Henryk Kietrys ps. „Tygrys” (ur. 1927, Wilno) pochodzi z rodziny robotniczej. W 1943 roku, by uniknąć wywiezienia na roboty do Niemiec, podjął pracę w warsztatach samochodowych HKP nadzorowanych przez Niemców. W lipcu 1944 roku wstąpił w szeregi 1. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej „Juranda” i brał udział w operacji „Ostra Brama”. 8 stycznia 1945 roku został aresztowany przez NKWD i osadzony w więzieniu na Łukiszkach, w lipcu wywieziono go do łagru w Jełszance koło Saratowa. Potem przebywał w łagrach w Astrachaniu i Kutaisi, gdzie pracował przy montażu fabryki Opla, wywiezionej przez sowietów z Niemiec. Do Polski wrócił w październiku 1948 roku i osiedlił się w Koszalinie, gdzie odnalazł rodzinę repatriowaną z Wilna. W lutym 1949 roku rozpoczął pracę w Pierwszej Pomorskiej Spółdzielni Mechaników Samochodowych, w październiku powołano go do wojska, służbę zasadniczą zakończył w 1952 roku. W latach 1953-1990 pracował w Centrali Mat-Bud w Koszalinie, ukończył wieczorowe Liceum Ogólnokształcące i Studium Prawno-Ekonomiczne. Obecnie w stopniu podporucznika, mieszka w Koszalinie.
mehr...
weniger
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1927 r. w Wilnie.
[00:00:48] Przedstawienie rodziców: Anny i Juliana. Ojciec pracował przy budowie dróg. Wspomnienie przedwojennego Wilna, miasta wielu narodowości. Podczas okupacji Niemcy urządzili więzienia w bunkrach zbudowanych przez Rosjan. Postawa Litwinów podczas okupacji sowieckiej.
[00:04:46] Boh. był w 1 Brygadzie AK „Juranda”. Wcześniej, bojąc się wywózki na roboty, podjął pracę w warsztatach, gdzie zapewniano wyżywienie robotnikom.
[00:08:00] Podczas Akcji „Burza” boh. brał udział w walkach o Wilno – wejście partyzantów 1 Brygady do miasta. Akowcy zostali rozlokowani w budynku dawnej Straży Pożarnej – boh. odwiedził rodzinę i nocował w domu, rano wrócił do oddziału. W oddziałach SS walczących w mieście było wielu Łotyszy. W walkach z Niemcami poległ dowódca 1 Brygady „Jurand” [Czesław Grombczewski] – boh. był na jego pogrzebie.
[00:14:13] [Przed wojną] W kinach pokazywano film z pogrzebu Marszałka Piłsudskiego. Pogrzeb na Rossie – Rosjanie [we wrześniu 1939] kazali odejść żołnierzom pełniącym wartę, gdy ci nie odeszli – zastrzelono ich. Boh. przed wojną chodził na prelekcje historyczno-propagandowe. Po wyzwoleniu był więźniem łagrów.
[00:19:20] Manifestacja po przyjeździe do Wilna Marszałka Rydza-Śmigłego. Analfabetyzm w przedwojennej Polsce. Patriotyczne wychowanie w szkołach. Boh. chodził do szkoły boso, dzieciom dawano zupę i tran. Na ścianie wisiały portrety Piłsudskiego, Rydza-Śmigłego i Mościckiego.
[00:24:12] Wspomnienie września 1939 r. Wygląd i przygotowywanie posiłków przez sowieckich żołnierzy, których pilnowali enkawudziści. Mieszkańcy Wilna kopali okopy. Chłopcy podkradali pomidory z ogrodu Palewicza.
[00:31:45] Litewska okupacja Wilna – stosunki polsko-litewskie, na Litwie mieszkało wielu Polaków. Boh. podczas okupacji pracował w warsztacie, w którym przerabiano ciężarówki na gaz drzewny. W Ponarach sowieci wybudowali bunkry – ich wykorzystanie przez Niemców.
[00:36:00] Boh. wstąpił w szeregi 1 Brygady AK „Juranda”, partyzanci nosili poprzerabiane mundury niemieckie. Stosunek mieszkańców miasta do Rosjan i do polskich partyzantów, zbieranie broni porzuconej przez Niemców. Boh. nie miał styczności z oddziałem „Łupaszki”. Wspomnienie pogrzebu „Juranda” – boh. po raz pierwszy zobaczył swojego dowódcę, gdy ten leżał w trumnie.
[00:43:08] Działalność żydowskiej i sowieckiej partyzantki. Opieka medyczna w oddziałach partyzanckich – leczenie jodyną. Walka z wszawicą. Wybór miejsca na postoje oddziału partyzanckiego.
[00:49:30] Boh. miał pseudonim „Tygrys”. Podczas okupacji niemieckiej boh. siedział w więzieniu, ale wypuszczono go. Wspomnienie kolegi z AK „Skrzetuskiego” [Henryk Sitkowski]. Podczas jednej z akcji akowcy wzięli do niewoli oddział szaulisów, których rozebrano i wypuszczono. Boh. nie brał udziału w walkach z Niemcami.
[00:55:05] Po wejściu do Wilna akowców zakwaterowano w budynku Straży Pożarnej. Boh. poszedł do rodziców, by pochwalić się bronią oraz biało-czerwoną opaską. Okoliczności aresztowania boh., próba namówienia go do współpracy. Znajoma przyniosła boh. odzież, która przydała mu się podczas drogi do łagru.
[01:02:32] Boh. w łagrze nie był bity. Infrastruktura łagru – budowa stołówki przez więźniów. Praca w cegielni. Boh. przebywał w łagrze w Jełszance koło Saratowa, potem w Astrachaniu – duża umieralność z powodu malarii. W Kutaisi więźniowie montowali wywiezioną w częściach z Niemiec fabrykę Opla, boh. trafił do rosyjskiej brygady i zajmował się m.in. spawaniem, potem pracował jako stolarz. W łagrze byli też Niemcy i Japończycy, którzy wyrzucali do wody chleb wyławiany przez innych więźniów. Sposoby łowienia ryb, wyżywienie w łagrze. [+]
[01:14:27] Święta w łagrze. Ciężka praca więźniów, ofiary wypadków przy pracy zawożono do szpitala w Kutaisi. Boh. pracował przy naprawie torów – jedzenie za wykonanie normy – szukanie niestrawionych resztek w ludzkich odchodach. Wypadek podczas rozładunku drewna. [+]
[01:20:15] Akowcy z Wileńszczyzny trafili do różnych łagrów. Powrót do Polski – przekroczenie granicy w Brześciu. Pobyt na kwarantannie – dary od księdza i paczki z Ameryki. Pomoc udzielona w punkcie repatriacyjnym w Łodzi. W Koszalinie boh. spotkał kolegę z Wilna i odnalazł matkę i siostrę. Kolega pomógł mu znaleźć pracę w biurze hurtowni zaopatrującej wojsko.
[01:34:50] Boh. nie był szykanowany z powodu akowskiej przeszłości. Niektórzy koledzy z Wilna wstąpili do Armii Berlinga.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..