Krystyna Gołębiowska z d. Zakrzewska (ur. 1928, Brześć nad Bugiem) – córka majora Wojska Polskiego, jeńca obozu w Starobielsku, zamordowanego w Charkowie. Do wybuchu wojny rodzina mieszkała w Twierdzy Brześć, podczas sowieckiej okupacji matka z dziećmi przeniosła się do Kamieńca. Wiosną 1945 roku rodzina zamieszkała w Białej Podlaskiej, tu Krystyna Gołębiowska podjęła naukę w gimnazjum. Po wyjeździe do Wrocławia i maturze studiowała przez trzy semestry w Wyższej Szkole Handlowej, studia przerwała z powodu choroby matki. Pracowała we Wrocławskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych, potem, do emerytury, w Powszechnej Spółdzielni Spożywców Społem. Należy do Stowarzyszenia Dolnośląska Rodzina Katyńska. Mieszka we Wrocławiu.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1928 r. w Brześciu nad Bugiem.
[00:00:22] Prezentacja rodziców: Seweryny i Henryka. Ojciec wstąpił na ochotnika do wojska w 1919 r., brał udział w Bitwie Warszawskiej – listy z frontu. Po wojnie został w wojsku i awansował do stopnia majora. Boh. miała dwójkę rodzeństwa, w chwili wybuchu wojny miała 11 lat. Opowieści matki o rewolucji w Rosji.
[00:05:58] [Przerwa techniczna, wyciemnienie]
[00:06:32] Życie towarzyskie przed wojną – ojciec robił matce stroje na bale kostiumowe. Po zajęciu Brześcia przez sowietów zdjęcia rodzinne przepadły. Część zachowała się u dziadków, którzy mieszkali w Białej Podlaskiej – Niemcy wyrzucili ich z domu, ale dokumenty ocalały.
[00:08:55] Rodzina miała przed wojną samochód i kajak – pływanie wpław w Bugu. Życie w enklawie Twierdzy Brześć.
[00:11:25] Gdy wybuchła wojna, boh. była u dziadków w Białej Podlaskiej – pożar hangarów na pobliskim lotnisku. Dziadek postanowił odesłać boh. do Brześcia – podróż wojskowym transportem – przyjazd do domu rano 1 września. Bombardowania twierdzy – rodziny wojskowych nocowały w podziemiach koszar, potem zostały przewiezione do Zabłocia – pożegnanie z ojcem. [+]
[00:15:54] W Zabłociu mieszkało wielu komunistów, rodzina zatrzymała się w domu zamożnego gospodarza, którego dwaj synowie byli wrogo nastawieni do Polaków – nocna napaść. Wyjazd do Kodnia – wkroczenie Armii Czerwonej. Czerwonoarmiści rozdawali zupę Polakom. Powrót do domu – bramy powitalne na drodze do Brześcia. W kuchni brzeskiego mieszkania był niewypał bomby – stan mieszkania. Rodzice byli właścicielami domu, w którym mieszkali lokatorzy, ale matki tam nie wpuszczono. [+]
[00:21:24] Rodzina zamieszkała w wynajętym nieogrzewanym pokoju na przedmieściu – brak zimowej odzieży i pieniędzy. Matka podjęła pracę w zakładzie, w którym robiono swetry dla wojska. Pomoc ze strony znajomych. Pierwsze okupacyjne Boże Narodzenie – podarunek od pani Dulkowej, która zaprosiła rodzinę na święta. [+]
[00:26:08] Rodzina nie została deportowana, choć matka była znaną działaczką społeczną. Władze nie znały nowego adresu, a matka podawała się za bieżenkę z Białej Podlaskiej. Nieudane starania o wyjazd do strefy niemieckiej ze względu na niemieckie pochodzenie – wysłanie siedmioletniego syna jako sieroty – trudności z odebraniem chłopca przez kuzynkę w Białej Podlaskiej. Aresztowanie matki, która w dowodzie miała wpisane: „adiunkt”. Po wypuszczeniu matki rodzina udała się Kamieńca, gdzie mieszkał znajomy ksiądz. Zatrzymano się u pani Murynowej, której trzej synowie zginęli na wojnie, najmłodszy, Wołodia, pod Warszawą. Matka zarabiała robiąc swetry na drutach i pracując w gospodarstwie. [+]
[00:33:46] Podczas okupacji niemieckiej matka pracowała jako kierowniczka sklepu, w którym sprzedawano przydziały dla wojska. Wyjazd do Białej Podlaskiej w kwietniu 1945 r.
