Tyszler Jan cz. 1
Jan Tyszler (ur. 1933, Wieluń) – 1 września 1939 roku był świadkiem bombardowania rodzinnego Wielunia przez Luftwaffe. Od 1945 roku mieszkał w Kłodzku, gdzie w 1950 roku ukończył gimnazjum. W latach 1950-1952 uczęszczał do Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie. W latach 1952-1958 studiował na wydziale grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w roku 1963 ukończył wydział operatorski PWSTiF w Łodzi. W tym samym roku podjął pracę w Telewizji Polskiej jako realizator światła oraz okazjonalnie operator obrazu. Autor światła do programów telewizyjnych, festiwali w Opolu, Sopocie, Kołobrzegu, Teatrów Telewizji i widowisk artystycznych. Współtwórca Studia 2 Mariusza Waltera. W latach 1980-1990 starszy wykładowca na Wydziale Realizacji Telewizyjnej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Inicjator powstania i członek zarządu Związku Zawodowego Pracowników Twórczych TVP S.A „Wizja”. W latach 1975-1981 dziennikarz i fotoreporter miesięcznika „Magazyn Rodzinny”. Od 2006 roku na emeryturze. Współpracuje z TVP i zajmuje się malarstwem, malując pejzaże oraz portrety. W 2015 roku ukazała się jego książka „Wieluń i pamięć”.
more...
less
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1933 r. w Wieluniu.
[00:00:18] Ojciec w swoim warsztacie produkował piece grzewcze i rodzinie dobrze się powodziło. Dziadek ze strony matki był młynarzem i u niego boh. i siostra spędzali lato. Boh. miał rozpocząć naukę w pierwszej klasie w 1939 r. – bombardowanie Wielunia.
[00:02:32] Wspomnienie z wczesnego dzieciństwa – jedzenie cukru, który matka zostawiała na krześle. Incydent w szpitalu podczas naświetlania. Życie rodziny przed wojną. Wakacje u dziadka we wsi Piła koło Truskolasów. W Truskolasach była drewniana remiza – wspomnienie zabawy oglądanej przez dziurę w ścianie. Linia kolejowa ze Śląska przed wojną, jadąc do dziadka wysiadano w Pankach.
[00:15:50] Atmosfera przed wojną. Wizyta Marszałka Śmigłego-Rydza w Wieluniu w 1939 r. – cukierki dla dzieci i czekolada dla boh. Uroczystości na stadionie 15 sierpnia 1939 r. – inscenizacja walki Polaków z bolszewikami. [+]
[00:22:56] Kąpiele w granicznej Prośnie. Ćwiczenia przeciwgazowe, zbiórki pieniędzy na zakup broni. Boh. jechał z matką do dziadka – rozmowy w wagonie, powody przegapienia stacji w Kulejach. Wypadek boh. na stacji w Herbach. Spotkanie z polskim żołnierzem podczas powrotu do domu. Punkt obserwacyjny na kominie szkoły w Truskolasach. Mobilizacja przed wybuchem wojny. [+]
[00:28:42] Wieluń w latach 30. nie miał kanalizacji, dwa razy w tygodniu odbywały się jarmarki, na które zjeżdżali okoliczni chłopi.
[00:29:52] Nad ranem 1 września zawyły syreny alarmowe. Rys historyczny Wielunia i ziemi Wieluńskiej. Zniszczenie kościoła farnego w czasie bombardowania. W czasie okupacji ruiny uprzątali Żydzi.
[00:32:48] Przed wojną boh. był z rodzicami na Jasnej Górze i zgubił się – balonik w nagrodę.
