Benedykt Poręba (ur. 1936, Mystków) okres niemieckiej okupacji spędził w rodzinnej wsi. Po studiach w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Krakowie wrócił do Mystkowa. Pracował w Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, był dyrektorem Banku Spółdzielczego w Nowym Sączu, dyrektorem ds. marketingu w Przedsiębiorstwie Ceramicznym Biegonice Składy sp. z o.o. Od wielu lat jest radnym gminy Kamionka Wielka. Od 1967 roku działa w Ochotniczej Straży Pożarnej w Mystkowie. W 1984 r. założył wraz z żoną Dziecięcy Zespół Folklorystyczny „Mali Mystkowianie”, a w 2014 roku Zespół Regionalny „Mystkowianie”. Społecznik, aktywny działacz na rzecz lokalnej społeczności, uhonorowany tytułem Sądeczanin Roku 2015. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1936 r. w Mystkowie. Przedstawienie rodziców: Anny i Jana. [00:00:38] Dziadkowie byli rolnikami, zmarli zanim boh. się urodził. Ojciec ukończył cztery klasy. W 1914 r. został wcielony do armii austriackiej, walczył na Wołyniu, gdzie dostał się do rosyjskiej niewoli. Po ucieczce trafił znów w szeregi austriackie i skierowano go na front włoski. Wrócił do domu w 1919 r. Kolegą ojca z wojska był Jan Jasiński z Mystkowa.
[00:06:10] Boh. miał piątkę rodzeństwa. Ojciec po powrocie z wojny zajmował się gospodarstwem.
[00:07:13] Wspomnienie niemieckich samolotów nad Nowym Sączem w 1939 r., wjazd niemieckich żołnierzy na motocyklach. Wiele osób ze wsi uciekało po wybuchu wojny na wschód. Ojciec nie dał się namówić na ucieczkę i rodzina została w domu. Leczenie traumy domowymi sposobami. Lokalne zwyczaje i zabobony.
[00:11:18] Przed wojną ojciec kupował od Żydów. Podczas I wojny, wiele osób, w tym babcia boh., zmarło na tyfus. Ojciec wybudował drewniany dom, który po śmierci dziadka przesunął na miejsce rozebranego starego domu – sposób ocieplenia budynku. Dachówki położone przez ojca leżą na dachu do dziś. Sposoby przechowywania żywności – zalety piwnicy wybudowanej przez dziadka.
[00:18:08] Podczas okupacji sołtys chodził w towarzystwie żandarma i zabierał żywność. Młodych ludzi wysyłano na roboty do Niemiec – ucieczki starszego rodzeństwa zagrożonego wywózką. Sąsiad Karol Poręba, dzięki kontaktom z sołtysem, uprzedzał mieszkańców wsi o możliwych zagrożeniach. Stosunek ludzi ze wsi do sołtysa, którego partyzanci chcieli zastrzelić. Wieczorami przychodzili bandyci okradający gospodarstwa, a nocami partyzanci z AK i BCh.
[00:24:00] Sytuacja na wsi po wojnie. Podczas okupacji Niemcy rozstrzelali Stanisława Porębę, działacza ruchu ludowego z Mystkowa. Tradycje ruchu ludowego w okolicy.
[00:26:37] Boh. przez dwa lata okupacji chodził do szkoły, która mieściła się w budynku dworskim – system nauki. Wspomnienie wychowawczyni, pani Góry, oraz księdza Potońca – kary cielesne. Porównanie Pierwszej Komunii w czasach dzieciństwa boh. i obecnie.
[00:29:45] Ojciec i nastoletni brat zostali zabrani przez Niemców do robót przy tamie budowanej w Czchowie. Ojciec podczas wyjazdu do Sącza został zatrzymany przez Niemców i wsadzony do getta, z którego wyszedł po kilku dniach. Pewnego dnia boh. pasł krowy, gdy na pobliskiej łące zatrzymały się wozy z Żydami eskortowane przez Niemców. Jedno z dzieci płakało i strażnik je zabił – boh. uciekł do domu i przez kilka dni bał się wyjść. Uraz do Niemców. [+]
[00:37:45] Żebranina podczas okupacji i po wyzwoleniu. Karol Poręba i jego żona Aniela ukrywali Żydówkę, rodzina Borków także ukrywała Żydów.
