Janina Pacześna (ur. 1934 r., Szczebrzeszyn) pochodzi z rodziny nauczycielskiej. Jej rodzice uczyli w wiejskiej szkole w Wywłoczce, gdzie mieszkali. W marcu 1943 pani Janina z rodzicami i siostrą Zofią zostali wraz z innymi mieszkańcami wysiedleni, a cała wieś spalona. Resztę okupacji niemieckiej przeżyli w pobliskim Zwierzyńcu. W 1945 ojciec pani Janiny został aresztowany, zmarł w kwietniu 1947 w obozie pracy w ZSRR. Pani Janina uczęszczała do szkoły w Zwierzyńcu, następnie ukończyła szkołę handlową w Zamościu. Czterdzieści dziewięć lat przepracowała jako księgowa. Wraz z siostrą Zofią mieszka w Tomaszowie Lubelskim. W 1946 roku pani Janina jako uczennica 6 klasy szkoły powszechnej napisała wypracowanie na temat „Wspomnienia z czasów okupacji niemieckiej”, w odpowiedzi na konkurs ogłoszony w szkołach za zgodą Ministerstwa Oświaty. Wypracowanie zostało wykorzystane w publikacji „Wojna w oczach dzieci” (Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983) oraz w książce „Moje przeżycia wojenne” (Instytut Pileckiego, 2019). Oryginał wypracowania znajduje się w Archiwum Akt Nowych w zespole 2/283.
more...
less
[00:00:10] AUTOPREZENTACJA BOHATERKI.
[00:00:37] RODZICE, byli nauczycielami w lokalnej szkole, rodzeństwo: siostra rówieśniczka i młodszy brat.
[00:02:30] ROK 1943, wczesnym rankiem do domu przyszedł Niemiec i kazał się ubierać. Całą rodzinę wyprowadzono. Oddzielenie kobiet i mężczyzn. Mężczyźni ustawieni trójkami ruszyli w stronę Zwierzyńca jako pierwsi.
[00:05:08] KRYJÓWKA NA STRYCHU, po drodze do Zwierzyńca mijali budynek poczty. Boh. z innymi kobietami ukryła się na strychu. Widziały przez okienko palącą się wieś. Po wysiedleniu wszystkich dostały znak, że mogą wyjść z kryjówki. [+]
[00:08:12] OJCIEC ZWOLNIONY Z OBOZU, ktoś z gminy poinformował władze obozu, że ojciec jest potrzebny w gminie. Rodzina nie miała do czego wrócić, wieś została spalona.
[00:09:40] ZWIERZYNIEC, rodzina trafiła do domu żony policjanta, po pewnym czasie dostali lokum w Borkach na ziemiach zwierzynieckich. Pomoc od ludzi.
[00:13:33] KOMUNIA ŚWIĘTA, ciocia z Zamościa załatwiła dla boh. i jej siostry białe sukienki.
[00:14:00] EDUKACJA W DOMU, do szkoły uczęszczały bezpośrednio po wysiedleniu. Po roku szkoła została zamknięta, rozpoczęły edukację w domach. Ciotka uczyła chłopców, a matka boh. – dziewczynki.
[00:16:30] HISTORIA OJCA, przez to, że był w wojsku, został aresztowany i zginął za Uralem.
[00:17:20] LOSY RODZINY, z Borka przenieśli się do znajomych, gdzie ukrywali się w piwnicy.
[00:23:00] MAREK BRANDT, opis mężczyzny.
[00:27:24] ARESZTOWANIE OJCA, opis aresztowania.
[00:32:10] WYJŚCIE Z KRYJÓWKI NA POCZCIE, spalona wieś.
[00:33:20] LOSY LUDZI WYSIEDLONYCH, część została wykupiona, część uciekła, reszta trafiła do Zamościa na Rotundę.
[00:36:40] KAPLICZKA, opis kolumn ludzi, które obok niej przechodziły.
[00:40:25] SZKOŁA W BARAKU, w której uczyła matka, tam tez mieszkały.
[00:41:16] CZAS PO WOJNIE, matka boh. żyła nadzieją, że wróci mąż. Siostra poszła na studia i została polonistką, jak matka. Boh. pracowała jako księgowa, brat imał się różnych prac.
[00:47:35] SYTUACJA PO WYJŚCIU Z KRYJÓWKI, odnalazły ojca, na pierwsze noclegi trafili do żony policjanta.
[00:49:58] OJCIEC W PARTYZANTCE, ojciec był w AK.
[00:50:30] ARESZTOWANIE OJCA.
[00:54:42] ŚMIERĆ OJCA, źródła informacji o śmierci ojca w obozie pracy w ZSRR.
[00:56:00] WYPRACOWANIE Z 1946 ROKU, boh. czyta fragmenty swojego wypracowania.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.