Ppor. Leokadia Jodłowska z d. Pieczykolan ps. „Wiewiórka” (ur. 1930, Dębinki) podczas II wojny światowej służyła jako łączniczka 9 pp. Armii Krajowej w oddziale por. Tadeusza Kuncewicza ps. „Podkowa”. Podczas akcji „Burza” została postrzelona przez Niemców w kolano. Po rekonwalescencji i wyzwoleniu wyjechała z rodziną do Słupska, gdzie uczyła się w liceum ogólnokształcącym a od kwietnia 1946 roku pracowała na poczcie jako telefonistka. Za odmowę złożenia nowej harcerskiej przysięgi, w której nie uwzględniono aspektów religijnych, została zatrzymana na dwie doby przez płk Józefa Różańskiego i przetrzymywana w siedzibie Urzędu Bezpieczeństwa w Słupsku. Pracowała jako inspektor ds. BHP i ochrony przeciwpożarowej m.in. w PSS Społem w Słupsku.
[00:00:10] Przedstawienie rodziców: Magdaleny i Józefa. Wspomnienie śmierci Marszałka Piłsudskiego i filmu z przejazdu pociągu z jego trumną.
[00:02:35] Siostra była sanitariuszką podczas okupacji, a brat Władysław pracował w firmie „Sztangla”, gdzie inżynier Lipska zorganizowała tajne nauczanie. Nauczycielami byli inżynierowie, którzy pracowali w fabryce. W 1949 r. w Słupsku brat zdał maturę i wyjechał na studia do Szczecina. Dzięki spotkaniu ze znajomym inżynierem dostał się do Wyższej Szkoły Inżynierskiej, potem pracował w stoczni.
[00:05:43] W zwierzynieckiej podstawówce wychowawczynią boh. była pani Siwecka, dyrektorem szkoły pan Idzik. Podczas okupacji Niemcy zajęli budynek szkoły i lekcje odbywały się w opuszczonym zakładzie za miastem, potem w chłopskiej izbie.
[00:08:07] Wspomnienie Tomasza i Róży Zamoyskich – pomoc partyzantom. Podczas wysiedleń z Zamojszczyzny Niemcy przywozili ludzi z wiosek do obozu w Zwierzyńcu, gdzie dzieci odbierano rodzicom. Po selekcji ludzi rozwożono do różnych miejsc. Hrabina Zamoyska jeździła z żywnością do obozu, a stamtąd zabierała dzieci. Boh. była jedną z osób, które się nimi opiekowały.
[00:12:21] Siostrzenica matki wyszła za Nowosińskiego, dyrektora tartaku. Po urodzeniu syna Andrzeja zatrudniono młodą Żydówkę do pilnowania dziecka. Część domu zajmowali gestapowcy. Po ucieczce Niemców i zajęciu miasta przez Rosjan Żydówka wyjechała z czerwonoarmistami. Żyd Chmielarz, handlarz drewnem, mieszkał w domu pani Szymańskiej. Jego córka Renia przychodziła do domu boh., potem została ochrzczona. Chmielarzowie ukryli się, gdy wywożono Żydów ze Zwierzyńca. Ich młodszą córkę Lusię zabrała siostra boh., po kilku dniach rodzice ją zabrali. [+]
[00:17:23] U pani Szymańskiej mieszkał Żyd, krawiec. Jego brat Sewek często chodził głodny i brat boh. oddawał mu swoje jedzenie. Namawiano Sewka, by poszedł do partyzantki. Ucieczki z transportów do Bełżca. Dzięki przepustce do lasu, by zbierać opał na zimę, noszono żywność dla ukrywających się ludzi. Działalność Żegoty, która przejmowała żydowskich uciekinierów.
[00:21:15] Chmielarze odebrali córkę Lusię i ślad po nich zaginął. Niemcy wyprowadzili Żydów mieszkających w dzielnicy Borek. Jeden ze strażników, Ukrainiec, zabrał małe dziecko Żydówce – gdy boh. zaczęła krzyczeć, Ukrainiec podbiegł i chciał ją dołączyć do grupy – reakcja sąsiadki pani Wnuk. Żydów zaprowadzono na dworzec kolejowy. [+]
[00:26:35] Pochodzenie pseudonimu boh. „Wiewiórka”. Przysięga do AK odbyła się w domu, odebrał ją Mikołaj Glas. W okolicy działała radziecka partyzantka, ale boh. nie miała z nią styczności.
[00:31:30] Wykonanie przez AK wyroku na kolaborancie Ostaszewskim, który uciekł do Biłgoraja. Prawdopodobnie wyrok wykonał Wiesław Podczaski, którego rodziców zamordowano w zamojskim więzieniu. Jego młodszy brat Zbyszek zaginął podczas okupacji.
[00:34:35] W 1939 r. Zwierzyniec zajęli Niemcy, którzy zdemolowali żydowskie sklepy. W tym czasie rodzina przebywała na wsi. Gdy do miasta weszli Rosjanie, Żydzi oskarżali Polaków o kradzieże. Niektórzy Żydzi wyjechali na wschód razem z cofającą się Armią Czerwoną.
