Zbigniew Lewczykowski (ur. 1941, Wilno) – jego ojciec był zarządcą majątków na Wileńszczyźnie, w czasie wojny zaangażowanym w ruch oporu. Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku ojca aresztowano i wywieziono do Workuty, a Zbigniew Lewczykowski wraz z matką został deportowany w głąb ZSRR. W 1954 roku ojciec został zwolniony z łagru i dołączył do rodziny. Rok później matka z synem repatriowała się do Polski i zamieszkała w Bolesławcu, ojciec przyjechał z zesłania w 1956 roku. Po maturze Zbigniew Lewczykowski studiował na Wydziale Mechaniczno-Technologicznym Politechniki Gdańskiej i pracował w biurze projektów. Jest tłumaczem przysięgłym z języków rosyjskiego i ukraińskiego. Mieszka w Gorlicach, gdzie obecnie jest prezesem Koła Związku Sybiraków.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1941 r. w Wilnie. Prezentacja rodziców: Haliny i Włodzimierza.
[00:00:36] Historia rodziny Lewczykowskich – wyjazd na Kubań i powody powrotu do Wilna. Matka urodziła się we wsi Puciniszki. Ojciec po ukończeniu gimnazjum i szkoły rolniczej pracował jako zarządca w majątkach, m.in. u hrabiego Wagnera oraz Rostworowskiego. Po ataku Niemców na ZSRR kontynuował pracę wspierając Armię Krajową. Przygotowania do Operacji „Ostra Brama” – w domu w Solecznikach żołnierze AK szykowali się do ataku na Wilno.
[00:05:37] W czerwcu 1945 r. ojciec został aresztowany i przebywał w więzieniu na Łukiszkach, niedługo potem matka i boh. zostali deportowani – zabranie maszyny do szycia. Wyjazd pociągiem z Wilna razem z przesiedlanymi Litwinami – warunki podczas podróży. [+]
[00:10:00] Po dwóch tygodniach w mołotowskiej obłasti odczepiono kilka ostatnich wagonów – wyjazd w głąb tajgi, gdzie rodzina trafiła do lespromchozu. Zamieszkanie w chałupie u Komiaków – po narodzinach siostry matkę z dziećmi przeniesiono do baraku – warunki mieszkaniowe. Rodzinę wywieziono z grupą Litwinów, niektórzy wybudowali drewniane domy. Matka szyciem zarabiała na życie – powstanie pracowni krawieckiej, w której matka została zatrudniona jako dozorczyni – szycie odzieży roboczej. Boh. na zesłaniu skończył siedem klas. Nawiązanie kontaktu z ojcem, więźniem łagru w Workucie, przez wuja zamieszkałego w Wilnie – korespondencja w języku rosyjskim. [+]
[00:18:53] Zmiany po śmierci Stalina – przyjazd ojca w 1954 r. Ojciec w Workucie pracował początkowo w kopalni, potem w gospodarstwie ogrodniczym. Boh. chodził do szkoły średniej w mieście rejonowym i mieszkał na stancji – możliwość powrotu do Polski, ale bez ojca, który miał jeszcze 5 lat być na zesłaniu. Zachęcanie matki do pozostania w Związku Radzieckim. Pożegnanie z ojcem – wyjazd do Polski.
[00:24:18] W 1955 r. zwolniono z łagrów niemieckich żołnierzy – wykorzystanie okazji, by upomnieć się o Polaków. Na stacji w Medyce boh. widział dziewczyny płaczące z powodu wyjazdu z ZSRR. Widok polskich żołnierzy. Repatriantów przywieziono do Nowego Sącza, gdzie zostali zakwaterowani w koszarach – wyjazd do Bolesławca. Rodzina dostała mieszkanie i kilka mebli, zakupy za ruble.
[00:30:00] Rodzina dotarła do Bolesławca pod koniec grudnia 1955 r. – wyjście do lasu po choinkę zakończone na komisariacie milicji. Matka podjęła pracę, a boh. poszedł do szkoły – podjęcie nauki w dziewiątej klasie – pierwsze dyktando. Dzięki wujowi z Wilna boh. miał polskie książki – edukacja domowa na Syberii, profity z bycia dobrym uczniem w rosyjskiej szkole. [+]
[00:35:50] Matka pochodziła ze wsi Puciniszki, dziadkowie mieli gospodarstwo rolne. Dziadek był pszczelarzem. Brat matki w 1958 r. repatriował się do Polski. Ojciec urodził się w Rostowie nad Donem, co pomogło mu w łagrach. Matka była w ciąży podczas wywózki i siostra urodziła się na zesłaniu.