[00:35:35] Syrena alarmowa nad ranem 1 września – rodzina mieszkająca w kamienicy przy Nowym Rynku wyszła na balkon. Pierwsze niemieckie bomby spadły na szpital. Rodzina ukrywała się w czasie nalotu w kanale samochodowym w warsztacie ojca. Zniszczenia domów przy Nowym Rynku. Po pierwszym nalocie rodzice zabrali rzeczy z mieszkania i rodzina uciekała w stronę Bełchatowa. [+]
[00:42:55] Pierwszy nocleg w okolicy Szczercowa – dalsza ucieczka do Piotrkowa, uciekinierzy na drodze. Zachowanie dziedziczki, która jechała za swoim stadem krów. Pożary w Piotrkowie i okolicach miasta. Wspomnienie nocy spędzonej w chałupie za miastem, zachowanie gospodarzy. Rodzice chcieli jechać do Warszawy, wierząc w obronę miasta. [+]
[00:54:03] Podczas nalotu rodzina ukryła się pod mostem – wspomnienie koszuli ojca. Spotkanie w lesie z oddziałem kawalerii. Bombardowanie wsi Polichno – technika bombardowań stosowana przez Luftwaffe. Zwłoki mężczyzny koło płonącej chałupy. Wspomnienie poparzonego chłopca, który biegał między furmankami. [++]
[01:06:44] Droga furmanką przez las, na wozie był człowiek bez nóg i boh. go zagadywał – śmierć mężczyzny. W 1982 r. boh. przejeżdżając przez Polichno zatrzymał się w miejscu, w którym widział zwłoki mężczyzny. Spotkanie z Janem Łaskim, który również przeżył bombardowanie wsi, a po nalocie organizował podwody, którymi przewożono rannych. Na swoim wozie wiózł do szpitala w Tomaszowie mężczyznę bez nóg, a także boh. i jego siostrę. Poparzony chłopiec, którego boh. wcześniej widział, zmarł. Pogrzeb ofiar na miejscowym cmentarzu. [++]
[01:14:20] Wspomnienie drogi do Tomaszowa przez las. W mieście zatrzymano się w domu kobiety, która miała warsztat tkacki. Następnego dnia rodzina dotarła do Mszczonowa i stamtąd autobusem do Warszawy – przejście przez miasto na ul. Miodową, wspomnienie mijanego budynku Prudentialu.
[01:19:25] Lokalizacja kamienicy, w której mieszkała ciotka Bronia, kuzynka matki. Z bramy widać było Zamek Królewski. Wspomnienie policjanta kierującego ruchem. Zjazd do mostu Kierbedzia. Przy Miodowej był sklep zoologiczny i boh. obserwował zaskrońca i żabę. Rodzina przejechała na drugą stronę Wisły i zatrzymano się w gospodarstwie kuzynów przy Wale Miedzeszyńskim.
[01:26:15] Wejście Niemców – wspomnienie bombardowania wieluńskiego szpitala. Widok Niemca usiłującego zastrzelić koguta. Zachowanie niemieckich żołnierzy. Ojciec pojechał rowerem na wschód, a matka z dziećmi została u kuzynów. Na podwórku rozlokowała się kompania łączności, jeden z żołnierzy, Ślązak, poczęstował siostrę jabłkiem. Dzięki niemu boh. słuchał przez radio przemówienia Stefana Starzyńskiego. [+]
[01:32:22] Gospodarstwo było zapleczem dla sklepu, który ciotka miała przy Miodowej – rozkaz wyrwania marchwi. Na oczyszczonym polu Niemcy zrobili cmentarz – zwożenie zwłok. Boh. był z matką na otwarciu cmentarza – niemieckie hełmy. Widok i odgłosy płonącej Warszawy, śpiew zgromadzonych kobiet. [+]
[01:41:04] Decyzja o powrocie do domu. Do gospodarstwa przyjechało wozem dwóch chłopaków z Kruszwicy – droga do Wielunia. Przejazd przez Saską Kępę – wspomnienie mężczyzny zabranego na wóz. Stan Mostu Poniatowskiego, po latach podczas remontu mostu okazało się, że pod asfaltem była drewniana kostka. Przejazd Alejami Jerozolimskimi, widok pracujących kolejarzy. Stragany z jedzeniem przy drodze w okolicach Nadarzyna. [+]
[01:50:56] We wsi Kowiesy nocowano w młynie. Przejazd przez Polichno. Matka chciała pojechać do rodzinnej wsi, więc skierowano się do Radomska – nocleg w mieszkaniu strażaka. We wsi Wręczyca pojawiło się dwóch mężczyzn, którzy chcieli kupić konie, ale matka ich odprawiła. Napad w lesie – boh. użył jako broni pompki od roweru. [+]
[01:57:30] Wspomnienie napotkanych w czasie wojny Niemców – zarekwirowanie buhaja należącego do ciotki, która dostała na to kwit.
[01:59:15] Ucieczka przed napastnikami. Przyjazd do młyna w Pile – spotkanie z ojcem. Boh. został na wsi, a rodzice i siostra wrócili do Wielunia. Droga rowerem do domu, zapowiedź mroźnej zimy.
more...
less