Edward Storch (ur. 1935, Nowy Sącz) pochodzi z rodziny rolniczej, mieszkającej w nieistniejącej dziś wsi Gołąbkowice (obecnie dzielnica Nowego Sącza). Ukończył liceum w Nowym Sączu oraz filię Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. Pracował jako nauczyciel w szkole podstawowej w Piątkowej oraz w Studium Nauczycielskim w Nowym Sączu. Jest członkiem PTTK od 1978 roku, przewodnikiem terenowym, beskidzkim oraz pilotem wycieczek. Przewodniczy Komisji Opieki Nad Zabytkami Oddziału „Beskid”.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. mieszkającego w Nowym Sączu.
[wywiad – świadek odpowiada na pytania]
[00:00:23] Opis kościoła farnego, w którym był m.in. ołtarz z obrazem św. Franciszka (namalowanym w stylu Murilla) oraz ołtarz z kopią „Madonny Sykstyńskiej”, namalowaną przez Stanisława Janowskiego – obraz podczas okupacji przechowywano w kościele. Losy obrazu po wyzwoleniu. W kaplicy pod wieżą północną był ołtarz Matki Boskiej w stylu modernistycznym. Polichromie w kaplicy były dziełem Romualda Reguły, który wykonał je podczas okupacji na zlecenie proboszcza Mazura – usunięto je w latach 50. Autorem rzeźb był prof. krakowskiej ASP Stanisław Wójcik.
[00:12:08] Odpusty w dniu Przemienienia Pańskiego odbywały się także podczas okupacji, obraz „Przemienienia” znajdował się w bocznym ołtarzu – zmiany podczas konserwacji w latach 70. Na uroczystościach przeniesienia obrazu był kardynał Wojtyła.
[00:14:40] Powody oddania do kościoła kopii „Madonny Sykstyńskiej” – wspomnienie procesji, która zaniosła obraz do Ratusza w 1945 r.
[00:16:43] Proboszcz Roman Mazur jest na zdjęciu boh. z Pierwszej Komunii w 1944 r. Po uroczystości w kościele w gołąbkowickiej szkole odbyło się przyjęcie dla dzieci – wspomnienie chleba ze smalcem. Szaty księdza infułata.
[00:20:00] W 1945 r. zwłoki rozstrzelanych w różnych miejscach zebrano i pochowano na cmentarzu. Na pogrzebie byli uczniowie sądeckich szkół. Trumny przywieziono ciężarówką. Uroczystości prowadził ksiądz Mazur. Powody, dla których boh. wrócił wcześniej do domu.
[00:22:58] Getto w Nowym Sączu nie było ogrodzone, Żydów wyprowadzano do pracy w różnych miejscach. Przed zrobieniem getta polskie rodziny, w tym babcię boh., przesiedlono. Po likwidacji getta Polacy wrócili do swoich domów.
[00:26:15] Po sowieckiej ofensywie w mieście stały zniszczone czołgi. Pochodzenie nazwy „Domki”. Po walkach w mieście było wiele amunicji, w ogrodzie koło domu poległo trzech czerwonoarmistów. Zdarzały się przypadki okradania zwłok – zabierano odzież i buty. Niektóre dzieci do szkoły chodziły boso – przydziały drewniaków.
[00:31:00] Stuber wyjechał z miasta z powodu swojej wojennej przeszłości, jego syn chodził z boh. do szkoły – w latach 60. dostał paszport i mógł odwiedzić ojca.
[00:33:23] Zaraz po wojnie obchodzono uroczystości 3 Maja, w 1945 r. był pochód i msza na Rynku. W 1949 r. dzieci robiły dekoracje do szkoły i boh. wykonał napis „Niech żyje 3 Maja”.
[00:35:30] Kontynuacja nauki w szkole im. Kochanowskiego, szkoła męska spaliła się podczas wojny, więc lekcje chłopców odbywały się w szkole żeńskiej. Potem chłopcy uczyli się w budynku szkoły im. Mickiewicza, której dyrektorem był znany sądecki aktor Myczkowski. W siódmej klasie boh. przeniósł się do szkoły im. Mickiewicza. Wspomnienie dyrektora i nauczyciela muzyki Edwarda Fydy, pani Błaszczykowej, nauczyciela plastyki Kiełbasy i fizyki Łukacza.
[00:45:25] Boh. zdał egzamin do liceum – egzamin z polskiego przeprowadzał Antoni Sitek, z matematyki egzaminował prof. Rapp. Lekcje fizyki z prof. Bernackim. Wspomnienie kolegów z klasy, jednym był Żyd Knebel, który później wyjechał do Izraela. Relacje między uczniami.
[00:53:08] W kamienicy przy ul. Jagiellońskiej mieszkał Nusyn, lokalny przedsiębiorca – sprzedaż monet.
[00:55:08] Komunistycznej propagandzie opierali się nauczyciele, w większość uczący jeszcze przed wojną. Niektórzy, jak Duda i Stamirski pochodzili z dawnych Kresów. Wspomnienie polonistki i historyka Grodkowskiego, byłego więźnia Oświęcimia – dwója na półrocznym świadectwie. Lekcje religii z księdzem Traczem – spory o Inkwizycję i różaniec.
[01:04:34] Apel w szkole po śmierci Stalina – podobno niektórzy nauczyciele płakali. Boh. został upomniany przez matkę kolegi, gdy źle wyraził się o Stalinie.
[01:07:24] Pochody pierwszomajowe – wychowawca Ignacy Konstanty (podczas wojny cichociemny) prosił o udział w pochodzie.
[01:09:13] Wspomnienie egzaminu maturalnego. Boh. wniósł do sali podręcznik, którego potem nie odzyskał. Postawy nauczycieli podczas egzaminu.
[01:12:35] Boh. chciał zdawać na architekturę i złożył podanie w Powiatowej Komisji Rekrutacyjnej. Do podania o akademik i stypendium trzeba było dołączyć oświadczenie o stanie majątkowym – powody odrzucenia podania boh., który zrezygnował ze studiów i podjął pracę w banku. [+]
[01:19:10] Boh. rzucił pracę w banku i wyjechał na Pomorze, gdzie kolega z klasy pedagogicznej dostał nakaz pracy w szkole w Siedlicach. Po przyjeździe okazało się, że kolega zrezygnował z pracy, a boh. (nie posiadający kwalifikacji) był namawiany przez rodziców i inspektora oświaty w Miastku na podjęcie pracy jako jedyny nauczyciel w siedmioklasowej szkole. [+]
[01:25:34] Wyjazd do Słupska, skąd boh. został skierowany jako nauczyciel niekwalifikowany do Motarzyna, gdzie pracował przez rok. Jednocześnie uczył się na kursie pedagogicznym – powody jego nieukończenia. Boh. zwolnił się z pracy i podjął naukę w Studium Nauczycielskim w Krakowie.
[01:28:35] Boh. chciał być nauczycielem fizyki albo plastyki, więc wybrał Studium Nauczycielskie, gdzie uczono fizyki. Po ukończeniu studium podjął pracę w Laskowej. Z powodu trudnych warunków mieszkaniowych przeniósł się do szkoły w Wawrzce, potem do Polan i Piątkowej.
[01:34:45] Boh. chciał studiować fizykę w Krakowie na WSP, ale za namową plastyka Szafrana podjął studia w filii Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.