[00:39:05] Przed wojną rodzina była dobrze sytuowana, zatrudniano pomoc domową Halkę, jej brat Olek był w partyzantce i zginął. Matka skończyła szkołę krawiecką, ale przed wojną nie pracowała. Ojciec służył w 13 Pułku Ułanów, boh. nie zna okoliczności, w jakich rodzice się poznali.
[00:41:28] Stosunki polsko-litewskie podczas okupacji oraz na zesłaniu. Przeprowadzka do sąsiedniej wsi, gdzie matka miała zorganizować pracownię krawiecką – wizyta zaprzyjaźnionych Litwinów po przyjeździe ojca. Zatargi z rówieśnikami, Litwinami.
[00:45:45] Sytuacja Żydów podczas okupacji. Niektórzy krewni matki pozostali po wojnie na Wileńszczyźnie. Zmiany po upadku Związku Radzieckiego – działalność Polonii.
[00:49:26] Wspomnienia sprzed deportacji – część domu zajmował księgowy, który pracował w majątku – jabłka dla jego córek. Zabawy dzieciaków, kąpiel w mule.
[00:52:24] Koncentracja partyzantów przed operacją „Ostra Brama”. W domu odbywały się narady, w których uczestniczył gen. „Wilk”. Opis rodzinnego domu w Solecznikach.
[00:56:20] Matkę i boh. deportowano po aresztowaniu ojca, który przez kilka miesięcy siedział w więzieniu na Łukiszkach. Potem wywieziono go do Workuty. Warunki w komiackim domu po przyjeździe na zesłanie. Nowy Rok w przedszkolu, religia na zesłaniu – osiedle miało kaplicę, ale służyła jako magazyn. Cerkiew w sąsiedniej miejscowości zamieniono na salę spotkań. Mówiono o popach, którzy sprawowali w ukryciu posługę kapłańską. Matka zarabiała szyciem i rodzina nie głodowała – maszyna do szycia przyjechała do Polski.
[01:01:01] Indoktrynacja komunistyczna w szkole – nauka historii Polski w domu. Okoliczności, w których boh. mógł zaśpiewać piosenki o Stalinie. W 1990 r. boh. pracował na kontrakcie w zachodniej Syberii – stosunki z Rosjanami. Informacje o Katyniu.
[01:06:10] Apel żałobny w szkole po śmierci Stalina – reakcja matki. Ojciec, wracając z zesłania, pojechał na lotnisko w Moskwie, by zobaczyć trumnę Bieruta. W Związku Radzieckim obchodzono Nowy Rok, rocznice Rewolucji Październikowej, 1 i 9 Maja oraz dzień urodzin Stalina. Opinia na temat radzieckich nauczycieli i poziomu w szkole, gdzie nie było kar cielesnych. Boh. uczył się w szkole średniej i mieszkał na stancji – wyjazdy do domu ciężarówkami – spotkanie z kolegą, kierowcą.
[01:14:38] Powody zaostrzania się stosunków polsko-rosyjskich – sposoby wchodzenia na seanse filmowe. Przedstawianie Polaków w radzieckich filmach. [+]
[01:17:42] Starania o powrót ojca z zesłania. Droga z zesłania do Polski – boh. przywiózł narty. W punkcie repatriacyjnym w Nowym Sączu zaproponowano rodzinie wyjazd do Bolesławca. Złapanie Wolnej Europy na purowskim radiu – kupno odbiornika po przyjeździe do Bolesławca. Różnice między Związkiem Radzieckim i Polską – krajobrazy, zabudowa miast.
[01:22:57] Boh. zdał maturę w Bolesławcu, wspomnienie polonisty oraz nauczyciela historii – po latach boh. dowiedział się, że był zesłańcem.
[01:24:42] Boh. studiował na Politechnice Wrocławskiej – życie studenckie, powody skreślenia z listy studentów, waletowanie w akademiku i praca w piekarni. Boh. dostał się na Politechnikę Szczecińską – przeniesienie na uczelnię do Gdańska. Czynny udział w życiu kulturalnym Trójmiasta – studia wieczorowe i praca w biurze projektów. Uwaga prodziekana podczas wręczania dyplomów. Praca dyplomowa. Pod koniec studiów boh. ożenił się.
[01:35:08] Spotkanie z ojcem po jego zwolnieniu z łagru.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..