Romuald Malinowski (ur. 1929, Warszawa), członek Armii Krajowej (ps. „Orzeł”) i powstaniec warszawski. Walczył na Śródmieściu Północnym w batalionie „Kiliński” (7. kompania motorowa "Iskra"). W czasie niemieckiej okupacji brał też udział w konspiracyjnych rozgrywkach piłki nożnej jako bramkarz drużyny juniorów „Promyka”. Po upadku Powstania Warszawskiego wzięty do niewoli, przebywał w Stalagu 344 Lamsdorf oraz Stalagu IX-C Bad Sulza. Po wyzwoleniu dołączył do 2. Korpusu Polskiego we Włoszech, a następnie wyjechał do Wielkiej Brytanii. Po otrzymaniu informacji o tym, że rodzice przeżyli wojnę, w 1947 r. wrócił do Warszawy. Po powrocie nadrabiał edukację w gimnazjum i liceum dla dorosłych. Zdał maturę i rozpoczął studia, jednak nie mógł ich pogodzić z pracą i zrezygnował po jednym semestrze. Początkowo pracował jako kierowca, był też pomocnikiem fotografa Adama Kaczkowskiego. Z czasem nauczył się od niego fotografii i zajął się fotoreportażem. Pracował w Foto Serwisie, zajmował się głównie fotografią przemysłową. Wskutek wypadku podczas delegacji przeszedł na rentę i wcześniejszą emeryturę. Na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych był siatkarzem AZS AWF oraz Spójni Warszawa.
more...
less
[00:00:07] Przed wojną boh. grał w piłkę nożną z kolegami z podwórka. W czasie okupacji kupiono piłkę i umawiano się na mecze w parku Żeromskiego. Trenowali tam zawodnicy klubu „Promyk”, których kapitanem był Olgierd Budrewicz – propozycja wstąpienia do juniorów „Promyka”. Działalność klubów piłkarskich – rozgrywki juniorów. Po zamknięciu parku przeniesiono się na Żoliborz, grywano też na Grochowie. Boh. został bramkarzem, ponieważ przeczytał książkę o skutecznym bramkarzu Hiszpanie. Wyjazd na mecz do Legionowa.
[00:08:52] Trenerem był Olgierd Burdewicz, w drużynie grali m.in. Roman Florek, Wiktor Natanson, kolega o przezwisku „Siasio”. Przebieg treningu. Kibicowanie na meczach seniorów w parku Żeromskiego. Boh. należał do Armii Krajowej, gdy przygotowywano się do powstania, piłka zeszła na drugi plan.
[00:12:50] Gdy wybuchło powstanie, boh dostał dwie butelki z benzyną, potem dostał rewolwer od starszych powstańców. Butelki były w torebkach papierowych, w których był także biały proszek – ostrożne obchodzenie się z butelkami. Skutki rzucania butelek w czołgi.
[00:15:30] W „Promyku” grali: Jerzyk, Cukanow. W czasie okupacji nie używano nazwisk, tylko pseudonimów. Po wojnie boh. uczył Olgierda Budrewicza jeździć samochodem. Jeździł z nim także na wywiady. Wspomnienie wyjazdu do Wytwórni Wódek Gatunkowych i reportażu w kopalni oraz stoczni. Boh. miał brać udział w połowach dalekomorskich, ale ostatecznie był tylko na Bałtyku – fotoreportaż.
[00:20:40] Pewnego dnia na mecz przyszło kilku niemieckich żandarmów. Boh. nie wie, dlaczego zamknięto park Żeromskiego. Wspomnienie obrony trudnego strzału i oklasków kibiców. Jako bramkarz boh. miał golf i własnoręcznie zrobione nakolanniki.
[00:23:55] Boh. nie miał sympatii, ale spacerował z kolegą za dziewczynami, które im się podobały.
