Hanna Kumuniecka-Chełmińska ps. „Hanka”, „Maryla” (ur. 1927, Warszawa) – córka podpułkownika Karola Kumunieckiego, ciężko rannego w bitwie nad Bzurą, więźnia obozu w Auschwitz, rozstrzelanego w 1943 r. za działalność w obozowym ruchu oporu, i lekarki- chirurga Kazimiery Komunieckiej. Hanna Kumuniecka-Chełmińska w czasie okupacji należała do Szarych Szeregów, podczas powstania warszawskiego w szeregach Pułku „Baszta” pomagała w szpitalu św. Elżbiety, w którym pracowała jej matka. Ciężko ranna podczas bombardowania szpitala, po kapitulacji Mokotowa została ewakuowana wraz z chorymi i rannymi do Milanówka, potem Krakowa. Po wyzwoleniu uczyła się w krakowskim liceum Sióstr Urszulanek. Po maturze pojęła studia medyczne w Warszawie. Aresztowana jesienią 1946 roku w związku ze sprawą Waldemara Baczaka, członka WiN, spędziła pół roku w areszcie śledczym. W kwietniu 1947 wróciła na studia i zaliczyła pierwszy rok nauki. Dr Hanna Kumuniecka-Chełmińska zrobiła specjalizację neurologiczną u dr. Włodarczyka w Szpitalu Czerniakowskim, zdobywając I i II stopień specjalizacji. Od 1958 r. aż do emerytury w 1980 r. pracowała również w Lecznicy Rządowej przy ul. Emilii Plater. Była m.in. konsultantką neurologiczną w Szpitalu Kardiologicznym w Aninie i Szpitalu Zakaźnym. Od 1981 r. przyjmowała pacjentów w przychodni Fundacji AK.
mehr...
weniger
[00:00:07] Autoprezentacja boh.
[00:00:20] Boh. po wojnie studiowała w Warszawie i starała się o akademik. Gdy dowiedziała się o przyznanym miejscu w akademiku przy ul. Polnej, poszła do mieszkania kolegi, który pomagał to załatwić. Tam okazało się, że kolega został aresztowany, a boh. wpadła w kocioł. Aresztowany kolega był powstańcem z „Baszty”, ranny w czasie walk przebywał w tym samym krakowskim szpitalu co boh. Kolega ukończył prawo w Krakowie, przyjechał do Warszawy i podjął pracę w MSZ, jednocześnie działając w WiN. Inny z kolegów, także z „Baszty”, okazał się współpracownikiem UB i rozpracował go powodując aresztowanie i kocioł w mieszkaniu. Jedna z aresztowanych studentek była narzeczoną Krzysztofa Pełczyńskiego (syna gen. Pełczyńskiego), który zmarł od ran w szpitalu Elżbietanek. Koleżankę skazano za działalność w WiN na 10 lat więzienia. Waldemar Baczak ps. „Arne”, hrabia Grocholski i Witold Kalicki zostali skazani na karę śmierci i straceni. Boh. niczego nie udowodniono, po aresztowaniu udało się jej zniszczyć kalendarz z nazwiskami i adresami kolegów. Boh. nie miała stałego miejsca zamieszkania w stolicy i UB nie odnalazła jej rzeczy. W areszcie spędziła pół roku, została zwolniona w kwietniu 1946 na mocy amnestii. [+]
[00:10:08] Po aresztowaniu boh. przez trzy tygodnie siedziała w budynku UB na rogu Koszykowej i Alei Ujazdowskich. W niewielkiej celi siedziało osiem kobiet, w tym żona hrabiego Grocholskiego, Krystyna Kosiorek (narzeczona Krzysztofa Pełczyńskiego) oraz przyszła żona Bartoszewskiego, Antonina Mijal – jej okupacyjna działalność. Jedna z więźniarek była donosicielką, ale pilnowano się przy niej. Wyżywienie w areszcie – porównanie z jedzeniem w areszcie przy Rakowieckiej. Warunki sanitarne – kibel wynosili Niemcy pracujący w obsłudze aresztu. Boh. nie była bita podczas przesłuchań, ale pobito Krystynę Kosiorek. Prowokacje urządzane przez ubeków. [+]
[00:16:16] Po trzech tygodniach boh. trafiła na ul. Rakowiecką i siedziała przez jakiś czas w pojedynczej celi. Po fali aresztowań przed wyborami do jej celi przeniesiono piętnastoletnią Ukrainkę, łączniczkę UPA. W styczniu boh. trafiła do celi, w której były: starsza kobieta, pracownica Czetwertyńskich oraz młoda dziewczyna związana z NSZ – warunki w celi. Potrzeby naturalne załatwiano do garnka – wizyty w toalecie, kary za wylewanie nieczystości przez okno. Wyżywienie w areszcie, w 1946 r. pozwolono na podawanie paczek i boh. dostawała jedzenie od ciotki. [+]
[00:25:25] Komunikacja między celami – boh. nauczyła się alfabetu Morse’a od Ukrainki. Żeby utrudnić porozumiewanie się, cele z Polakami przedzielały cele, w których trzymano Niemców. Niemcy roznosili posiłki do cel i sprzątali na terenie aresztu. Pilnowano, by więźniowie nie mijali się w drodze do toalety. Przesłuchania odbywały się nocami. Okoliczności wypuszczenia boh. [+]
[00:29:45] Po wyjściu z aresztu boh. chciała wrócić na studia, na radzie wydziału chciano ją skreślić z listy studentów. Tylko prof. Poplewski, anatom, ujął się za nią i przekonał kolegów. Zakłady wśród kolegów, czy boh., wypuszczona w kwietniu, zaliczy rok. Nastawienie części profesorów do boh. – prof. Poplewski zezwolił na sekcję zwłok poza grafikiem. [+]
[00:34:40] Boh. ostrzeżono, by nie utrzymywała kontaktów z dawnym środowiskiem „basztowców”, by nie przyciągać uwagi UB. Niedługo po zwolnieniu boh. rozstrzelano Baczaka, Kalickiego i Grocholskiego, a Krystynę Kosiorek skazano na wieloletnie więzienie.