[00:40:04] Członkowie rodziny chodzili na targ do Nowego Sącza. Wuj Karol Zając z Kamionki był kolejarzem. Wspomnienie eksplozji podczas wysadzenia zamku w Nowym Sączu. Odbudowa tunelu kolejowego w Kamionce Wielkiej.
[00:43:05] Ucieczka Niemców przed frontem – pojawienie się żołnierzy radzieckich, kradzieże dokonywane przez czerwonoarmistów.
[00:44:38] Boh. był najlepszym uczniem w klasie – powody, dla których ojciec nie chciał, by się dalej kształcił. Przewodniczącym Rady Gromadzkiej po wojnie był Józef Borek, jego syn Marian uczył się w Technikum Rachunkowości Rolnej w Marcinkowicach – przekonanie ojca, by wysłał boh. do szkoły średniej – wyjazd do Marcinkowic w połowie września. Boh. miał na początku słabe oceny, ale na pierwszą wywiadówkę przyjechał brat Antek, który obiecał, że nie powie o tym ojcu. Trudności aklimatyzacyjne. [+]
[00:49:56] Boh. ukończył szkołę z wyróżnieniem i mógł wybrać dowolny kierunek studiów. Pojechał do Krakowa, by zapisać się na medycynę, ale spotkał kolegę Jan Łapkę, który zaprowadził go do Wyższej Szkoły Ekonomicznej, gdzie sam studiował. Na pierwszym roku była koleżanka z Marcinkowic Zofia Toporkiewicz. Boh. przyjechał na rozpoczęcie roku i okazało się, że nie ma gdzie mieszkać, w dziekanacie powiedziano, że jest synem kułaka i nie przysługuje mu pomoc. Boh. przez pierwszy semestr waletował u kolegi Leszka Ćwiklika, nocował na Plantach i na dworcu autobusowym – warunek przyznania miejsca w akademiku i stypendium. Przywożenie jedzenia z domu. [+]
[00:59:25] W Marcinkowicach niechętnie patrzono na uczniów, którzy chodzili do kościoła. Reakcja po śmierci Stalina. Uczniowie z Marcinkowic brali udział w pochodach pierwszomajowych w Nowym Sączu ubrani, bez względu na pogodę, w stroje sportowe.
[01:01:26] Wspomnienie wykładowcy Wyższej Szkoły Ekonomicznej, prof. Sowy. Konsekwencje zabrania głosu na temat reformy rolnej podczas wykładu z marksizmu-leninizmu w 1956 r. Stosunek młodzieży ze wsi do władzy ludowej.
[01:04:27] Wspomnienie Juwenaliów – studenckie żarty. Pałowanie przez milicjantów za śpiewanie nocą na ulicy. Boh. działał w studenckiej spółdzielni „Kubuś”. Prace podejmowane przez studentów: rozładowywanie wagonów, malowanie bloków w Nowej Hucie. Porównanie akademików w latach 50. i obecnie. Studenckie potańcówki – okoliczności poznania przyszłej żony.
[01:13:38] Po ukończeniu studiów i po ślubie boh. pracował w Krakowie, potem na Śląsku – powrót do Mystkowa w 1963 r. Losy rodziny żony – ojciec zginął w drugim dniu wojny, a matka uciekła do rodziny w Markowej, mieszkała u młynarza, którego syn należał do AK. Po wojnie rodzina osiadła na Śląsku, gdzie ojczym pracował w kopalni. Żona chodziła do szkoły w Rybniku.
[01:18:20] Elektryfikacja Markowej w połowie lat 60., położenie wodociągu. Inwestycje Kółka Rolniczego – budowa remizy i Domu Ludowego w czynie społecznym. Otwarcie z udziałem Józefa Ozgi-Michalskiego. Obecny stan prawny budynków. Ponowna rejestracja Kółka Rolniczego.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..