[00:25:40] Boh. miał buty na korkach kupione na bazarze Różyckiego, czapkę z daszkiem i rękawice. Powitanie drużyn na boisku, sędziowanie w czasie meczu. Obrona rzutów karnych. Umiejętności kolegi „Siasia”. Skład siedmioosobowej drużyny – na meczach wyjazdowych grało jedenastu zawodników. Drużyna „Promyka” rywalizowała z Akademickim Klubem Sportowym – mecze z drużynami podwórkowymi. Znajomy szewc zszywał piłkę.
[00:34:26] Będąc w wojsku boh. organizował mecze z Włochami, którzy byli lepszymi piłkarzami niż Polacy. Wspomnienie służby w jednostce czołgów. Boh. grywał też w piłkę podczas pobytu w Anglii.
[00:38:22] Po powrocie do Polski grał w siatkówkę w klubie „Spójnia” Warszawa. Wspomnienie trenera Strycharzewskiego i jego podejścia do gry, żona trenera przynosiła napoje dla męża i graczy. Specyfika piłek do siatkówki. Przez pewien czas treningi odbywały się wieczorami w hali AWF. Boh. jako dziecko złamał rękę, co po latach nie ułatwiało mu gry w siatkówkę. Trenerem studentów AZS był Kraus, który nie był tak sympatyczny jak Strycharzewski.
[00:47:50] W czasie okupacji boh. uczył się na tajnych kompletach, lekcje odbywały się w mieszkaniach. Nie lubiano lekcji łaciny z „Pingwinem” i wymyślano różne historie, by je przerwać. Boh. ukończył szkołę samochodową przy ul. Hożej. Studiował na Wydziale Maszyn Ciężkich Politechniki Warszawskiej – powody przerwania studiów.
[00:52:40] Fotografik Adam Kaczkowski miał samochód i boh. był jego kierowcą, a także pomagał w sesjach zdjęciowych. Potem sam robił zdjęcia.
[00:55:15] Sąsiad Adam Kaczkowski widział boh. naprawiającego samochód i poprosił o pomoc przy swoim aucie. Kaczkowski był fotografikiem, specjalistą od zdjęć teatralnych – fotografie afiszowe wykonywane w czasie prób generalnych. Boh. zajmował się światłami i jeździł z Kaczkowskim, np. do teatru w Olsztynie, pracował także w ciemni. Technika wykonywania dużych powiększeń. Boh. urządził własną ciemnię i dorabiał wywołując zdjęcia z zakładów fotograficznych.
[01:02:20] Boh. dowiedział się, że przy wydawnictwach handlu zagranicznego jest fotoserwis, który poszukuje fotoreportera. Przyjaciel z konspiracji Wiesław Rydygier pracował w Komitecie Centralnym PZPR i załatwił mu pracę. Boh. lubił wyjazdy w teren i często wyjeżdżał, by fotografować zakłady pracy – wysokość diety dziennikarskiej.
[01:08:12] W czasie pracy boh. miał wypadek samochodowy, dostał rentę inwalidzką, a potem przeszedł na wcześniejszą emeryturę.
[01:10:45] Fotoreportaże w stoczni, kopalni, rzeźni. Boh. miał brać udział w połowie dalekomorskim, ale tu pojechał kolega Janusz Czarnecki, który był w partii. Wspomnienie fotografowania w FSO, które chciało wydać katalog. Wyjazd do lasu na zbiory runa leśnego. Specyfika pracy dla wydawnictw handlu zagranicznego, porównanie z CAF. Wyjazd w delegację do Czechosłowacji.
[01:17:50] Odwrót armii niemieckiej w 1944 – żołnierze na furmankach, pociągi ze sprzętem wojskowym jadące na zachód. Kolega Roman Winnicki mieszkał niedaleko Dworca Gdańskiego – obserwacja ruchu pociągów z okien domu. [+]
[01:20:40] Boh. przebywał w punkcie koncentracyjnym, ale powstanie odwołano i wrócił do domu. Idąc do powstania miał dwie butelki z benzyną – walki na ulicy Wolskiej, wycofanie się na Stare Miasto. Boh. przeszedł kanałami z Placu Krasińskich na ul. Warecką, potem znalazł się na Poczcie Głównej. 7 kompania motorowa „Iskra” została przydzielona rtm. Roycewiczowi „Leliwie”.
