Domagalski-Łabędzki Włodzimierz cz. 1

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1388

1 czerwca 2021, Żółwin

1:38

Włodzimierz Domagalski-Łabędzki (ur. 1957, Łódź) - w latach 1980-81 był studentem historii i działaczem Niezależnego Zrzeszenia Studentów na Uniwersytecie Łódzkim. Po wprowadzeniu stanu wojennego odbył służbę wojskową na Pomorzu. W lecie 1985 wstąpił do Solidarności Walczącej, był współzałożycielem i organizatorem oddziału łódzkiego SW oraz sieci hurtowego kolportażu niezależnych wydawnictw. W latach 1987-89 był aktywistą Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy parafii św. Elżbiety Węgierskiej w Łodzi przy ul. Spornej oraz redaktorem „Informatora" tego Duszpasterstwa.

[00:00:24] Ur. 4 maja 1957 r. w Łodzi, biologiczny ojciec Andrzej Łabędzki. Mama Jadwiga pochodziła z katolickiej rodziny, ciotka założyła klasztor albertynek (bł. Jabłońska), Jadwiga oddana do albertynek – tam kończyła szkołę. Odeszła z klasztoru po poznaniu Łabędzkiego. Ojciec objął gospodarstwo poukraińskie w Bieszczadach – nieprzystosowanie mamy do surowych warunków. Urodziny dzieci co rok (trzy córki i syn Miecio – zmarł na koklusz). Boh. jest piątym dzieckiem.
[00:03:19] Siostra Andrzeja Łabędzkiego wyszła za mąż za Zdzisława Domagalskiego – nie mogli mieć dzieci, wzięli boh. na wychowanie, adopcja. Patriotyczna rodzina Łabędzkich, dziadek dostał się do niewoli w wojnie polsko-bolszewickiej, jego dwaj bracia po 1905 r. zesłani na Syberię. Uciekli, przejechali przez Rosję na fałszywych dokumentach, wyjechali do Stanów Zjednoczonych. Jeden powrócił – osiadł w majątku Mroga [Dolna] pod Łodzią, miał syna Tadeusza.
[00:06:11] Rodzeństwo Niesiołowskich to kuzyni boh. – ich mama pochodziła z Łabędzkich. Tadeusz Łabędzki był czołowym działaczem Młodzieży Wszechpolskiej, twórcą i redaktorem naczelnym pisma „Wszechpolak”. Działał w konspiracji (Narodowa Organizacja Wojskowa), brał udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie osiadł w Łodzi, złapany na początku maja 1946, zakatowany na śmierć. Poszukiwanie miejsca pochówku przez IPN. Oprawca Humer oskarżony o zakatowanie Tadeusza Łabędzkiego.
[00:08:31] Ukrywanie przez rodziców faktu adopcji - boh. dowiedział się przypadkiem w wieku 40 lat od biologicznego ojca. Trudne kontakty z ośmiorgiem rodzeństwa („kuzynowstwo”), odtwarzanie więzi. [+]
[00:10:20] Cieplarniane warunki w przybranym domu. Ubogi dom biologicznej rodziny, dzieci nie ukończyły studiów, przeprowadzka na Śląsk. Żal do biologicznych rodziców o zatajenie prawdy. Śmierć biologicznej mamy. [+]
[00:12:10] Dzieciństwo w Łodzi. W 1969 r. aresztowanie działaczy „Ruchu”, m.in. kuzynów Marka i Stefana Niesiołowskich, rewizja w domu boh. Dom boh. blisko skrzyżowania ul. Górniczej z ul. Przemysłową – w czasie wojny był tam obóz dla dzieci (Kinder-KL Litzmannstadt), pomnik „Pękniętego serca”, szkoła im. Bohaterskich Dzieci Łodzi. [+] Pierwsze zetknięcie się z historią, wojną.
[00:15:37] Nauka w liceum koło domu (1972-76). Okres kontestacji, ruchu hipisów, opuszczanie szkoły. Poszukiwania, włóczęga po całym kraju, zanurzenie w kulturze: lektury książek, przedstawienia teatralne, filmy, koncerty, słuchanie muzyki. Koncert SBB. Wchodzenie na koncert bez biletu. [+]
[00:18:37] Ruch hipisowski, antykomunistyczny. Dostępność narkotyków, opiaty, „kompot”, marihuana, eksperymenty boh., zmarli koledzy narkomani. Drogi rozwoju osobistego (mistycyzm, buddyzm, nurt katolicki), salezjanin o. Szpak z Rzeszowa. Pielgrzymki hipisowskie na Jasną Górę. Msze na polanie w lesie. Inwigilacja środowisk młodzieżowych przez SB. Hipis „Wskazówa” nagrany przez SB, student filozofii. Przemówienie na Jasnej Górze. [+] TW „Szary”, sąsiad śledzący Zbigniewa Sekulskiego z ROPCiO [Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela], wyprawa na pielgrzymkę hipisowską. Raporty pisane dla SB.
