Alicja Wolwowicz (ur. 1928, Borysław) – polonistka, nauczycielka, działaczka społeczna. Jej ojciec Wiktor (1887-1971) był inżynierem górnictwa naftowego, a matka Tekla (1894–1981) nauczycielką. Podczas II wojny światowej przebywała wraz z rodzicami w Borysławiu, w Rypnem, a od początku 1944 w Sanoku. Wówczas podjęła naukę w tamtejszej Publicznej Szkole Gospodarstwa Domowego i Szkole Rzemiosła Dla Krawczyń, którą ukończyła w lipcu 1944. Po wojnie została drużynową VI Drużyny Harcerek im. Jana Kasprowicza w Sanoku. W 1947 ukończyła Liceum Ogólnokształcące im. Królowej Zofii w Sanoku i podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, które ukończyła w 1952 roku. Przez kolejne trzy lata w wyniku nakazu pracy była nauczycielką w liceum w Bielsku-Białej, a potem przez sześć lat w Czechowicach-Dziedzicach. W latach 1961-1984 pracowała jako nauczycielka języka polskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Sanoku. Działała w Związku Nauczycielstwa Polskiego, a w 1981 należała do Komisji Zakładowej Pracowników Oświaty i Wychowania. W 1994 roku w wyborach samorządowych ubiegała się o mandat radnej Rady Miasta Sanoka. Od 1990 należy do Klubu Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w Sanoku, w którym objęła funkcje sekretarki i kronikarki. Jest wiceprzewodniczącą Koła Terenowego Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Drohobyckiej w Krośnie. Mieszka w Sanoku.
mehr...
weniger
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1928 r. w Borysławiu.
[00:00:20] Matka, pochodząca z Sanoka, była nauczycielką w szkole powszechnej. Urodzony w Mrzygłodzie ojciec był inżynierem i nafciarzem. Boh. miała dwóch starszych braci: Ryszarda i Wiesława. Rodzina mieszkała w Borysławiu w dzielnicy Tustanowice – wpływ przemysłu naftowego na rozwój miasta. Położenie Borysławia. Okoliczności odkrycia ropy naftowej.
[00:06:55] Początek wojny – bombardowanie rafinerii w pobliskim Drohobyczu. Ukraińcy na Kresach RP – stosunki z Polakami. Gospodyni wynajętego domu, pani Kowalska, Ukrainka, była zaangażowana w działalność towarzystwa „Proswita” – areszt domowy. W dzielnicy była szkoła polska i ukraińska – zabawy z koleżanką Ukrainką. W szkole polskiej uczono także języka ukraińskiego.
[00:15:36] Ojciec był kierownikiem kopalń nafty, bracia uczyli się w gimnazjum, Ryszard zdał maturę w 1939 r. Po kilku dniach od wybuchu wojny przyszedł rozkaz ewakuacji na wschód – wyjazd ojca i brata Wiesława. Ryszard w sierpniu wyjechał na kurs do Lwowa, by przygotować się do egzaminu na Politechnikę – jako harcerz udział w obronie miasta kopiąc okopy i przenosząc meldunki. Po zajęciu Lwowa przez Rosjan pracował w biurze wydającym przepustki dla Polaków, którzy chcieli przedostać się do niemieckiej strefy.
[00:22:18] Zalążek podziemia – brat Ryszard dostał we Lwowie materiały do rozwiezienia, z którymi pojechał do Lublina, Krakowa i Sanoka. W Sanoku mieszkali dziadkowie i tu brat chodził do liceum – działalność w harcerstwie przed wojną. Brat, nie mogąc wrócić do Borysławia wyjechał do Mrzygłodu i przeszedł na stronę sowiecką przez zieloną granicę – odpoczynek w Tyrawie Solnej u ciotki Penarowej, której mąż był młynarzem. Oglądanie pasażerów na dworcu w Załużu przez miejscowego Żyda. Brat wrócił do domu w Boże Narodzenie 1939 r.
[00:29:12] Brat Wiesław podjął w grudniu próbę przejścia na Węgry, drugą próbę przedsięwziął wiosną z Lubaczowa i zaginął – poszukiwania wszczęte przez matkę. List od brata przyszedł wiosną 1941 r. z łagru za Uralem, gdzie pracował przy wyrębie lasu. Po amnestii trafił do formującej się Armii Andersa i został razem z nią ewakuowany z ZSRR. Przeszedł szlak bojowy 2 Korpusu, został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Po wojnie zamieszkał w Anglii.
