Danuta Woś z d. Kasprowicz (ur. w Stryju) – ojciec był kolejarzem i właścicielem pasieki. Podczas okupacji niemieckiej rodzina ukrywała się przed banderowcami. W 1945 roku Danuta Woś została repatriowana wraz z rodziną ze Stryja do Przemyśla – tu skończyła szkołę średnią. Po ukończeniu studiów pracowała jako nauczycielka. Mieszka w Piekarach Śląskich.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej w Stryju.
[00:00:20] W 1945 r. rodzina przyjechała do Przemyśla, boh. została przywieziona w naczyniu do zagniatania ciasta. Obawy przed deportacją spowodowane tym, że zimą 1941 r. wywieziono ciotkę Marię Kosierowską wraz z dwójką dzieci. Podczas podróży jedno z dzieci zmarło i zwłoki wyrzucono z wagonu – warunki życia na zesłaniu, pretensje ciotki, że rodzina nie przysyłała jej paczek. Kilkuletni syn zachorował na tyfus, został zabrany od matki i zaginął. Ciotkę ewakuowano razem z Armią Andersa, przebywała w obozie dla uchodźców w Afryce, po wojnie zamieszkała w Wielkiej Brytanii, gdzie boh. ją odwiedziła.
[00:05:10] Z powodu zagrożenia ze strony banderowców rodzina nocowała w zbożu. Chrzestną piętnastoletniej siostry boh. była Ukrainka, która ukrywała dziewczynę w swoim domu pod pierzynami. Relacje ojca z sąsiadami Ukraińcami, którzy ostrzegali rodzinę przed ewentualnymi atakami. Podczas repatriacji rodzinę dogonił pies, z którym potem wychowywała się boh. [+]
[00:08:15] Rodzina zamieszkała na przedmieściach Przemyśla w nowym domu po wysiedlonych Ukraińcach – strach przed banderowcami, łuny pożarów okolicznych wiosek. Przesiedlenia Ukraińców do Związku Radzieckiego, ale też na Ziemie Odzyskane. Nadzieje ojca na powrót do Stryja, gdzie został dom i pasieka. Relacje w rodzinie. Rodzina miała krowę holenderską, jadąc do Polski zabrano beczkę miodu. Powody zamiany domu.
[00:12:43] Przedwojenny Stryj w opowieściach członków rodziny boh. Powody zamordowania członków wielodzietnej rodziny ukraińskiej. Spotkania z ciotką mieszkającą w Anglii – jej stan psychiczny.
[00:15:10] Sytuacja ojca po wojnie, brak renty. Powody zamiany drewnianego domu na murowany, który okazał się trudny do ogrzania. Siostra matki wyszła za Ukraińca Zapłatyńskiego i po wojnie została na Ukrainie, inna z ciotek wyszła za Niemca Hakimera i w 1933 r. wyjechała do Niemiec. Reakcja boh. na pożary – rozważania na temat lęków.
[00:20:12] Boh. zajmowała się siostra, która była krawcową. Brat pracował w fabryce dywanów w Kowarach. Gruźlica w Polsce. Rodzina miała możliwość przeprowadzki do Poznania, gdzie czekał na nich dom, ale nie skorzystano z tego. Opinia na temat odszkodowań i kondycji ludzkości.
[00:24:46] Sytuacja podczas okupacji. Charakter ojca, jego stosunek do innych narodowości. Po wkroczeniu sowietów ojciec został zwolniony z pracy na kolei. Ukrywanie się członków rodziny podczas napadów Ukraińców. Jeden z braci ciotecznych nie chcąc wstąpić do banderowców wstąpił do Armii Czerwonej i zginął na froncie.
[00:30:50] Boh. odwiedziła ciotkę mieszkającą w Manchesterze – spotkania z Ukraińcami. Jeden ze znajomych miał w domu kapliczkę Bandery.
[00:32:45] Nasilenie ruchów antypolskich na Kresach. Strach przed banderowcami po wojnie – nazwanie kogoś Ukraińcem było obelgą. Stosunki polsko-ukraińskie przed wojną.
[00:35:23] Boh. miała mieć na imię Stefania – kłopoty z imieniem Danuta. Pomoc Ukraińców podczas okupacji.
