, wiedziała tylko, że ma to nielegalny charakter – więź z rodzicami.
[00:10:45] W czasie wojny boh. przebywała w Międzynarodowym Domu Dziecka w Iwanowo-Wozniesieńsku, po latach utrzymywała kontakty z kolegami z Interdomu. Placówka istnieje do dziś, przebywały w niej dzieci z wielu krajów – tradycja spotkań byłych wychowanków. Boh. i jej rówieśnicy po ukończeniu 80 lat postanowili spotykać się co roku – wykorzystanie internetu w dobie covidu.
[00:16:50] W 1944 r. boh. przyjechała do Lublina, stąd pochodzili jej rodzice. Tu zaczęła chodzić do polskiej szkoły. Po przeprowadzce do Warszawy była uczennicą gimnazjum i liceum – specyficzna pozycja córki prezydenta. Boh. studiowała socjologię na Uniwersytecie Warszawskim, studia doktoranckie zrobiła w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych (potem Instytut Studiów Społecznych przy KC PZPR) – charakter uczelni. Boh. skończyła studia i zmarł jej ojciec – zmiana sytuacji politycznej w kraju.
[00:26:30] Po studiach boh. obracała się w kręgach akademickich. Jako studentka Instytutu Nauk Społecznych pełniła funkcję zastępcy asystenta i prowadziła ćwiczenia dla młodszych roczników. Jesienią 1956 podjęła pracę na Wydziale Filozofii UW, na wznowionym kierunku socjologii. Na emeryturę przeszła jako profesor zwyczajny, jako profesor emerytowany pracowała jeszcze przez 10 lat w Instytucie Socjologii UW.
[00:30:10] Kariera akademicka – boh. chętnie podejmowała się projektów mających charakter międzynarodowy. Brała udział w kilku programach badawczych, np. w latach 60. w programie badania demokracji lokalnych. Badania przeprowadzano w USA, Polsce, Jugosławii i Indiach. Stany Zjednoczone udzieliły tym trzem krajom pożyczki zbożowej i zgodziły się na spłatę badaniami naukowymi. Boh. wcześniej zajmowała się badaniami władz lokalnych w Polsce i wybrano ją do projektu badawczego – podróże za granicę, nawiązane przyjaźnie. Boh. zajmowała się także badaniami rozwoju moralnego związanego ze szczeblami edukacji. Na początku lat 80. brała udział w międzynarodowych badaniach wartości europejskich – kontakty w świecie naukowym, wyjazdy na konferencje. Boh. pracowała naukowo do 80 roku życia.
[00:38:44] Pierwszego męża Albina Kanię poznała przed rozpoczęciem studiów na UW. Po latach córka także postanowiła być socjologiem, ale rodzice namówili ją na studia matematyczne – jej kariera zawodowa, życie i praca w Stanach Zjednoczonych.
[00:43:38] Podczas ślubu boh. poprosiła urzędnika USC o zachowanie nazwiska Jasińska, ale urzędnik tego nie odnotował. W czasie wyrabiania nowego dowodu osobistego okazało się, że boh. nie figuruje jako Jasińska-Kania – dokumenty na nazwisko Aleksandra Kania.
[00:47:10] Nazwisko Jasińska było konspiracyjnym nazwiskiem matki, wpisano je w metrykę urodzenia boh. W 1939 r. matka uciekając na wschód dotarła do Białegostoku i pracowała jako nauczycielka, w tym czasie boh. była z nią. Gdy matka przebywała w więzieniu, partia komunistyczna została rozwiązana przez drugą Międzynarodówkę – traktowanie komunistów-uciekinierów ze strefy niemieckiej przez władze sowieckie. Matka wyrobiła córce nową metrykę z nazwiskiem Fornalska. W pierwszej metryce boh. zapisano jako Olę Jasińską – rosyjskie zdrobnienia imienia Aleksandra, w domu dziecka była Olgą. Gdy ojciec zabrał ją do Lublina, wyrobił metrykę, w której zapisano ją jako Aleksandrę Bierutównę. Ponieważ miała szkolne dokumenty na nazwisko Jasińska, jako Aleksandra Jasińska rozpoczęła naukę w Polsce. W Lublinie poszła do szkoły podstawowej, w połowie roku szkolnego zdała egzamin do gimnazjum i ukończyła pierwszą klasę.
[00:55:26] Po przeprowadzce do Warszawy, od jesieni 1945, uczyła się w żeńskim gimnazjum im. Narcyzy Żmichowskiej. Większość nauczycieli pracowała przed wojną, a w czasie okupacji brała udział w tajnym nauczaniu, dyrektorką szkoły była matematyczka Ludmiła Matusewicz. Po wojnie w szkole było wielu starszych uczniów – w klasach semestralnych męskiego gimnazjum i liceum im. Reytana można było w ciągu roku zrobić dwie klasy. Dzięki pomocy ciotki Feliksy Fornalskiej szkoła im. Narcyzy Żmichowskiej otrzymała własny budynek. Boh. zdała maturę w semestralnej klasie koedukacyjnej liceum Reytana.
[01:02:12] Pomimo nazwiska Jasińska w liceum wiedziano, że boh. jest córką Bieruta – los celebrytki. Gdy przestała w czasie przerw wychodzić na korytarz, inni uczniowie zaglądali do klasy, by na nią popatrzeć [+]. Rozważania na temat kontaktów towarzyskich, przyjaźni.
[01:06:00] Boh. słyszała o sytuacjach, gdy inne osoby podawały się za córkę Bieruta i wykorzystywały to dla swoich korzyści. Jedna z dziewczyn podała się za nią, gdy chciała mieć prywatne lekcje śpiewu u Ady Sari – załatwienie mieszkania. W czasie wakacji boh. była na obozie, gdy wróciła, pytano ją, czy dzwoniła do ojca – informacja o telefonie córki Bieruta – kulisy afery, jej konsekwencje dla oszustki.
[01:12:10] Bolesław Bierut był ojcem chrzestnym wielu dzieci, chrześniacy dostawali książeczki oszczędnościowe z pierwszym wkładem. Związki rodzinne a życie boh. – osiągnięcia zawodowe. Gdy boh. podjęła pracę na Uniwersytecie, sprawa jej pochodzenia zeszła na dalszy plan, wielu znajomych o tym nie wiedziało.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.