Alicja Wolwowicz (ur. 1928, Borysław) – polonistka, nauczycielka, działaczka społeczna. Jej ojciec Wiktor (1887-1971) był inżynierem górnictwa naftowego, a matka Tekla (1894–1981) nauczycielką. Podczas II wojny światowej przebywała wraz z rodzicami w Borysławiu, w Rypnem, a od początku 1944 w Sanoku. Wówczas podjęła naukę w tamtejszej Publicznej Szkole Gospodarstwa Domowego i Szkole Rzemiosła Dla Krawczyń, którą ukończyła w lipcu 1944. Po wojnie została drużynową VI Drużyny Harcerek im. Jana Kasprowicza w Sanoku. W 1947 ukończyła Liceum Ogólnokształcące im. Królowej Zofii w Sanoku i podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, które ukończyła w 1952 roku. Przez kolejne trzy lata w wyniku nakazu pracy była nauczycielką w liceum w Bielsku-Białej, a potem przez sześć lat w Czechowicach-Dziedzicach. W latach 1961-1984 pracowała jako nauczycielka języka polskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Sanoku. Działała w Związku Nauczycielstwa Polskiego, a w 1981 należała do Komisji Zakładowej Pracowników Oświaty i Wychowania. W 1994 roku w wyborach samorządowych ubiegała się o mandat radnej Rady Miasta Sanoka. Od 1990 należy do Klubu Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w Sanoku, w którym objęła funkcje sekretarki i kronikarki. Jest wiceprzewodniczącą Koła Terenowego Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Drohobyckiej w Krośnie. Mieszka w Sanoku.
mehr...
weniger
[00:00:10] Po odejściu na emeryturę boh. pracowała jeszcze przez kilka lat w szkole. Potem zajęła się działalnością społeczną. W latach 80. była zaangażowana w działalność Solidarności nauczycieli. Po wprowadzeniu stanu wojennego pomagała internowanym w obozie w Uhercach. Boh. chciała pojechać na święta do brata mieszkającego w Krakowie – pozwolenie na wyjazd. Propaganda w szkole – wezwanie na dywanik z powodu wyjazdu bez pozwolenia dyrektora. Pomoc rodzinom internowanych – organizowanie wyjazdów z paczkami do Uherców. W sanockim szpitalu przebywali chorzy więźniowie przewiezieni z Ustrzyk – ich dożywianie. Ze szpitala uciekł Antoni Macierewicz.
[00:10:38] Działalność w kole emerytowanych nauczycieli, członków Solidarności. W latach 90. boh. opracowała kronikę nauczycielskiej Solidarności. Wcześniej boh. zajmowała się odtwarzaniem dziejów szkoły od 1925 r. na potrzeby kroniki szkolnej. Współpraca z Towarzystwem Przyjaciół Ziemi Drohobyckiej.
[00:16:50] Aktywność podczas emerytury. Boh. wstąpiła do harcerstwa w 1944 r., ale po zmianach w organizacji wystąpiła z niej – powrót do harcerstwa po zmianach ustrojowych, działalność w kole seniorów. Organizacja pomocy dzieciom za granicą. Boh. była po wojnie na trzech obozach harcerskich – pierwszy był w Sopocie, wspomnienie ruin Gdańska. Drugi obóz był w Pilichowicach [obecnie Pilchowice] k. Jeleniej Góry. Trzeci w Zawoi pod Babią Górą. Podczas studiów boh. nie przyznała się do bycia harcerką.
[00:24:18] Działalność społeczna podczas emerytury – boh. należała do pięciu stowarzyszeń, była m.in. kronikarką sanockiego Towarzystwa Miłośników Lwowa. Matka namówiła ją na zakup samochodu – nauka jazdy, incydent z milicjantami. Pasja motoryzacyjna. Okoliczności w jakich boh. spisała swoje wspomnienia. Przygotowywanie publikacji wspomnieniowej. [koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[00:38:35] Przedstawienie rodziców: Tekli i Wiktora. W ostatnie wakacje przed wojną rodzina spotkała się u dziadków w Sanoku – mąż ciotki był naczelnikiem stacji w Zebrzydowicach. Wuj Edmund Zieliński ukończył Seminarium Nauczycielskie w Krośnie i był nauczycielem. W Sanoku [w 1936 r.] odbył się zjazd Górali – uroczysta msza nad Sanem z udziałem wojska. Boh. była w muzeum w zamku królowej Bony – wspomnienie gabloty ze strojami ludowymi i startu balonu. Bracia jako harcerze pełnili służbę pomocniczą i zajmowali się rozlokowaniem gości na kwaterach – jeden pokój w domu zajęli przyjezdni z Warszawy – wspomnienie zapachu perfum. W mieście miał cukiernię Peszkowski, ojciec księdza Peszkowskiego. [+]
[00:51:10] Wspomnienie domu i gospodarstwa dziadków w dzielnicy Posada Olchowska. Dziadek Zieliński był budowniczym, robił projekty architektoniczne i nadzorował budowy. Do dziadka przyszedł Żyd, który chciał omówić projekt domu – brat Wiesław przyniósł popielniczkę z głową Żyda, na szczęście nie podano jej gościowi.
