Ludwik Paga (ur. 1929, Glinki) – rodzice prowadzili gospodarstwo rolne. Podczas okupacji chodził do szkoły powszechnej w Nowej Suchej. Po wyzwoleniu wyjechał do Ursusa, gdzie podjął naukę w szkole zawodowej, jednocześnie pracując w Państwowych Zakładach Inżynierii (potem Zakłady Mechaniczne Ursus). W 1948 r. rozpoczął naukę w technikum, potem był uczniem szkoły Wawelberga. W latach 50. ukończył studia inżynierskie na Politechnice Śląskiej w Bytomiu i przeprowadził się do Lublina. Pracował m.in. w kuźni jako metalurg oraz w WSK Świdnik i Najwyższej Izbie Kontroli. Zainteresowany problemami gospodarki oraz ekonomią zaocznie studiował handel zagraniczny, promotorem jego pracy doktorskiej był doradca Edwarda Gierka, prof. Paweł Bożyk. Podczas studiów w Bytomiu Ludwik Paga poznał przyszłą żonę Alicję Radzikowską, w 1954 r. w Bytomiu urodził się syn Lesław Paga, twórca polskiego rynku kapitałowego.
[00:00:10] Wizyta w 1948 r. wicepremiera Hilarego Minca w Państwowych Zakładach Inżynierii w Ursusie – przemówienia robotników. Przyjęcie na kilkaset osób – pijaństwo na terenie zakładu. Podczas okupacji w domu boh. pędzono bimber – opinia na temat alkoholu. Przejazd ciągników Lanz Bulldog przed Hilarym Mincem. Zmiana nazwy na Zakłady Mechaniczne Ursus. [+]
[00:08:55] Masową produkcję ciągników rozpoczęto w latach 60. – problemy techniczne i podejrzenia o sabotaże. Niebezpieczeństwa współzawodnictwa w pracy, gdzie ilość nie szła w parze z jakością. [+]
[00:11:27] Boh. przeprowadził się do Lublina i ukończył studia inżynierskie w Bytomiu. Historia rodziny żony – krewnymi byli Radzikowscy i Łuksza, podczas wojny pilot w Anglii. Rodzinę Derflów wywieziono do Kazachstanu, gdzie Derfel został zabrany do wyrębu lasów. Po amnestii wrócił do rodziny – sposób walki z wszami. Rodzina została ewakuowana razem z Armią Andersa. Babcia znalazła się w Afryce, potem w Wielkiej Brytanii, skąd część rodziny wyemigrowała do Peru. Babcia wróciła do Polski i zamieszkała w Bytomiu.
[00:20:08] W 1943 r. Ukraińcy napadli na dom Radzikowskich w Iwaniczach. Przyszły teść był kowalem, został porwany przez Ukraińców, ale udało mu się uciec. Dzieci spały w zbożu, które Ukraińcy podpalili – ucieczka w płonących ubraniach. Przyszła żona, Alicja, została ranna, ale Ukrainiec jej nie dobił. Dzieci zabrali i wywieźli kolejarze.
[00:25:33] Pod koniec lat 90., gdy otwarto filię banku w Łucku, dyrektorem został Ukrainiec mieszkający w Zamościu, boh. był zapraszany na spotkania rezunów – ukraiński nacjonalizm. Postawy życiowe boh. Współczesny wyjazd z wnukami na Wołyń – rozmowa z Ukrainką pamiętającą rodzinę Radzikowskich, która powiedziała, że rękę krewnej wystającą z ziemi zjadł pies. Rozważania na temat sytuacji popegeerowskich wsi. Sytuacja na Ukrainie po przemianach.
[00:34:25] Mentalność mieszkańców wsi podczas okupacji. Współczesne zetknięcie z antysemityzmem.