[00:37:55] Reakcja szesnastoletniego brata po zniknięciu rodziny z domu – chęć podpalenia ukraińskich domów. Bombardowanie Stryja. Rodzina chowała się w polu, a jedną z sióstr zabierała na noc chrzestna, Ukrainka, w której domu biesiadowali banderowcy. [+]
[00:40:30] Charakter ojca, jego podejście do dóbr materialnych. Chrzestna boh. także była Ukrainką. Wiadomości o Katyniu – najstarszy brat chciał wstąpić do Milicji Obywatelskiej – reakcja matki, która uważała, że mundurowi są narażeni na „Katyń”. Opinia na temat bandytyzmu i jego braku związków z narodowością.
[00:45:28] Podczas okupacji rodzice uprawiali ziemię i mieli pasiekę. Do prac polowych zatrudniano okolicznych chłopów. Po wyzwoleniu, podczas reformy rolnej, ludzie bali się brać ziemię. Ciotka, która została na Ukrainie, wyparła się sióstr, które mieszkały w Anglii i Niemczech. Opinia na temat działalności bytomskiego klubu lwowiaków [Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich].
[00:49:20] Kuzyn, chłopak w wieku poborowym, był długo ukrywany przez rodzinę przed poborem do Armii Czerwonej oraz przed banderowcami. Boh. w 1960 r. pracowała w Bieszczadach i wiedziała o osobach, które się ukrywały. Powojenne lęki.
[00:51:10] Ciotka Kosierowska została deportowana razem z rodziną, mąż został oddzielony i zaginął. Głód na zesłaniu – radość z posadzonych kartofli. Ewakuacja z Armią Andersa, stosunek ciotki do rdzennej ludności Afryki – incydent na cmentarzu w Manchesterze. Wspomnienie ciotki z Iranu. Możliwość wyboru kraju po wojnie – dwaj znajomi Ukraińcy wyjechali do Anglii, ponieważ mieli żony Niemki.
[00:59:00] Choroby wśród zesłańców – syn ciotki zachorował na tyfus i zaginął. Stan psychiczny ciotki po wojnie – wyparcie przeszłości, robienie zapasów żywności, strach przed Rosjanami. Ciotka w Afryce poznała swojego drugiego męża. Boh. wyjeżdżając z Anglii miała w bagażu perukę, którą ciotka wyrzuciła wkładając jej do walizki chleb. Pretensje do boh. z powodu braku paczek od rodziny podczas wojny. [+]
[01:05:10] Repatriacja w 1945 r. – zamieszkanie w domach opuszczonych przez Ukraińców. Zachowanie sąsiadki podczas kolędy, gdzie dzieciaki zamieniły Józefa starego na Józefa Stalina. Strach przed Ukraińcami po wojnie. Boh. była w Stryju w 1975 r. – przyjęcie przez sąsiadów, kradzieże z kołchozu.
[01:09:35] Wspomnienie charakteru ojca i matki. Sytuacja boh., która była dzieckiem starszych rodziców – na wywiadówki chodziła siostra. Podejście do życia.
[01:12:06] Rodzice wyjeżdżając do Polski zabrali beczkę z miodem i zapasy żywności – długa podróż. Pomoc z UNRRA po przyjeździe. Pierwszy dom stał niedaleko lasu – szukanie innego domu z obawy przed bandami. Strach przed obcymi.
[01:16:30] Ucieczka z przedszkola, gdy przyszedł lekarz, który badał dzieci. Boh. była we Wrocławiu podczas epidemii ospy – zatrzymanie przez milicję na dworcu i przymusowe szczepienie – zapach lizolu. [+]
[01:19:44] Rodzice do końca życia mieli nadzieję na powrót do Stryja i dlatego zostali w Przemyślu. Boh. miała koleżanki Żydówki. Wybór zawodu nauczycielki. Rodzice po wojnie zajmowali się rolnictwem. Zainteresowanie przeszłością rodzin Bratkowskich i Kasprowiczów. Wspomnienie krowy rasy holenderskiej.
[01:24:35] Wspomnienia z dzieciństwa – pasienie krów, bielenie domu przed Wielkanocą. Refleksja na temat nauki w szkole średniej i studiów. Nauka religii w szkole. Apel po śmierci Stalina – reakcja boh.
[01:30:51] Traktowanie repatriantów z Kresów przez mieszkańców Przemyśla. Limity rzeczy możliwych do zabrania podczas repatriacji.
[01:32:33] Wspomnienie psa, który dobiegł do pociągu i przyjechał do Polski. Boh. dawała koleżance chleb i dostawał za niego kredki, które były w paczkach z UNRRA. Boh. chodziła do szkoły jako pięciolatka – wyjście z klasy przed odmówieniem modlitwy. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.