Janina Ziemnik z d. Gąsiorek (ur. 1938, Ślemień) jako 4-latka trafiła do oświęcimskiego podobozu w Siemianowicach. Warunki obozowe, głód, choroby i znęcanie się esesmanów nad dziećmi spowodowały w niej i jej rodzeństwie traumę, która wpłynęła na całe ich życie. Po wojnie pani Janina została nauczycielką. Obecnie działa w Związku Inwalidów Wojennych, została też mężem zaufania Stowarzyszenia Maksymiliana Kolbego. Spotyka się z młodzieżą niemiecką, której opowiada o swoich obozowych przeżyciach.
[00:00:20] Bohaterka urodziła się w 1938 r. w górskiej miejscowości Ślemień, w której mieszkała do 1942 r. Matka boh. była przedwojenną hafciarką, miała 6 dzieci. Ojciec pracował na roli i w kopalni „Brzeszcze”, gdzie podczas katastrofy doznał urazu kręgosłupa.
[00:02:30] 22/23 lipca [1942] o 5 nad ranem rodzinę obudziło walenie w drzwi kolbami karabinów. Niemcy wyrzucili wszystkich przed dom, który oblali benzyną i podpalili. Wcześniej Niemcy, w Wielki Piątek, z nieznanych powodów zabrali matkę boh. Prawdopodobnie działała w ruchu oporu.
[00:04:30] Po spaleniu domu Niemcy wywieźli rodzinę boh. do Gilowic, gdzie czekała pół dnia na resztę transportów z okolicy. Potem przerzucono wszystkich na dworzec kolejowy w Żywcu trzymając cały dzień bez wody i pica zamkniętych w wagonach bydlęcych.
[00:05:20] Transport był obstawiony przez SS i boh. z rodzeństwem i ojcem trafiła do podobozu oświęcimskiego w Siemianowicach.
[00:06:10] Ojciec pracował w kamieniołomach, a najstarsza i młodsza siostra w niemieckiej fabryce produkującej części do samolotów. Reszta rodzeństwa była „przepędzana” po terenie obozu. Jedzenie było „potworne”, dzieci płakały o chleb, były głodne.
[00:07:30] Posiłki w obozie. Boh. z rodzeństwem bardzo chorowała, panowała czerwonka, po dzieciach chodziły karaluchy, panowała wszawica. Dzieci nie miały butów, było im zimno, „chodziły i płakały”. [+]
[00:09:00] Któregoś dnia boh. tak płakała, że została zaprowadzona do pralni, gdzie oblano ją wrzątkiem. Mieszkanka Katowic [Niemka/Ślązaczka] przygarnęła boh., opiekowała się nią w obozie i starała wyleczyć. Dzięki niej boh. przeżyła. Losy katowiczanki są nieznane. Refleksja nt. współistnienia dobra i zła w świecie.
[00:12:25] Młodszy o rok brat boh. [Henryk] został pobity i wrzucony do piwnicy. Leżał tam też sąsiad ze Ślemienia, który uciekł z pracy w polu. Po 3 mies. Niemcy znaleźli go, podczas apelu skatowali na oczach ludzi i wywieźli na zgładzenie do Oświęcimia. [+]
[00:14:10] Ten, u kogo esesmanka wykryła wszy, musiał się położyć na desce i był bity. Pluskwy i robactwo były wszędzie. Brat boh. trafił do obozu w wieku 2 lat, do końca życia nie mógł schodzić do piwnic, gdzie było ciemno, bardzo się bał.
[00:15:20] Drugi brat, Józek (ur. 1935) został w obozie pobity i wrzucony do piwnicy bez jedzenia i picia. Na skutek bicia stracił częściowo słuch. Ojciec boh. do końca życia wyrzucał sobie, że nie mógł ochronić swoich dzieci.
[00:17:40] Rodzeństwo: siostra Władysława (ur. 1928), Leokadia (1930), Józef (1935), Jan (1936), Henryk (1939). Najmłodszy brat nie poznał już matki, u boh. pamięć matki zatarła się.
[00:18:40] Na starość „szufladki zła się otwierają”, boh. przypominają się nowe fakty. W obozie mieszkali w barakach, gdzie były prycze „jak dla psów”, przebywały w nich rodziny. Jako 3-5 latka boh. była zapędzana do ogrodu po warzywa.
[00:20:20] Głód, próba kradzieży warzyw z ogrodu.