[00:56:18] Co roku miesiąc wakacji spędzano u dziadków w Sanoku, wyjeżdżano też do Lwowa, gdzie mieszkał brat ojca. Wizyty z bratem stryjecznym na Targach Wschodnich – wystawa sklepu w Pasażu Mikolascha. Prezentacja słodyczy w domu na kurzej nóżce. Podczas ostatnich wakacji boh. widziała „Panoramę Racławicką”.
[01:03:10] Przedwojenny Borysław – kilka lat przed wojną wybudowano pocztę, w mieście działały trzy kina. Szyby naftowe w krajobrazie miasta, kościoły i cerkwie, domy żydowskiej biedoty. Inteligencja żydowska w mieście. [+]
[01:10:00] Rodzina mieszkała w dzielnicy Tustanowice przy ul. Hołówki. Ojciec pracując w firmie naftowej dobrze zarabiał i w latach 30. wybudował dom w Sanoku. Boh. chodziła w Borysławiu do nowej szkoły. Ukraińcy dostali pozwolenie na budowę szkoły, ale potem budowa została wstrzymana. Koło drewnianej ukraińskiej szkoły był basen wykorzystywany podczas uroczystości religijnych, działalność towarzystwa „Proswita”. Ojcowie szkolnych koleżanek byli inżynierami, leśnikami. Inteligencja żydowska w mieście. [+]
[01:18:40] W uroczystościach brali udział weterani powstania styczniowego oraz członkowie „Sokoła” – ich umundurowanie. Działalność Związku Strzeleckiego (miał jedną z siedzib w szkole) i Towarzystwa Szkoły Ludowej – matka organizowała i prowadziła bibliotekę w siedzibie TSL, wspomnienie stołu bilardowego. Oczekiwanie na szkolny bal, który odbywał się corocznie 2 lutego. [+]
[01:25:04] Pod lasem stanął tabor i boh. poszła z kolegami zobaczyć Cyganów – bójka dwóch Romów, którzy okładali się batogami. Cyganki chodziły po domach, by wróżyć. [+]
[01:27:00] Atmosfera przed wojną. W domu było radio – niektórzy stawiali odbiorniki w oknie. Wspomnienie audycji „Wesoła Lwowska Fala”. Zaskoczenie z powodu wybuchu wojny – akcje zbierania funduszy na dozbrojenie wojska, przedwojenna propaganda.
[01:32:46] Poranek 1 września 1939 r. – nadzieje na rychłe zwycięstwo. Zaskoczenie po wkroczeniu Armii Czerwonej – wygląd czerwonoarmistów i ich uzbrojenie. Nauczyciel geografii Tkaczuk wcześniej był szewcem – poszukiwania Egiptu na mapie. Koło szkoły często przechodziły sowieckie oddziały – zachowanie dzieciaków na widok szybko idących żołnierzy – reakcja nauczycielki, pani Batukiewicz, która była przechrzczoną Żydówką – konsekwencje odezwania się boh. [+]
[01:46:50] We wrześniu 1939 r. ojciec i brat Wiesław wyjechali rowerami z Borysławia i dotarli do Nadwórnej. Pewnego dnia zostali napadnięci przez Ukraińców, którzy zabrali im rowery i plecaki – powrót pieszo do domu, spotkanie kuzyna Mietka z Sanoka. Żyd Moszko uprzedził matkę o powrocie ojca. Kuzyn został pobity przez Ukraińców i dochodził do siebie w Borysławiu, potem udało mu się wrócić do Sanoka. [+]
[01:52:33] Pierwsze Boże Narodzenie podczas okupacji – obecność dwóch radzieckich żołnierzy. Wspomnienie pierwszej deportacji w lutym 1940 r. Rodzina mieszkała daleko od dworca kolejowego i boh. nie widziała wywózki. Przygotowania do ewentualnej deportacji – matka zapakowała najcenniejsze rzeczy i dokumenty do walizki i suszyła chleb. W marcu zniknął brat Wiesław, a niedługo potem przyszło dla niego wezwanie do wojska – poszukiwania brata przez sowietów. Reakcja na samochody zatrzymujące się koło domu. [+]
[02:01:50] W Borysławiu działała filia Politechniki Lwowskiej i brat Ryszard zapisał się tam, dzięki temu uniknął poboru do wojska. Brat pracując zrobił kurs na prawo jazdy i jeździł ciężarówką. Pierwszy list od Wiesława przyszedł po roku od zaginięcia. U rodziny zatrzymała się krewna, której mąż zaginął po kampanii wrześniowej. Rodzice nie wiedzieli, że Wiesław chciał uciekać za granicę – informacja od wuja z Lubaczowa. Ryszard od początku okupacji działał w konspiracji – jego losy. Brat został po wojnie aresztowany, ale wypuszczono go na mocy amnestii.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..