Barbara Pasiut z d. Michałowicz (ur. 1938, Nowy Sącz) pochodzi z rodziny kolejarskiej. Podczas okupacji niemieckiej mieszkała w dzielnicy kolejowej Nowego Sącza, a po wojnie była świadkiem formowania transportów Łemków wysiedlanych w ramach Akcji Wisła. Barbara Pasiut ukończyła szkołę gastronomiczną Sióstr Niepokalanek w Białym Klasztorze, a potem Liceum Pedagogiczne w Nowym Sączu. Pracowała jako nauczycielka w szkole w Chełmcu. Po reorganizacji szkolnictwa i powstaniu szkół zbiorczych była gminnym dyrektorem szkół – podlegało jej kilkanaście placówek. Po kolejnych zmianach w szkolnictwie pracowała do emerytury jako Inspektor Oświaty i Wychowania w gminie Chełmiec.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1938 r. w Nowym Sączu.
[00:00:48] Podczas okupacji matka chodziła do okolicznych wsi, gdzie sprzedawała ubrania i kupowała żywność: kasze, bób, karpiele (brukiew). Na kartki kupowano chleb, margarynę. Do domu sąsiadów przyjeżdżali żołnierze i żandarmi niemieccy. Inny sąsiad przynosił do domu pomarańcze, jego syn Wiesiek zaczął chodzić w mundurku Hitlerjugend. Pewnego dnia boh. poszła z ojcem i bratem do kamienicy koło koszar, gdzie mieszkały znajome panie, które wcześniej były sąsiadkami rodziny.
[00:08:30] Sytuacja po wojnie – rozwój prywatnego handlu w Nowym Sączu. Pani Paszkiewiczowa, która miała sklep przy ul. Batorego powiedziała, że jej sklep przejmuje Polska Centrala Handlowa (potem MHD). Zamykanie prywatnych sklepów w 1947 r.
[00:12:15] W 1951 r. boh. ukończyła VII klasę i chciała zapisać się do Liceum Pedagogicznego – powód odmowy. Córka sąsiadki chodziła do Technikum Hotelarskiego Sióstr Niepokalanek w Białym Klasztorze i boh. rozpoczęła naukę w pierwszej klasie – wspomnienie budynku szkoły i ogrodu. Wycieczki organizowane przez szkołę. Przedmioty zawodowe prowadziły osoby świeckie – lekcja w kuchni, przygotowywanie przetworów. Organizacja nauki gotowania. We wtorki sprzątano w szkole. Przedmiotów ogólnych uczyły siostry zakonne. Przed wojną siostry prowadziły gimnazjum, do którego chodziły dziewczęta z zamożnych domów.
[00:23:15] Fizyki i chemii uczyła siostra Adriana – wyposażenie pracowni. W liceum pedagogicznym boh. była jedną z dwóch uczennic, które miały piątkę z chemii. Historii i geografii uczyła siostra Grażyna – poziom nauczania. Wspomnienie siostry Anuncjaty, która uczyła religii – lekcja o własności na tle kolektywizacji wsi. Estetyki uczyła artystka Ewa Harsdorf – jej porady. Ewa Harsdorf namalowała portret boh., który zawisł w sekretariacie szkoły. W szkole nie było dewocji, choć w południe odmawiano Anioł Pański, odbywały się też rekolekcje z ks. Nagy. Kradzież butów.
[00:34:35] Nowy Sącz w latach 50. Wspomnienie nauczycielki historii ze szkoły podstawowej: Zofii Janczy. Udział w szkolnych mszach.
[00:37:45] Przed wojną w Białym Klasztorze było gimnazjum ogólnokształcące, po wojnie Technikum Hotelarskie, zamienione po kilku latach na dwuletnią szkołę gastronomiczną. Dyrektorką szkoły była siostra Teofila Pachoń – boh. i jej matka znalazły się w kilkuosobowej delegacji, która pojechała do Warszawy, by podjąć starania o przywrócenie technikum. Wygląd miasta w 1951 r. Szef Centralnego Urzędu Szkolnictwa Zawodowego Janusz Zarzycki przyjął delegację, ale niczego nie załatwiono. Członkinie delegacji zostały zaproszone przez Siostry Niepokalanki do Szymanowa k. Warszawy. Boh. poszła na lekcje w liceum prowadzonym przez siostry. W odwiedzinach u braci zakonnych przeszkodził pożar domu. Wracając kobiety pojechały do Częstochowy i boh. widziała odsłonięcie obrazu Matki Boskiej.