[00:40:30] Leszek Budzyński, pochodzący ze Lwowa, opowiadał o sytuacji Polaków na Wołyniu. Jego rodzinę zamordowali Ukraińcy. Leszek Budzyński zajmował się przyjmowaniem alianckich zrzutów. Pewnego dnia przyniósł do domu kilka stenów. Losy Budzyńskiego po wyzwoleniu.
[00:44:15] Rodzina nie miała kontaktów z Ukraińcami. Dzieci przywożone z obozu często umierały, chowano je na zwierzynieckim cmentarzu. Wiesia zabrała Stanisław Papużanka, po wojnie go adoptowała. Obecnie w miejscu obozu stoi kościół. Spotkanie po wojnie z „Podkową” i jego partyzantami. [Boh. śpiewa partyzancką piosenkę].
[00:51:12] Wspomnienie Tadeusza Kuncewicza ps. „Podkowa”. Broń czyszczono na defiladę planowaną w Zamościu – nastroje, gdy okazało się, że oddział zostaje rozbrojony i rozwiązany. Część broni ukryto. Partyzancka apteka trafiła do domu boh. [+]
[00:54:55] Powojenne spotkanie, na którym „Podkowa” odczytał apel poległych. Partyzant „Kozak” okazał się dziewczyną. Uzbrojenie partyzantów. Po zajęciu Zwierzyńca przez Armię Czerwoną siostra ukrywała się u państwa Tyszków przed żołnierzami, którzy gwałcili kobiety.
[01:02:16] Pierwszym księdzem w Słupsku był Jan Zieja, jego stan zdrowia. Boh. działała w harcerstwie. W miejscu gdzie stanął pomnik Powstańców Warszawskich dokonano wcześniej ekshumacji. W Słupsku było wielu warszawiaków – wywożenie cegieł do odbudowy stolicy.
[01:05:30] W szkole zjawiła się kpt. Makowiecka, która założyła harcerstwo. Hufcową została łacinniczka prof. Piper. Boh. została drużynową w szkole podstawowej nr 4 – wieczorek dla rodziców, którzy dali pieniądze na materiał, z którego uszyto mundurki. Udział w uroczystościach z okazji 3 Maja. Harcerska przysięga w obecności Zofii Polkowskiej – boh. nie złożyła przyrzeczenia.
[01:12:40] W mieszkaniu zajętym przez rodzinę mieszkała przez jakiś czas Niemka Maria Richter, aktorka, której mieszkanie zniszczyli Rosjanie podczas kręcenia filmu wojennego. Po wyzwoleniu siostra ukrywała się przed czerwonoarmistami
[01:16:55] Po wojnie aresztowano wiele osób, m.in. pana Żółtowskiego, właściciela kawiarni. Jego córka Hanna chodziła z boh. do klasy. Boh. została zatrzymana przez UB.
[01:18:22] Szykany w pracy – boh. chciano zwolnić, ale w jej obronie stanął prezes. Boh. była inspektorem BHP, dzięki niej zamknięto wiele magazynów z żywnością, ale rozpoczęto też budowę nowych magazynów. Doprowadziła do remontu kapitalnego słupskiego „Metra” i spowodowała zakup agregatów prądotwórczych, co przydało się podczas poważnej awarii. Boh. nie zapisała się do partii.
[01:26:42] W grudniu 1952 r. boh. była kierowniczką działu spożywczo-monopolowego w sklepie. Jedna z pracownic, Wiesia Małowicz, należała do ZMP. Na wspólne przyjęcie imieninowe przyszli dwaj piloci: Franciszek Jarecki (narzeczony Wiesi), jego kolega Marian oraz mężczyzna w cywilu. Potem w sklepie pojawili się ubecy, którzy rozmawiali z pracownicami. Okazało się, że 5 marca 1953 r. Jarecki wylądował na Bornholmie. Drugi z pilotów, Marian, zostawił boh. szczeniaka, potem został aresztowany i ślad po nim zaginął. [+]
[01:37:50] Wydarzenia w Grudniu 1970 – próba podpalenia Urzędu Miejskiego. Po wprowadzeniu stanu wojennego boh. odłączono telefon. Siostra, w tym czasie pracująca jako telefonistka w Nysie, użyła swoich wpływów i telefon podłączono.
[01:41:36] Sytuacja rodziny po wojnie – choroba matki. Boh. dorabiała robiąc remanenty. Nie rozważano powrotu do Zwierzyńca, ponieważ nie było już rodziny na Lubelszczyźnie. Wuj Aleksander Pieczątka został zamordowany w biłgorajskim więzieniu. Na wuja i innych partyzantów doniosła Bielecka. Babcia i młodszy brat matki Tadeusz przebywali w więzieniu na Zamku w Lublinie, gdzie Tadeusz został zabity przez Niemców.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.