[00:35:30] Ojciec był dowódcą kompanii saperów, brał udział w kampanii wrześniowej. Ostatnią wiadomość przysłał z okolic Kodnia. Ojciec dostał się do niewoli w październiku 1939 r. – ciotka widziała go w kolumnie jeńców w Białej Podlaskiej, ojciec przekazał jej pieniądze, które nie dotarły do rodziny. Ojciec nie skorzystał z możliwości ucieczki i został ze swoimi podkomendnymi. Próby nawiązania korespondencji – informacja uzyskana przez matkę na poczcie, że listy do Starobielska trafiają do kosza. Pierwszy list od ojca przyszedł zimą. Ojciec nawiązał też kontakt z rodziną w Białej Podlaskiej. Nadzieja na jego powrót. [+]
[00:47:12] Matka szukała ojca przez Czerwony Krzyż. Jej brat, z zawodu nauczyciel [Tadeusz Chełchowski], zginął w Katyniu.
[00:49:02] [Przerwa techniczna, wyciemnienie]
[00:50:00] Brat ojca, Bogdan Zakrzewski, był więźniem oflagu w Murnau i po wojnie wrócił do domu. Na publikowanych podczas okupacji listach ofiar z Katynia było nazwisko Zakrzewski, ale nie zgadzały się inne dane. Szwagierka Chełchowska została wraz z dziećmi deportowana. Nadzieja na ocalenie ojca.
[00:53:08] Zmiana miejsc zamieszkania po powrocie rodziny do Brześcia. Gospodarz domu została aresztowany – zamurowanie pieca, by rodzina nie mogła z niego korzystać. Przeprowadzka do sąsiadów, gdzie boh. była świadkiem rewizji i deportacji. [+]
[00:56:28] Podczas okupacji niemieckiej matka działała w Armii Krajowej – w mieszkaniu odbywały się przysięgi nowych członków. Przedwojenny sąsiad, pan Rajski, podpisał volkslistę i rządził w Kamieńcu – ostrzeganie matki. W Szczerbowie zabito dowódcę okręgu AK, Wróblewskiego, razem z żoną i córką Alicją. Świadkiem zabójstwa był syn Zbigniew. Pogrzeb ofiar.
[01:00:46] Po wojnie rodzina zamieszkała u dziadków w Białej Podlaskiej – matka pracowała jako sekretarka w Urzędzie Miasta, była też księgową w dwóch spółdzielniach i prowadziła internat dla chłopców.
[01:02:05] Poszukiwanie ojca po wojnie, potwierdzenie jego śmierci.
[01:03:18] Przechowywanie listów, które ojciec napisał z obozu. Talerz dla ojca podczas Wigilii. Boh. miała koleżankę, której ojciec również zginął w Starobielsku, ale dowiedziała się o tym dopiero działając w Rodzinie Katyńskiej. Opisanie wojennych losów na prośbę nauczyciela w szkole.
[01:07:03] Przed wojną boh. ukończyła piątą klasę szkoły powszechnej. Podczas okupacji nie chodziła do szkoły – edukacja domowa. Po przyjeździe do Białej Podlaskiej rozpoczęła naukę w gimnazjum. Kolegą z klasy był późniejszy aktor, Roman Kłosowski, który musiał powtarzać klasę. Boh. zdała maturę we Wrocławiu i dostała się na stomatologię, ale jej nie przyjęto. Studia w Wyższej Szkole Handlowej, przerwane z powodu choroby matki.
[01:11:54] [Przerwa techniczna, wyciemnienie]
[01:12:22] Kłopoty brata w szkole. Starania o mieszkanie w spółdzielni – sprowadzenie matki do Wrocławia.
[01:14:55] Boh. przeprowadziła się do Wrocławia w 1948 r., nie była represjonowana w okresie PRL. Na początku lat 90. zapisała się do Rodziny Katyńskiej – wyjazdy do Katynia, Starobielska.
[01:17:00] Boh. pracowała w fabryce wyrobów ogniotrwałych w Leśnicy, potem przez 35 lat w PSS Społem. Wyjazdy na zagraniczne wycieczki. Matka nie dożyła oficjalnych wiadomości o śmierci ojca.
[01:22:00] Nadzieja na powrót ojca, który znał język rosyjski i był „złotą rączką” – zrobienie konia na biegunach, kuchenki do zabawy, w której można było palić oraz armatki. Wieczory z ojcem – czytanie dzieciom. Matka pracowała w Zarządzie Dróg Wodnych – urodzenie syna, poszukiwanie mamki dla dziecka. [+]
[01:27:03] Boh. wstąpiła do Rodziny Katyńskiej dzięki znajomej z działki. Odnalezienie bratowej Chełchowskiej, która przeżyła wraz z synami zesłanie i wróciła do Polski. Dziewięcioletni syn pracował jako woziwoda – metoda leczenia poranionych stóp. Warunki życia na zesłaniu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.