[00:26:30] Postaci ruchu hipisowakiego: „Pies” Terlecki, żona Małgorzata Terlecka. Hipisowanie pozwalało oderwać się od szarości PRL, życie obok w „kolorowym świecie”. Prasa podziemna, drukarze hipisi, praca dorywczo, życie poza systemem. Kornel Morawiecki zatrudnił hipisów do drukowania „Biuletynu Dolnośląskiego” (m.in. Moszczaków).
[00:29:00] Nawiązanie współpracy z ROPCiO (Niesiołowscy, Czumowie) – dostęp do bibuły w latach liceum. Ważna książka „Dzieje porozbiorowe Polski” Mariana Kukiela – przepisywane samizdaty. Rozpoczęcie studiów. Przekonanie o „źle komuny”.
[00:31:00] Nudne, „czerwone” studia, na Uniwersytecie Łódzkim, spetryfikowany Wydział Historii. Porzucenie „hipisowania”. Z 80 osób na I roku tylko cztery nie zapisały się do SZSP (Socjalistyczny Związek Studentów Polskich), niektórzy wstąpili do PZPR. Grupa idealistów neomarksistów na wydziale.
[00:34:20] Kolega z roku Witold Waszczykowski, wytykanie boh. jako „korowca”. Brak zainteresowania studiami, cel: walka o niepodległość Polski. Pogłębiona wiedza na temat najnowszej historii Polski. Obraz epoki Gierka.
[00:37:30] Wykładowca najnowszej historii Polski Stefan Banasiak – w czasach stalinowskich pracownik UB. Wiedza na temat Katynia. Indywidualna nauka historii, praca magisterska o „najnowszej historii świata” (stosunki międzynarodowe).Koncepcje polityki Stanów Zjednoczonych wobec Europy Środkowo-wschodniej. Doktryna Sonnenfeldta – niezmienność stref wpływów, dominacja ZSRR „na wieki”.
[00:41:24] W KOR (Komitet Obrony Robotników ) przyjmowano trwałość komunizmu, ew. możliwe rozszerzanie autonomii. Obrona pracy magisterskiej z opóźnieniem. Lato 1980 r. – wakacje z 2-letnim synem w Borach Tucholskich, poruszenie na polu namiotowym – strajki na Wybrzeżu. Przyjazd z synkiem do Gdańska autostopem. Czarnowidztwo współpasażerów: „już widać Rosjan”.
[00:43:52] Sytuacja w Gdańsku, przyjazd pod bramę stoczni, rozmowy z robotnikami. „Przebudzenie w życiu kraju”. [+] Atmosfera wśród ludzi. Oczekiwanie działań na uczelni, tworzenie Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS). Działanie w transie (bibuła, rozmowy z władzami instytutu historii). Nowi koledzy z NZS z niższego roku.
[00:47:50] Praca w spółdzielniach studenckich, dobre zarobki przy pracach wysokościowych. Strajk czterech uczelni łódzkich, wzięło udział 10 tys. studentów, przyspieszone dojrzewanie społeczno-polityczne, dostępność bibuły, spotkania z działaczami opozycyjnymi. „Pokolenie NZS rządzi Polską”. [+]
[00:50:39] Skończenie studiów w 1981 r., pierwsza praca – nauczyciel w szkole podstawowej, część etatu w liceum. Wstąpienie do „Solidarności”. Przemycane wiadomości o Katyniu na lekcjach polskiego w liceum. Powołanie na rok do wojska. Wprowadzenie stanu wojennego, poczucie paraliżu emocjonalnego, odrętwienia (podobne jak po katastrofie smoleńskiej).
[00:53:05] Pałowanie ZOMO pod siedzibą zarządu regionu „S”, udział w protestach, rozpoczęcie działalności konspiracyjnej, bojowe nastroje. Zagrożenie wyrokiem 3,5 roku za odmowę podjęcia służby wojskowej. Szkółka wojskowa w Jeleniej Górze, jednostka wojskowa koło Kołobrzegu.
[00:56:04] Rozmowy przy koksownikach: „wielkie rozczarowanie”. Wysłanie listu protestacyjnego z jednostki – zesłanie za karę do karnej jednostki. Pacyfikacja oporu w zarodku, wyczerpanie fizyczne, spanie w marszu [+]. Irracjonalne zachowania kolegów – zapisywanie się do ZMW (Związek Młodzieży Wojskowej), „łamanie kręgosłupów”. [+]
