Jan Tyszler (ur. 1933, Wieluń) – 1 września 1939 roku był świadkiem bombardowania rodzinnego Wielunia przez Luftwaffe. Od 1945 roku mieszkał w Kłodzku, gdzie w 1950 roku ukończył gimnazjum. W latach 1950-1952 uczęszczał do Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie. W latach 1952-1958 studiował na wydziale grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w roku 1963 ukończył wydział operatorski PWSTiF w Łodzi. W tym samym roku podjął pracę w Telewizji Polskiej jako realizator światła oraz okazjonalnie operator obrazu. Autor światła do programów telewizyjnych, festiwali w Opolu, Sopocie, Kołobrzegu, Teatrów Telewizji i widowisk artystycznych. Współtwórca Studia 2 Mariusza Waltera. W latach 1980-1990 starszy wykładowca na Wydziale Realizacji Telewizyjnej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Inicjator powstania i członek zarządu Związku Zawodowego Pracowników Twórczych TVP S.A „Wizja”. W latach 1975-1981 dziennikarz i fotoreporter miesięcznika „Magazyn Rodzinny”. Od 2006 roku na emeryturze. Współpracuje z TVP i zajmuje się malarstwem, malując pejzaże oraz portrety. W 2015 roku ukazała się jego książka „Wieluń i pamięć”.
mehr...
weniger
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1933 r. w Wieluniu.
[00:00:18] Ojciec w swoim warsztacie produkował piece grzewcze i rodzinie dobrze się powodziło. Dziadek ze strony matki był młynarzem i u niego boh. i siostra spędzali lato. Boh. miał rozpocząć naukę w pierwszej klasie w 1939 r. – bombardowanie Wielunia.
[00:02:32] Wspomnienie z wczesnego dzieciństwa – jedzenie cukru, który matka zostawiała na krześle. Incydent w szpitalu podczas naświetlania. Życie rodziny przed wojną. Wakacje u dziadka we wsi Piła koło Truskolasów. W Truskolasach była drewniana remiza – wspomnienie zabawy oglądanej przez dziurę w ścianie. Linia kolejowa ze Śląska przed wojną, jadąc do dziadka wysiadano w Pankach.
[00:15:50] Atmosfera przed wojną. Wizyta Marszałka Śmigłego-Rydza w Wieluniu w 1939 r. – cukierki dla dzieci i czekolada dla boh. Uroczystości na stadionie 15 sierpnia 1939 r. – inscenizacja walki Polaków z bolszewikami. [+]
[00:22:56] Kąpiele w granicznej Prośnie. Ćwiczenia przeciwgazowe, zbiórki pieniędzy na zakup broni. Boh. jechał z matką do dziadka – rozmowy w wagonie, powody przegapienia stacji w Kulejach. Wypadek boh. na stacji w Herbach. Spotkanie z polskim żołnierzem podczas powrotu do domu. Punkt obserwacyjny na kominie szkoły w Truskolasach. Mobilizacja przed wybuchem wojny. [+]
[00:28:42] Wieluń w latach 30. nie miał kanalizacji, dwa razy w tygodniu odbywały się jarmarki, na które zjeżdżali okoliczni chłopi.
[00:29:52] Nad ranem 1 września zawyły syreny alarmowe. Rys historyczny Wielunia i ziemi Wieluńskiej. Zniszczenie kościoła farnego w czasie bombardowania. W czasie okupacji ruiny uprzątali Żydzi.
[00:32:48] Przed wojną boh. był z rodzicami na Jasnej Górze i zgubił się – balonik w nagrodę.