[00:37:20] Więziennego kapusia nazywano „kapustą”. Jedna z więźniarek była donosicielką, o czym przekonano się w czasie przesłuchań. Współwięźniarka z NSZ podała adres w Skierniewicach i boh. spotkała się z jej matką.
[00:40:35] Boh. wiedziała o biciu więźniów, ale sama nie została pobita w czasie przesłuchania. Metody stosowane przez śledczych. Proponowano współpracę, ale boh. nie zgodziła się. Straszono ją, że matka zostanie wyrzucona z pracy. Matka przez jakiś czas nie wiedziała, co się dzieje z córką. W kancelarii aresztu przy Rakowieckiej pracowała znajoma ciotki, która zawiadomiła rodzinę – paczka od matki. Jeden sweter boh. dała Ukraince, która była aresztowana latem i nie miała ciepłych ubrań. Paczki żywnościowe podawała ciotka, która mieszkała w Warszawie.
[00:47:10] Zachowanie strażników wobec więźniów. Boh. i jej towarzyszki dostały świerzbu, przyprowadzono lekarkę Rosjankę, też więźniarkę – sposoby leczenia. Ubrania odkażono niszcząc je. Gorącą wodę do mycia wzięto z kaloryfera [+]. Rozmowa ze strażnikiem, który prowadził boh. na przesłuchanie. Boh. zarzucano przynależność do Armii Krajowej i WiN – linia obrony.
[00:51:50] Wejście do mieszkania, gdzie był „kocioł” – zniszczenie notesu z adresami kolegów. Święta Bożego Narodzenia w areszcie. Więźniarki wypuszczano tylko na przesłuchania i czasem do toalety. Niepewność co do przyszłości i obawy o rodzinę. Świadomość zmiany sytuacji politycznej po wojnie, brak poczucia, że żyje się w wolnym kraju.
[00:58:10] Na Rakowieckiej więźniów zabijano w piwnicy, ale strzałów nie było słychać w celach. Miejsca chowania zwłok. W poszukiwaniu grypsów jedzenie krojono na małe kawałki – wiadomości od później aresztowanych kobiet. Boh. nie dostała żadnego grypsu. W czasie przesłuchań czasem zostawiano ją samą w pokoju – prowokacje śledczych, pokusa wyskoczenia przez okno. Postawy młodzieży czasu okupacji – odwaga wynikająca z braku doświadczenia, wiara w ideały.
[01:04:18] Po wyjściu z aresztu boh. poszła do ciotki mieszkającej na Mokotowie, potem pojechała do matki. Po powrocie do Warszawy wróciła na studia i waletowała w Domu Medyka. Moment wyjścia z więzienia. Boh. aresztowano jesienią 1946 r., niedługo po przyjęciu na medycynę.
[01:08:32] W czasie powstania boh. przebywała w szpitalu Elżbietanek – pomoc rannym, miejsce do spania. Siostry: Ludgarda i Gizela Stankiewiczówny, wysiedlone z poznańskiego [z Gdyni], zgłosiły się do pomocy w szpitalu jako ochotniczki. Obie zginęły w dniu, w którym boh. została ranna. Gizela doglądała poparzonego chłopaka, którego gaszono piaskiem, co było przyczyną tężca. Po bombardowaniach 27 sierpnia rannych zniesiono do piwnic. Znoszenie rannego w nogi Tadeusza – okoliczności ocalenia życia przez boh., śmierć Haliny Argasińskiej. Koleżanki idące po Tadeusza zginęły razem z nim. Rozpoznawanie zabitych kobiet po spódnicach. [+]
[01:16:50] Po ewakuacji rannych ze zniszczonego szpitala część z nich znalazła się na ul. Malczewskiego i tam zginęła kilka dni później. Boh. znalazła się z grupie, która trafiła na ul. Misyjną 8, gdzie zaczęła się nią opiekować Krystyna Jamiołkowska. Operacje odbywały się w klasztorze Franciszkanek i tam była matka boh. Po kapitulacji Niemcy zabrali chorych chodzących a zostawili leżących. Matka przyszła z klasztoru i schowała się pod łóżkiem córki a Krystyna Jamiołkowska za drzwiami, tylko one zostały z grupą leżących rannych.
[01:20:45] Boh. siedziała w areszcie przy Koszykowej z żoną hrabiego Grocholskiego, aresztowanego razem z Waldemarem Baczakiem. Krystynę Kosiorek skazano na 10 lat więzienia. Baczak, Grocholski i Kalicki zostali skazani na karę śmierci, którą wykonano. Hrabina Grocholska rozpoczęła głodówkę w celi.
[01:24:20] Zdarzały się pobicia aresztantek, ale kobiet nie maltretowano. Boh. przesłuchiwali m.in. Moczar i Różański. W celi nie rozmawiano o sensie wybuchu powstania, starano się nie prowadzić rozmów o przeszłości.
[01:28:25] W szpitaliku przy Misyjnej leżał ksiądz Zieja, ale po kapitulacji wyszedł razem z chodzącymi rannymi.
[01:28:48] Po złapaniu w kocioł boh. została przewieziona do aresztu przy ul. Koszykowej. Boh. nie należała do WiN, ale dostawała od Baczaka ulotki – miejsca spotkań.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Foksal 17, 00-372 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Foksal 17 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..