Kazimierz Musur (ur. 1930, Kolonia Edwardówka) w kwietniu 1940 wraz z matką, siostrą i młodszym bratem został deportowany do łagpunktu 17 w miejscowości Suchobiezwodnoje w obłasti gorkowskiej w ZSRR. W 1942 roku udało mu się dostać wraz z siostrą do formowanej Armii Polskiej. Matka i młodszy brat prawdopodobnie zmarli w Kermine – nigdy nie udało się wyjaśnić ich losów. Po ewakuacji z Krasnowodzka do Pahlevi Kazimierz Musur został wraz z innymi polskimi dziećmi przerzucony do Isfahanu, Ahwazu, a następnie do Outshoorn w Republice Południowej Afryki. Uczęszczał do szkoły zawodowej w Cape Town, pracował w fabryce kapeluszy w Johannesburgu. W 1948 roku wrócił do Polski, gdzie spotkał się z ojcem i starszym bratem, którym udało się uniknąć wywózki w 1940 roku. Pracował jako ślusarz w przedsiębiorstwie Polskie Budownictwo Energetyczne. W 1955 roku rozpoczął pracę na kolei, najpierw jako pomocnik maszynisty, a w 1959 roku – jako maszynista parowozu. W 1990 roku przeszedł na emeryturę. Mieszka w Domu Pomocy Społecznej „Pogodna Jesień” w Jeleniej Górze.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1930 r. w Kolonii Edwardówka.
[00:00:38] Przed wojną boh. pomagał w gospodarstwie. Po wybuchu wojny boh. chodził do czteroklasowej szkoły, ale uczono w niej języka ukraińskiego. Ojciec był sołtysem we wsi, siostra Janina po ukończeniu czterech klas poszła do szkoły w Jaryczowie. Jan Kinal z Ceperowa powiedział ojcu, że Polacy będą wiosną wywożeni – zakopanie zboża pod ulami. 10 lutego ojciec, słysząc hałasy we wsi, wysłał żonę i córkę do ciotki Pierzyckiej w Kukizowie, a boh. i młodszego brata do Jaryczowa, gdzie mieszkała przyrodnia siostra Jadwiga Andrzejczuk. Ojciec i starszy brat poszli do Lwowa. Relacje z sąsiadem Tarasem, Rusinem.
[00:10:56] Budowa domu, opis gospodarstwa – funkcjonowanie kurnika, wyznaczanie kury na rosół. Wyżywienie na wsi – wieprzowinę jedzono w święta. Prace dzieci. Rodzina miała sad i pasiekę. Boh. miał trójkę rodzeństwa oraz starsze przyrodnie rodzeństwo. Brat służył w KOP na granicy z Litwą
[00:17:18] 10 lutego boh. przyszedł do przyrodniej siostry mieszkającej w Jaryczowie. W stajni Bajtarowiczów trzymano polskich jeńców i siostra gotowała dla nich. Wiosną Ukrainiec przyjechał z matką i siostrą, które zabrano z Kukizowa – wyjazd do Lwowa, gdzie rodzinę umieszczono w areszcie. W kwietniu matkę, siostrę, boh. i brata wsadzono do wagonu. Po dwutygodniowej podróży rodzina znalazła się w 17 łagpunkcie w Suchobiezwodnoje – postawa naczelnika Perażyńskiego. Po miesiącu rodzina trafiła do innego łagpunktu, ponieważ w 17. zamieszkali więźniowie budujący kolej. Rodzina utrzymywała się ze sprzedaży ubrań. Wyżywienie w łagrze. Przeniesienie do 2 łagpunktu. [+]
[00:26:50] Wyjazd z łagru jesienią 1940 r. – podczas postoju pociągu w Moskwie żołnierz zaproponował dzieciom zwiedzenie metra. Droga na północ w kierunku Archangielska – przejazd przez zamarznięte jezioro do posiołka Wietka w wołogodzkiej obłasti. Siostra poszła do pracy, a boh. do szkoły. Stan zdrowia matki i młodszego brata – racje żywnościowe dla pracujących i niepracujących. Antyreligijne akcje w szkole. Sprzedaż jagód lotnikom.
[00:38:05] Zachęcanie do pozostania w Wietce, w posiołku został tylko zesłaniec Możdżeń. Brat Tadeusz uczył się fachu u krawca Józefa Barana we Lwowie.
[00:43:20] Brat przyrodni Tadeusz Sowa, z zawodu krawiec, szył ubrania dla komendanta NKWD. Kurza ślepota na zesłaniu – paczki z żywnością i tranem od ojca, który mieszkał podczas okupacji sowieckiej we Lwowie. Boh. przyniósł paczkę z poczty oddalonej o 16 kilometrów.
[00:51:10] Wyjazd z Wietki po ogłoszeniu amnestii. Rejs zatłoczoną barką i droga pociągiem do Czelabińska – boh. poszedł po jedzenie, w tym czasie pociąg odjechał. Dzięki pomocy kolejarza Rosjanina boh. dostał się do innego pociągu i dojechał do Taszkientu, gdzie odnalazł rodzinę. Kradzieże chleba. [+]
[00:58:28] Wyjazd do kołchozu Ałkatyn – boh. nie zmieścił się do arby i szedł na piechotę. Po przybyciu na miejsce zachorował i trafił do szpitala, gdzie był operowany. Boh. wyzdrowiał, a leżący obok niego Żyd zmarł, w jego rzeczach znaleziono pieniądze. Do szpitala przyszła siostra, która zabrała boh. – droga do kołchozu, kradzież cebuli i szczypioru. [+]
[01:07:48] Wyjazd do Kermine, gdzie organizowała się Armia Andersa – matce ukradziono książeczkę do nabożeństwa. Ubranie boh. Boh. chodził na bazar – sposoby podkradania jedzenia handlującym Uzbekom. Rodzina zamieszkała w namiocie wojskowym – choroba brata. Konieczność ogolenia głów. Siostra zapisała się do Junaczek, a boh. do Junaków – obóz w Narpaj.
[01:14:45] Do obozu Junaków przyszła sąsiadka, która powiedziała, że do namiotu, w którym mieszkała matka i brat zakwaterowano Żydówkę. Boh. przyszedł do Kermine, ale już nie odnalazł matki ani brata – wysoka śmiertelność z powodu tyfusu. Wyjazd Junaków z Narpaju do Krasnowodzka – picie wody z Morza Kaspijskiego, zaokrętowanie na pokład „Mołotowa”, choroby pasażerów podczas rejsu do Pahlevi. Rozważania na temat szczęścia. [+]
[01:21:16] W Pahlevi boh. był przez miesiąc – stan zdrowia. Wyjazd do Teheranu – pomidory a kamień w nerce. Pobyt w Isfahanie.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.