[00:46:30] Siostra Macieja powiedziała boh. o zdejmowaniu krzyży w sądeckim szpitalu. Nagroda książkowa na zakończenie szkoły. Po otrzymaniu świadectwa boh. ponownie poszła do liceum pedagogicznego i przyjęto ją do drugiej klasy. Sporty zimowe propagowane w szkole, uczniowie ćwiczyli na stadionie Sandecji. Boh. brała udział w zawodach narciarskich w Rytrze. Młodzież chodziła na spektakle do Teatru Robotniczego. Na koncerty do szkoły przyjeżdżała grupa „Artus”. Koncerty odbywały się w auli, która przed wojna była kaplicą. Wspomnienie szkolnych zabaw. Zmiany w początkach lat 50.
[00:53:40] W szkole mieściła się Szkoła Ćwiczeń, gdzie uczniowie liceum mieli praktyki. Mimo rejonizacji w szkole uczyły się dzieci z całego miasta, nie było w niej religii. Pedagogiki uczył dyrektor szkoły – analiza tekstów z „Kapitału” Marksa, lektury dzieł Engelsa. Refleksja po przeczytaniu „Poematu pedagogicznego” Makarenki. Bohaterami byli Pawka Morozow i Zoja Kosmodiemjanska. [+]
[01:01:25] Wspomnienie lekcji biologii, propagowanie nauk radzieckich uczonych: Miczurina, Łysenki, Pawłowa. Podczas lekcji na działce nauczyciel objaśnił, jak się sadzi ziemniaki w Związku Radzieckim. Pewnego dnia na lekcję przyszedł dyrektor szkoły, który pytał na wyrywki o III Plenum. Uczennice wypełniały co pół roku ankiety personalne, było tam pytanie o rodzinę za granicą. Boh. wspomniała o ciotce w Niemczech. [+]
[01:06:46] Na lekcjach historii przywoływano postacie Róży Luksemburg i Karola Liebknechta, Marcelego Nowotki, gen. Świerczewskiego, Janka Krasickiego. Uczono się życiorysów Bieruta, Rokossowskiego. Program nauczania języka polskiego – czytanie książek autorów radzieckich. Poznawanie historii Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii Bolszewików. Czytelnictwo na emeryturze, lektura książek Ossendowskiego.
[01:14:28] Uczniowie szkoły przygotowywali tzw. „składanki” – występy na scenie Teatru Robotniczego dotyczyły np. kułaków i spółdzielni produkcyjnych. Boh. krytykowała na scenie kułaków, dopiero potem zdała sobie sprawę z tego, o kim mówiła.
[01:17:24] Pewnego dnia w niedzielę uczniowie musieli przyjść do szkoły – wyjazd na wieś i udział w akcji agitującej za spółdzielniami produkcyjnymi. Boh. i kolegę Danka Janika zawieziono do wsi Janczowa, gdzie czytała ulotkę propagandową na wiejskim zebraniu. Efekty jej starań. [+]
[01:21:52] W szkole wisiały portrety Marksa, Engelsa, Lenina I Stalina. Śpiewano piosenki o Leninie i Stalinie. Różne reakcje po śmierci Stalina – zebranie w auli. Jedna ze starszych uczennic zerwała boh. czarną wstążkę z warkocza – na scenie powieszono portret Stalina opasany jej wstążką. [+]
[01:25:05] Podczas lekcji polskiego analizowano poezję Majakowskiego i Broniewskiego. W 1955 r. boh. zdała maturę. Miała 17 lat i nie obowiązywał jej nakaz pracy, ale wyjechała do pracy w Piwnicznej, potem pracowała w szkole Chełmcu. Uczniami byli m.in. późniejszy radny Janusz Kwiatkowski i Jerzy Giza. Zmiany w szkolnictwie – powstanie szkół zbiorczych. Życie zawodowe w zmieniającym się szkolnictwie – boh. do emerytury pracowała jako Inspektor Oświaty i Wychowania w gminie Chełmiec.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.