[00:21:30] W zimie wycinano w workach otwory na ręce, głowę i zakładano na siebie. Deseczki przywiązywane do stóp, by nie chodzić boso po śniegu. Boh. wróciła z obozu z gruźlicą, zawszawiona.
[00:22:35] Modlitwy boh., aby dzisiejsza młodzież nigdy nie doczekała takich czasów, w jakich dane było żyć jej pokoleniu.
[00:23:40] Selekcja w podobozie: starców wieziono na stracenie do pobliskiego Oświęcimia. Rodzina boh. została skierowana do Stargardu Szczecińskiego, skąd po odkażeniu wywieziono ich dalej, gdzie pozostali do 1945 r.
[00:26:00] Wkraczający Rosjanie „zabijali wszystkich po kolei”. Rodzinę uratowali Niemcy umieszczając ojca z dziećmi w piwnicy. Potem rodzina szła pieszo, w deszczu i upale, nie mieli co jeść, ojciec próbował dbać o dzieci, żebrał o jedzenie.
[00:27:40] Powrót do rodzinnego Ślemienia trwał 3 miesiące. Domu rodzinnego nie było, spali na piasku w ziemiance, jedli na podłodze. W 1945 r. w czerwcu ojciec przyjechał na „Ziemie Odzyskane” i znalazł dom w okolicach Nysy, gdzie zamieszkali.
[00:29:00] W obozie boh. była chroniona przez siostry, bo miała gruźlicę, one doiły krowy. Pobicie przez esesmana, otwarcie częściowo zagojonych ran od poparzeń. Znęcanie się esesmanów nad dziećmi. [+]
[00:31:00] Wpływ przeżyć wojennych na dzieciństwo boh., jej zdolności poznawcze i pamięć. Boh. została nauczycielką. Kiedy próbowała rozmawiać o obozie z siostrami – zaczynały płakać i ucinały rozmowę, ojciec też nie chciał mówić. Najmłodszy brat wspomniał sytuacje obozowe tuż przed śmiercią. [+]
[00:32:45] Ojciec po wypadku w kopalni był na rencie. Ich poletkiem w Ślemieniu zajmowała się matka boh., ciągnęła pług za sobą jak koń. Była ponoć piękną kobietą, żadne zdjęcia rodzinne nie zachowały się, spłonęły w domu podpalonym przez Niemców.
[00:34:00] Po wojnie boh. odwiedziła rodzinne strony, aby dowiedzieć się o powody zabrania matki, a potem rodziny.
[00:35:15] [W obozie] Niemka/Ślązacka z Katowic przyniosła boh. czyste bandaże, lalkę i owoce. Przysposabiała się do adoptowania boh., uczyła boh. niemieckiego. Mieszkała koło obozu i wtykała więźniom kawałki chleba przez kraty obozu.
[00:36:30] Po wojnie boh. prosiła ojca, żeby odnaleźć kobietę, która ją ocaliła, ale ojciec nie zgodził się, obawiał się, że kobieta będzie chciała odebrać mu córkę. W obozie boh. nie miała nikogo, nie umiała bawić się, śpiewać, rozmawiać. Zbierała napotkane okruchy chleba, kości.
[00:37:35] Na skutek przeżyć obozowych boh. była zamkniętą osobą, krzyczała przez sen. Nerwica wegetatywna. [+]
[00:39:20] Powojenne lata: zła macocha, która biła boh. i rodzeństwo, chowała przed nimi chleb. Mając 17 lat boh. uciekła z domu. Została nauczycielką. W liceum była stymulowana przez wychowawczynię, która starała się ją rozbudzić poznawczo i społecznie. Potem samodzielność i praca z dziećmi otworzyły ją.
[00:42:20] Charakterystyka obozów dla Polaków (Polenlagern), jednym z nich był obóz w Siemianowicach.
[00:43:40] Boh. jest prezeską Związku Inwalidów Wojennych w Nysie oraz mężem zaufania Stowarzyszenia Maksymiliana Kolbego we Fryburgu na woj. opolskie. Stara się nieść pomoc ofiarom obozów. Wyjeżdża do Niemiec, odbywa spotkania z młodzieżą, władzami miast. Reakcje młodzieży, gdy boh. mówi o swojej miłości i szacunku do chleba. [+]
[00:46:55] Powracająca trauma obozowa podczas obozów harcerskich, na których gościła Niemców.
[00:48:30] Prośba do Boga o świat bez cierpienia i zła wyrządzanego drugiemu człowiekowi.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..