[00:59:10] Konformistyczne zachowania w szkółce: pilność, gorliwość i uległość. Wykorzystywanie żołnierzy do zabezpieczania demonstracji w maju 1982 r. Boh. służył w „zielonym garnizonie”, zdezelowany sprzęt zepsuł się na drodze. Szkółka wojskowa w lutym 1982, poligon w Drawsku, obsługa działka sprzed II wojny światowej, poczucie absurdu [+]. Plany zaatakowania Zachodu.
[01:03:20] Rozpoczęcie szkółki wojskowej po Świętach Bożego Narodzenia 1981 r. Tragedia w kopalni „Wujek”. Rekruci załadowani w wagonach towarowych z dziurą asenizacyjną, podróż przez trzy doby. Humorystyczne opowieści o akcji bojowej przeciw Danii, zamiatanie lasu z szyszek na poligonie drawskim.
[01:06:21] Poczucie absurdu w wojsku. Strategia przeżycia: niewykonywanie poleceń. „Dziadkowie i koty”, buntowanie „kotów”. Por. Lasota, częste profilaktyczne wysyłanie boh. na przepustki. Złożenie pracy magisterskiej.
[01:09:51] Zainteresowanie porucznika kontrwywiadu, wielogodzinne rozmowy, poszukiwanie wroga. [+]
[01:11:51] Powrót z wojska. Dyrektor liceum Szymaniak – współpraca z SB. Rozmowa z uczniami o sytuacji w szkole, sześciu nauczycieli wyrzuconych w wyniku donosów dyrektora, polonistka Kowalczyk internowana. Zatrudnienie w wojewódzkiej bibliotece publicznej w dziale zbiorów specjalnych, opracowywanie rękopisów. „Wszyscy knuli”, wspólne czytanie bibuły, punkt kolportażowy. [+]
[01:15:19] Decyzja o zaangażowaniu w walkę o niepodległość Polski, działalność w Solidarności Walczącej. Inne rozważane organizacje: Liberalno-Demokratyczna Partia „Niepodległość” i Konfederacja Polski Niepodległej. Rozbicie KPN po wprowadzeniu stanu wojennego.
[01:18:11] Internowanie Stefana Niesiołowskiego 13 grudnia, potem bliska współpraca. Przystąpienie boh. do SW w połowie 1984 r. Kolega z osiedla Włodzimierz Strzemiński ps. „As” przeprowadził się do Wrocławia, organizował oddział SW w Łodzi.
[01:21:05] Spotkanie Strzemińskiego, rozmowy na cmentarzu żydowskim, zasady konspiracji, rozpoznawanie boh. Sytuacja organizacji opozycyjnych w Łodzi i Polsce, rezygnacja, trudy działalności opozycyjnej, wypalenie.
[01:26:02] Przełom w ciągu 1986 r. – zasilenie przez młodsze pokolenie. W Łodzi NZS skończył się wraz z wprowadzeniem stanu wojennego, część osób przeszła do podziemnej „S”. Dwaj koledzy zainteresowani działalnością w SW (Krzysztof Napieralski, Piotr Jaworski). Regularne dostawy bibuły z Wrocławia od stałego łącznika.
[01:29:25] Zaprzysiężenie w SW, „jestem gotów poświęcić życie” dla niepodległej Polski. „Bardzo mi to pasowało”. Przyłączenie kolegów z pracy.
[01:31:05] Strzemiński – liczna rodzina za granicą, mógł otrzymywać paszport. Wykonywał misje specjalne, pracował w ośrodku dokumentacji w TVP. Film dokumentalny po jego śmierci. Za granicą załatwiał dostawy sprzętu, urządzeń podsłuchowych. Major służb specjalnych Jurkiewicz uciekł do Niemiec, wyjawił niemieckiemu wywiadowi BND wiadomości o funkcjonowaniu polskich służb bezpieczeństwa. Spalono jego mieszkanie w Wilhelmshaven. Pomagał Strzemińskiemu. Jako W.M. Alexander wydał książkę „Agentura państwo policyjne” – instruktarz dla działaczy podziemia.
[01:34:55] Śledzenie przez tajniaka „wywiadowcę” – obserwowanie przez siatkę ludzi: kilka samochodów i kilkanaście osób, często kobiet. [+] Trudność utrzymania konspiracji. Decyzja o pełnym zaangażowaniu w SW.
więcej...
mniej

Czerniak Grzegorz

Czerniak Grzegorz

Instytut Pileckiego

Film