[00:36:20] Gdy nasiliły się ataki ze strony Ukraińców, rodzina uciekła do Przeworska i zamieszkała u znajomych – mąż i starszy syn byli w AK, żona i młodszy syn podpisali volkslistę – system ochrony przed wywózką do Niemiec. Podczas okupacji boh. dostał zaświadczenie, że pracuje przy budowie bunkra przeciwczołgowego i nie został wywieziony na roboty. Po wyzwoleniu znajomy akowiec został aresztowany i siedział w więzieniu we Wrocławiu – nawiązanie do audycji radiowej „Niewysłane listy”.
[00:41:32] Kolejarze zabrali dzieci z Iwanicz do Włodzimierza Wołyńskiego, stamtąd wyjechano do Przeworska, gdzie rodzina została do wyzwolenia. W 1939 r. po wkroczeniu Armii Czerwonej Alicja Radzikowska musiała chodzić do sowieckiej szkoły – poetycki incydent.
[00:44:38] Alicja Radzikowska skończyła Seminarium Nauczycielskie. W Bytomiu spotkała znajomą folksdojczkę z Przeworska, ale kobieta uciekła na jej widok. Powody, dla których ojciec Alicji podjął pracę w kuźni. Wpływ bytomskiego środowiska kresowiaków. Wychowanie syna Lesława, jego początki w polityce. Wspomnienie Waldemara Pawlaka.
[00:51:54] W Lublinie boh. pracował w kuźni, specyfika pracy na radzieckim sprzęcie. Zespół pracowników kuźni – rozwiązanie przez boh. problemu odkuwki. Stosunki w pracy. Po pięciu latach boh. odszedł do fabryki śmigłowców w Świdniku i zaczął studiować handel zagraniczny. Rozważania na temat współczesnej polityki polskiego rządu i sprawy sądownictwa. Boh. przez kilka lat pracował w NIK – prowadzone sprawy dotyczyły członków PZPR wyższego szczebla.
[01:00:23] Dzięki namowom kolegi boh. zaczął studiować handel zagraniczny – wpływ na syna. Wyjazdy z synem na Targi Poznańskie – zachęta do nauki angielskiego. Prof. Bożyk, doradca Edwarda Gierka, został promotorem pracy doktorskiej boh. Zakres zagadnień z dziedziny gospodarki i ekonomii, którymi boh. się interesował. Prof. Bożyk dostawał z USA biuletyny oceniające polską gospodarkę, czytał je syn boh., który potem zaangażował się w działania Solidarności – rola Lesława Pagi w NSZZ Solidarność. Boh. ukończył drugi kierunek studiów pod koniec lat 70. Wspomnienie prof. Pawła Bożyka.
[01:08:35] W 1968 r. boh. pracował w WSK Świdnik i studiował zaocznie, był świadkiem pałowania studentów w Warszawie na Krakowskim Przedmieściu. Wyjazdy Żydów – kolega boh. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych.
[01:12:35] W 1982 r. syn wyszedł z ośrodka internowania, został stypendystą KUL i wyjechał do Waszyngtonu. Tam poznał Józefa Życińskiego, późniejszego arcybiskupa. Lesław Paga, który już jako licealista chciał zostać menadżerem finansowym, podjął w USA pracę jako wykładowca – zainteresowanie giełdą. Wyjazd z Krzysztofem Lisem i Wiesławem Rozłuckim na sesję giełd międzynarodowych do Chile – przystąpienie do organizacji na trzy lata przed otwarciem giełdy w Warszawie. Spotkanie w Argentynie z wujem Tadeuszem Łukszą.
[01:18:36] Tadeusz Łuksza w 1939 r. latał w bombowcach. Przedwojenna propaganda. Tadeusz Łuksza przedostał się do Anglii, latał w dywizjonie bombowym [radiooperator, 300 Dywizjon Bombowy Ziemi Mazowieckiej], brał udział w nalotach na Niemcy. Podczas Powstania Warszawskiego kilka razy latał ze zrzutami dla powstańców. Gdy został ranny, leżał w szpitalu w Anglii, gdzie poznał przyszłą żonę, z którą potem wyjechał do Ameryki Południowej. Historia rodziny Derflów.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.