[01:29:19] Kapitulacja powstania. Boh. miał niemieckie spodnie i kurtkę. Powstańców obserwowali niemieccy żandarmi – zmiana postawy, gdy powstańcy rzucali broń. Jeńców prowadzono ul. Wolską do Ożarowa, tu przebywali kilka dnia na terenie fabryki kabli. Potem wsadzono ich do wagonów towarowych – w rogu wydłubano dziurę do załatwiania potrzeb naturalnych.
[01:35:13] Przyjazd do obozu w Lamsdorfie – warunki w barakach, poranne apele. Boh. trafił z grupą młodocianych jeńców do komando roboczego w obozie Hitlerjugend i pracował w lesie przy wycince drzew. Jeńcy w nocy spali, a członków Hitlerjugend budzono na ćwiczenia. Obserwacja przelatujących alianckich bombowców – naloty dywanowe. [+]
[01:43:20] Odgłosy zbliżającego się frontu. Gdy prowadzono kolumnę jeńców, wachman nie zgodził się na propozycję esesmanów, by chłopaków rozstrzelać – ucieczka jeńców. Chłopcy kierowali się w kierunku frontu. W lesie widziano niemieckich żołnierzy, którzy przebierali się w cywilne ubrania. Spotkanie z Amerykanami, wśród których niektórzy byli polskiego pochodzenia i znali język polski. Skutki otrzymania jedzenia od amerykańskich żołnierzy.
[01:49:55] Boh. trafił do obozu wojskowego i dostał amerykański mundur. Potem był w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Kolega Knoll, który znał niemiecki i francuski, zorganizował wyjazd do Włoch do 2 Korpusu.
[01:54:00] Boh. dostał się do 6 Pułku Pancernego „Dzieci Lwowskich”. Służba w szwadronie szkolnym, który stacjonował w Montecassiano koło Maceraty – musztra. Potem rozdzielano do różnych jednostek i boh., zainteresowany czołgami, wybrał broń pancerną. Boh. zaprzyjaźnił się z kapralem Czerwińskim, kierowcą czołgu, który pozwolił mu prowadzić czołg. Po szkoleniu trafił do załogi czołgu „Majcher”. Ćwiczenia na poligonie – zdobycie uprawnień celowniczego. Zdawanie broni Anglikom – boh. odprowadził „Majchra”, któremu obcięto lufę i zabezpieczono włazy.
[02:02:02] Boh. dowiedział się, że rodzina żyje i zapisał się na wyjazd do Polski. Ostrzeżenia ze strony kolegów, którzy byli w Rosji. Wyjazd do kraju – rejs statkiem, który w czasie wojny woził ropę dla łodzi podwodnych. W miejsce zbiorników na ropę wstawiono piętrowe prycze, statek zabierał ok. 2 tysiące ludzi. Choroba morska w czasie rejsu – sprzątanie statku. Powitanie w Gdańsku przez orkiestrę wojskową. Boh. przyjechał na Dworzec Zachodni, miał walizkę i worek – przejazd rikszą na Żoliborz, zapłata za kurs. Spotkanie z matką. [+]
[02:09:20] Boh. poszedł do szkoły – nauka w trybie przyspieszonym. Po maturze dostał się na studia, ale po pierwszym semestrze zrezygnował, ponieważ nie radził sobie z matematyką. W szkole boh. poznał przyszłą żonę, ożenił się mając 21 lat.
[02:11:50] Boh. widział samoloty lecące bombardować Drezno. Przejazd przez Warszawę po przyjeździe w 1947 r.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.