[00:41:02] Ojciec został wezwany przez sowietów i dostał propozycję wyjazdu wraz z rodziną do Baku. Wyjazd ojca w Gorgany – zamieszkanie we wsi Przysłup, gdzie były szyby naftowe. 21 czerwca matka i boh. przyjechały do niego. Sytuacja po napaści Niemiec na Związek Radziecki. W przedsiębiorstwie zatrudniano ukrywające się osoby, m.in. lwowskiego adwokata i oficera Wojska Polskiego (potem został zamordowany przez Ukraińców). Przeprowadzka do osady Duba. [+]
[00:51:56] Ojciec podjął pracę przy szybach naftowych w sekcji Podlasie, brał udział w budowie nowego szybu – wybuch na skutek wypadku. Robotnikami byli Polacy i Ukraińcy. Partyzantka w Gorganach: oddziały Rosjan, którzy nie zdążyli uciec przed Niemcami, Ukraińców oraz Polaków. Droga do kościoła w Rypnem.
[00:58:00] Zachowanie Ukraińców po wejściu Niemców. Ojciec miał asystentów Polaków, dwóch z nich zamordowano: Mickiewicza zastrzelono, innemu poderżnięto gardło. Boh. była zagrożona wywózką na roboty, więc zatrudniono ją w biurze w Rypnem jako pomocnicę pisarza, potem pracowała w sekcji Podlasie jako kierowniczka stołówki dla robotników – jej zadania. Powody wyjazdu do Sanoka. [+]
[01:07:55] Obowiązek posiadania kenkarty od 14. roku życia – zmiana imienia boh. na Milicja. Boh. bez dokumentu przyjechała do Sanoka – wyrobienie kenkarty w Mrzygłodzie. Powody pozostania ojca w Dubie. Brat Ryszard działał w AK i często zmieniał miejsca zamieszkania, w końcu podjął pracę w Kałuszu. Incydent podczas pobytu Ryszarda u ojca – umowa ze stróżem. Groźba ze strony Ukraińców – wyjazd do Kałusza. Okoliczności wyjazdu ojca do Sanoka. Ewakuacja Niemców przed zbliżającym się frontem – sabotaż dokonany przez brata w Gorlicach. [+]
[01:20:55] Podczas walk o Sanok rodzina przebywała w Mrzygłodzie. Sytuacja po wyzwoleniu. Brat idąc z Gorlic do Sanoka był zatrzymywany do kopania okopów, po wyzwoleniu zgłosił się do komisji wojskowej w Przemyślu, potem podjął studia w Lublinie. Dom rodziny w Sanoku był zajęty przez sowiecki sąd wojskowy, w piwnicy był areszt – znalezione za piecem zdarte naramienniki.
[01:26:00] Szkoła w Sanoku ruszyła jesienią 1944 r., boh. wstąpiła do harcerstwa – pomoc repatriantom, którzy trafiali na dworzec w Sanoku. W klasztorze Franciszkanów gotowano zupę, którą harcerze zanosili na dworzec. Kontakty z PUR. Zagrożenie ze strony banderowców, którzy napadali na okoliczne wioski. Publiczna egzekucja akowców na rynku, na którą spędzono uczniów – boh. stała w bocznej ulicy i nic nie widziała. Podobna egzekucja odbyła się też na stadionie. [świadek wspomina o egzekucjach członków oddziału Żubryda]. Harcerze pomagali też ludziom, którzy w napadach banderowców stracili domy – przeznaczenie dla pogorzelców dochodu z festynu.
[01:35:10] Znajoma mieszkająca we wsi na Polesiu została aresztowana po wkroczeniu sowietów w 1939 r. i trafiła do łagru, jej dziecko zabrano do domu dziecka – trudności z jego odzyskaniem i powrotem do Polski. Mąż kobiety, myśląc, że żona nie żyje, ożenił się drugi raz. Kobieta przyjechał do Sanoka i była nauczycielką rosyjskiego, po latach spisała i wydała swoje wspomnienia, boh. była redaktorką książki. Pomogła tez spisać historię sąsiadki deportowanej razem z krewnymi, u których była z wizytą.
[01:43:23] Edukacja boh. podczas okupacji – zdanie egzaminu z materiału siódmej klasy w szkole w Drohobyczu. Podjęcie nauki w Sanoku jesienią 1944 r. – boh. przyszła do szkoły ze świadectwem ze szkoły radzieckiej i niemieckiej. Po maturze zdanej w 1947 r. wyjechała na studia polonistyczne do Krakowa. Wspomnienie szkolnego referatu na temat ropy naftowej. W 1952 r. boh. ukończyła studia i dostała nakaz pracy w Koszalinie lub Olsztynie – podjęcie pracy w liceum w Bielsku-Białej. Po trzech latach przeniosła się do Czechowic-Dziedzic, po kilku latach udało się jej wrócić do Sanoka – praca w liceum ekonomicznym do emerytury.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..