[00:35:35] Syrena alarmowa nad ranem 1 września – rodzina mieszkająca w kamienicy przy Nowym Rynku wyszła na balkon. Pierwsze niemieckie bomby spadły na szpital. Rodzina ukrywała się w czasie nalotu w kanale samochodowym w warsztacie ojca. Zniszczenia domów przy Nowym Rynku. Po pierwszym nalocie rodzice zabrali rzeczy z mieszkania i rodzina uciekała w stronę Bełchatowa. [+]
[00:42:55] Pierwszy nocleg w okolicy Szczercowa – dalsza ucieczka do Piotrkowa, uciekinierzy na drodze. Zachowanie dziedziczki, która jechała za swoim stadem krów. Pożary w Piotrkowie i okolicach miasta. Wspomnienie nocy spędzonej w chałupie za miastem, zachowanie gospodarzy. Rodzice chcieli jechać do Warszawy, wierząc w obronę miasta. [+]
[00:54:03] Podczas nalotu rodzina ukryła się pod mostem – wspomnienie koszuli ojca. Spotkanie w lesie z oddziałem kawalerii. Bombardowanie wsi Polichno – technika bombardowań stosowana przez Luftwaffe. Zwłoki mężczyzny koło płonącej chałupy. Wspomnienie poparzonego chłopca, który biegał między furmankami. [++]
[01:06:44] Droga furmanką przez las, na wozie był człowiek bez nóg i boh. go zagadywał – śmierć mężczyzny. W 1982 r. boh. przejeżdżając przez Polichno zatrzymał się w miejscu, w którym widział zwłoki mężczyzny. Spotkanie z Janem Łaskim, który również przeżył bombardowanie wsi, a po nalocie organizował podwody, którymi przewożono rannych. Na swoim wozie wiózł do szpitala w Tomaszowie mężczyznę bez nóg, a także boh. i jego siostrę. Poparzony chłopiec, którego boh. wcześniej widział, zmarł. Pogrzeb ofiar na miejscowym cmentarzu. [++]
[01:14:20] Wspomnienie drogi do Tomaszowa przez las. W mieście zatrzymano się w domu kobiety, która miała warsztat tkacki. Następnego dnia rodzina dotarła do Mszczonowa i stamtąd autobusem do Warszawy – przejście przez miasto na ul. Miodową, wspomnienie mijanego budynku Prudentialu.
[01:19:25] Lokalizacja kamienicy, w której mieszkała ciotka Bronia, kuzynka matki. Z bramy widać było Zamek Królewski. Wspomnienie policjanta kierującego ruchem. Zjazd do mostu Kierbedzia. Przy Miodowej był sklep zoologiczny i boh. obserwował zaskrońca i żabę. Rodzina przejechała na drugą stronę Wisły i zatrzymano się w gospodarstwie kuzynów przy Wale Miedzeszyńskim.
[01:26:15] Wejście Niemców – wspomnienie bombardowania wieluńskiego szpitala. Widok Niemca usiłującego zastrzelić koguta. Zachowanie niemieckich żołnierzy. Ojciec pojechał rowerem na wschód, a matka z dziećmi została u kuzynów. Na podwórku rozlokowała się kompania łączności, jeden z żołnierzy, Ślązak, poczęstował siostrę jabłkiem. Dzięki niemu boh. słuchał przez radio przemówienia Stefana Starzyńskiego. [+]
[01:32:22] Gospodarstwo było zapleczem dla sklepu, który ciotka miała przy Miodowej – rozkaz wyrwania marchwi. Na oczyszczonym polu Niemcy zrobili cmentarz – zwożenie zwłok. Boh. był z matką na otwarciu cmentarza – niemieckie hełmy. Widok i odgłosy płonącej Warszawy, śpiew zgromadzonych kobiet. [+]
[01:41:04] Decyzja o powrocie do domu. Do gospodarstwa przyjechało wozem dwóch chłopaków z Kruszwicy – droga do Wielunia. Przejazd przez Saską Kępę – wspomnienie mężczyzny zabranego na wóz. Stan Mostu Poniatowskiego, po latach podczas remontu mostu okazało się, że pod asfaltem była drewniana kostka. Przejazd Alejami Jerozolimskimi, widok pracujących kolejarzy. Stragany z jedzeniem przy drodze w okolicach Nadarzyna. [+]
[01:50:56] We wsi Kowiesy nocowano w młynie. Przejazd przez Polichno. Matka chciała pojechać do rodzinnej wsi, więc skierowano się do Radomska – nocleg w mieszkaniu strażaka. We wsi Wręczyca pojawiło się dwóch mężczyzn, którzy chcieli kupić konie, ale matka ich odprawiła. Napad w lesie – boh. użył jako broni pompki od roweru. [+]
[01:57:30] Wspomnienie napotkanych w czasie wojny Niemców – zarekwirowanie buhaja należącego do ciotki, która dostała na to kwit.
[01:59:15] Ucieczka przed napastnikami. Przyjazd do młyna w Pile – spotkanie z ojcem. Boh. został na wsi, a rodzice i siostra wrócili do Wielunia. Droga rowerem do domu, zapowiedź mroźnej zimy.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..